Çarmıh
Çarmıh, birbiri üzerine çapraz konmuş iki tahtadan oluşan darağacı. Geçmişte suçluların üzerine bağlanmak veya çivilenmek suretiyle cezalandırılmasında yaygın olarak kullanılmıştır.
Etimoloji
Farsçadan Türkçeye geçen[1] çarmıh sözcüğü dört ve çivi sözcüklerinden oluşmuştur.
Batılı dillerdeki cross ve kruco gibi karşılıklarından türetilmiş çarmıha germe anlamındaki crucifixion ve krucumado gibi kavramlar aslen Yunanca kökenli olup iki kelimeden oluşmuştur: ana-stauro (ἀνασταυρόω); stauros kelimesi "kazığa bağlamak", apo-tumpanizo kelimesi de "tahta üzerinde acı çektirmek" anlamına gelir ve bu iki kelime birleştiğinde "anaskolopizo" (ἀνασκολοπίζω "kazığa geçirmek") kelimesini oluşturur. Eski Yunan-Roman kaynaklarında "xylon" kelimesi "odun parçası" anlamında da kullanılıyordu; ama bu kelime daha çok darağaçları için geçerliydi, kazıklar için değil. Örneğin Aristofanes'in "Kurbağalar" komedisinde de bu anlamda geçmektedir: "Eğer tökezlersen, hiç olmazsa şerefli bir ağaçta asılırsın".
Latince "crux" kelimesi darağacı ya da kazık anlamına gelir ve muhtemelen Fenikece kökenlidir.[2]
Tarihçe
Geçmişte kurulu din ve düzene karşı suç işlediği için idamına karar verilenler çarmıha gerilerek öldürülürlerdi. Bunun için mahkûmun vücudu ve ayakları çarmıhın dikey tahtasına bağlanır, kolları yana açılarak elleri yatay tahtaya mıhlanırdı. Günlerce açıkta, aç, susuz ve tahtaya çivili kalan mahkûm, yavaş yavaş ve işkence çekerek ölürdü.
Romalı vali Pontius Pilatus döneminde de İsa Yahudi din bilginleri Farisiler tarafından böyle çarmıha gerilmişti. Çarmıha gerilme konusu utanç verici olarak nitelendiği için, uzun zaman Hıristiyanlarca ele alınamadı. 16. yüzyıldan sonra, pek çok ressam İsa'yı çarmıhta gösteren tablolar yaptı.
Kaynakça
- ↑ "çarmıh." Güncel Türkçe Sözlük. Türk Dil Kurumu. Erişim: 15 Ağustos 2012
- ↑ cross Online Etymology Dictionary