Çek Cumhuriyeti'nin illeri
Çek Cumhuriyeti'nin ili (Çekce'de:kraj tekil, kraje çoğul) büyüklük ve nüfus olarak merkezi devlet ile ilçe (Çekce'de:Okres) arasında bulunan, en üst düzeyde bulunan yörel idare ve yerleşim birimidir.
İller, coğrafi konumları ve armaları
Çek Cumhuriyeti'nde iller, günümüzde yürürlükte olan 129/2000 (İller Hakkında Kanun), en üst düzeydeki yöresel idari birimler ("vyšší územně-správní celky") hakkında Çek Cumhuriyeti Anayasası'nın 1/1993 no.lu paragrafını değiştirmesi ile ortaya çıkartılmıştır. Bu yeni kanunla Anayasasının eski maddesine göre Çek Cumhuriyeti'nde bulunan 13 "kraj" adlı ile ve tek 1 "hlavní město" adi ile hem il hem başkent olan Prag'a 1 Ocak 2000'den itibaren daha geniş özerklik yetkileri verilmiştir. Çek Cumhuriyeti Anayasası'nın eski işleyişine göre iller (kraje) altında bulunan yerel idare olan 73 sayıda ilçe (okres) değiştirilmeden yeni yetkilerle donatılmış illere bağlı kalmışlardır.[1]
2000 yılındaki bu hukuki değişmeden dolayı günümüzdeki Çekçe "kraj" adını taşıyan yörel idareler diğer bazı dillerde "Bölge" olarak çevirilmektedir (Örneğin; İngilizce'de Regions of the Czech Republic, Fransızca Régions de la République tchèque, Almanca Regionen, İtalyanca Regioni della Repubblica Ceca vb.). Türkçe Vikipedya'da ise kraj teriminin en yakın karşılığınin İl olduğu kabul edilmektedir.
Çek Cumhuriyeti'nde günümüzde bulunan 14 ilin coğrafik mevkileri ve illerin armaları haritada verilmiştir,
İllerin bazı nitelikleri
Çek Cumhuriyeti yörel idaresinin en üst düzeyinde 14 tane il (kraj bulunmakta ve bu iller birer harfle de belirtilmektedir İSO 3166-2:CZ. Bunlardan biri Prag, hem başkent olarak (Hlavní městö Praha) bir ildir ve hem de diğer bir il olan Merkezî Bohemya İli (Středočeský kraj) in merkez şehridir.
| İl | Bayrak | İl ismi | Çekce isim | Merkez şehri | Nüfus (kişi) | Yüzölçümü (km²) | Haritada konumu | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| (A) |  |
Prag Başkent | (Hlavní město Praha) | Prag | 1.176.592 | 496 |  | |
| (C) |  |
Güney Bohemya İli | (Jihočeský kraj) | České Budějovice | 626.870 | 10.057 |  |
|
| (B) |  |
Güney Moravya İli | (Jihomoravský kraj) | Brno | 1.130.620 | 7.067 |  | |
| (K) |  |
Karlovy Vary İli | (Karlovarský kraj) | Karlovy Vary | 304.644 | 3.315 |  | |
| (H) |  |
Hradec Králové İli | (Královéhradecký kraj) | Hradec Králové | 547.903 | 4.758 |  | |
| (L) |  |
Liberec İli | (Liberecký kraj) | Liberec | 428.291 | 3.163 |  | |
| (T) |  |
Moravya-Silezya İli | (Moravskoslezský kraj) | Ostrava | 1.251.883 | 5.535 |  | |
| (M) |  |
Olomouc İli | (Olomoucký kraj) | Olomouc | 639.033 | 5.159 |  | |
| (E) |  |
Pardubice İli | (Pardubický kraj) | Pardubice | 505.584 | 4.519 |  | |
| (P) |  |
Plzeň İli | (Plzeňský kraj) | Plzeň (Pilsen) | 550.369 | 7.561 |  | |
| (S) |  |
Merkezî Bohemya İli | (Středočeský kraj) | Prag | 1.150.040 | 11.014 |  | |
| (U) |  |
Ústí nad Labem İli | (Ústecký kraj) | Ústí nad Labem | 823.020 | 5.335 |  | |
| (V) |  |
Vysočina İli | (Kraj Vysočina) | Jihlava | 510.032 | 6.926 |  | |
| (Z) |  |
Zlín İli | (Zlínský kraj) | Zlín | 590.484 | 3.964 |  |
Diğer yörel ve yerel bölümlerin sınıflandırılması
Moravya, Bohemya ve Silezya
Çek Cumhuriyeti tarihsel olarak üç ülkeden oluşmaktadır: 1. Bohemya , 2. Moravya ve 3. Kişen Silezya
Tarihsel Bohemya ülkesinde 5 eski bölge bulunmaktaydı: Kuzey Bohemya, Batı Bohemya, Orta Bohemya, Doğu Bohemya ve Güney Bohemya.
Tarihsel Moravya ülkesi iki bölgeden oluşmaktaydı: Kuzey Moravya ve Güney Moravya
Günümüzdeki Çek Cumhuriyeti illeri (kraj)lar ile tarihsel üç ülke arasındaki bağlantı yandaki haritadan görülebilir:
NUTS
Avrupa Birliği karalarına göre ve Avrupa İstatistiksel kurumu RUROSTAT tarfından tanımlamalara göre Avrupa Birliği'ne dahil olan her ülke gibi Çek Cumhuriyeti yörel ve yerel birimleri de NUTS sistemine göre sınıflandırılmıştırlar. Günümüzdeki 14 Çek Cumhuriyeti ili (kraj) her biri NUTS-3 birimidir. Bu illerden birisi (Prag) tek bir NUTS-2 seviyesi bitrimi ve diğerleri ise 2 veya 3 illerden oluşan NUTS-2 seviyesini oluştururlar.
Kaynakça
Ayrıca bakınız
- Çek Cumhuriyeti
- Çek Cumhuriyeti'nın ilçeleri
Dış bağlantılar
| ||||||||||||
