Özofagus tıkanması
Özofagus tıkanması ya da Obstructio oesophagi.Evcil memeli hayvanlardan geviş getirenlerde, özellikle de sığırlarda görülen bir indigesyon sorunudur.Sığırların yanında katı cisim, kemik vb yutmaya çalışan köpeklerde de sık sık görülür.
Sebepleri
- Bazı vitamin-mineral eksikliklerinde (özellikle bakır, kobalt) hayvanlarda allotrofaji denilen yabancı cisim yeme sorunu.
- Sığırların diğer hayvanlara nispeten obur oluşu ve yemi dillerinin hareketi ile yemeleri.
- İyice parçalanmadan verilen şalgam, turp, elma, pancar, patates, mısır koçanı, havuç gibi yumru yiyecek ve meyveler, gıda niteliğinde olmayan yabancı cisimler (odun,cam,kemik, plastikler) yutulduğunda özefagusta tıkanıklığa yol açabilirler.
- Karnivorlara verilen gıdaların kemik parçası içermesi.
- Allotrofaji'ye bağlı köpeklerde yabancı cisim yutmaya çalışma.
- Köpeklerde kuduz.
- Özofagus'ta spazm ve/veya Nervus vagus hasarı.
Klinik bulgular ve tedavi
Sığırlarda; özofagus tıkanması tam veya parsiyel(kısmi) olabilir.Parsiyel olgularda genellikle yutma güçlüğü görülebilir.Hayvan boyununu ileri uzatmaya çalışır ve korkulu, endişeli bir hal alır.Tıkanmaya neden olan cisim patates, pancar vb yumru yem de olabilir ve bu soluk borusuna baskı da yapacağı için dispne (solunum güçlüğü) ile birlikte seyredebilir.Elle muayenede tıkanmaya neden olan cisim, gıda hissedilebilir.Tam tıkanmalar ise hayvanda ruktus'u engellediği için rumen'de şekillenen gazlar atılamaz.Bu da timpani'ye (sekonder timpani) neden olur. Köpeklerde; yutma güçlüğü, öğürme, isteksizlik gibi belirtiler belirgindir.Yabancı cismin soluk borusuna yaptığı basınca bağlı olarak solunum güçlüğünden hipoksi'ye varan klinik belitiler görülebilir.
Komplikasyonları;Sığırlarda en çok görülen komplikasyon timpani ve buna bağlı solunum güçlüğü, müdahale edilmeyen olgularda asfeksi ve ölüm, parsiyel tıkanmalarda ise olgunun üzerinden geçen zamana bağlı olara özofagus'ta iskemik nekroz ve bunu izleyen perforasyon görülebilir.Perforasyonun özofagus'un torakal kısmında olması ölüme neden olabilir.
Hastalığın tanısında radyolojik görüntüleme ve gastroskopi tekniklerinden yararlanılır. Tedavinin amacı tıkanama neden olan kitleyi ya ağza getirerek çıkartmak ya da iterek rumene düşürmektir.Solunum güçlüğü varsa hayvanı yatıştırmak ve rahatlatmak için hayvan ön tarafı yükseğe gelecek şekilde (platform tedavisi) tutulur.Timpani var ve ilerlemiş, asfeksi başlamış ise rumen'e trokarla punksiyon yapılarak aşırı biriken gaz dışarı verilmeye çalışılır. Yutağa yakın bölgelerde gelişen tıkanmalarda juguler oluğun her iki yanından parmaklarla sıvazlanarak, itilerek tıkanmaya neden olan lokma ağza doğru itilerek çıkarılmaya çalışılır.Şayet tıkanma sebebi rumen'e yakınsa bu sefer da sonda kullanılarak rumene düşürülmesi yoluna gidilir.
Kaynakça
- Veteriner Patoloji Ders Notları Sindirim Sistemi. Prof. Dr. N. Metin
- Geviş Getiren Hayvanların İç Hastalıkları. Editör: Prof. Dr. Y. GÜL
- Sığırların İç Hastalıkları Semptomdan Tanıya Tanıdan Sağaltıma (2. baskı). Prof. Dr. Hasan BATMAZ