İhsan Dizdar

Başlığın diğer anlamları için Dizdar (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

İhsan Dizdar (d.19 Mart 1925- ö. 25 Şubat 2000)^[1] Türk Karagöz, kukla, ortaoyunu sanatçısı, meddah ve son geleneksel hokkabaz.

19 Mart 1925 yılında Üsküdar'da doğdu. İlk orta ve lise eğitimini Üsküdar'da tamamladı. Ortaokul sıralarında geleneksel gösteri sanatlarına ilgi duymaya başladı. Ailesinin baskılarına rağmen hem Üsküdar Halk Evinde hem de Münir Efendi (Münir Kestiren) yanında (çırak olarak) çalışmalara başladı. Karagöz kukla sanatçısı ve hokkabaz olan Münir Efendi ile uzun süre çalıştıktan sonra 1945 yılında Münir efendinin çalışma takımlarını Celal Gürkaş'a (Üsküdarlı Karagöz Celal) bırakıp, meslekten el çekmesi üzerine Karagöz Celal'in yanında geleneksel ibiş ve ip kuklası oynatmaya ve hokkabaz oynamaya başladı. Daha sonra kendi ekibini kurdu. 60'lı yıllarda İsmail Dümbüllü ile tanıştı ve Ortaoyunlarında, sirar ( Genç erkek)ve arap taklitlerine çıktı. Arap taklidinde gösterdiği başarı ile Dümbüllü ekibinde kalıcı oldu. Geleneksel tiyatro ile ilgilenmek tam profesyoonel bir iş olmadığından Denizcilik işletmelerine girdi ve tiyatro ile uğraşına ikinci iş olarak devam etti. İsmail Dümbüllü'nün vefatından sonra Ortaoyunu'nu yaşatmak amacı ile Zeki Alphan ile topluluk kurdu. Ortaoyunu müziklerini canlı çaldırma olanağı giderek ortadan kalktığından Askeri Mehterhane ile işbirliği yaparak çifte nara ve kaba zırna ile çalınan bu müziklerin önemli bir kısmını kayıt altına aldı. Ortaoyunu ekibi ile pek çok turne yaptı. Daha sonra Nevzat Açıkgöz ile çalışmaya devam etti. Karagöz Celal'in oğlu Rıfat Gürkaş ile vefatına kadar kukla, karagöz ve hokkabaz icra etti. İsmail Dümbüllü'nün vefatından ölümüne kadar her yıl ölüm yıldönümlerinin mezarı başında düzenlenmesine de Yalçın Akçay'la birlikte öncülük etti.

UNESCO nun yaptığı çalışmada Meddah hikâyeleri canlı olarak kayıt altına alındı.

Ulusal ve uluslararası pek çok festivale katılan İhsan Dizdar 1992 yılında tesadüfen tanıştığı ve ustası Münir Efendinin küçük kızının oğlu olan Alpay Ekler'i 1995 yılından itibaren karagöz ,kukla, meddah konularında yetiştirmeye başladı. İstanbul Şehir Tiyatrosu'nun Ortaoyunu çalışmalarında danışman olarak görev aldı. 1997 yılında danışmanlık yaptığı "Gülme komşuna" adlı ortaoyununda yer alan Hüseyin Karabağ halen Ortaoyunu çalışmalarına devam etmektedir. 1999 yılında tekrar Ortaoyunu çalışmalarına önem verdi, ölümü nedeniyle yarım kalan provaları Alpay Ekler devam ettirerek sahneledi.

1998-1999 yılında Çocuk Vakfı'nın açtığı Karagöz Okulunda diğer ustalarla( Orhan Kurt, Tacettin Diker, Metin Özlen) dersler verdi. Bugün o kurslardan Ramil Balakhin, Hüseyin Karabağ ve Emin Şenyer karagöz oynatmaktadırlar. Mütevazi kişiliğiyle tam bir İstanbul beyefendisi olan İhsan Dizdar yaşamı boyunca sağladığı birikimi kayıtsız şartsız herkesle paylaşarak Geleneksel Tiyatro'nun yaşaması için büyük mücadele vermiştir. Uluslararası Kukla Birliği UNIMA'nın kuruluşuna diğer ustalarla beraber katkıda bulunmuş, gençleri bu konuda heveslendirmeye çalışmıştır. 25 Şubat 2000 tarihinde evindeki koltukta Dünyaya sessizce gözlerini kapamış ve bir isimsiz kahraman olarak tarihe geçmiştir.

Vefatı ardından Pişekar elbisesi ve aksesuarları UNIMA milli merkezi müzesine bağışlanmış, yardağı Celal Gürkaş'ın önerisi ile de ailesi tarafından tüm oyun takımları bu sanatı İhsan Dizdar üslubunu devam ettireceğine inanılan Alpay Ekler'e teklif edilmiş ve Alpay Ekler tarafından alınmıştır.

2002 yılında Çocuk Vakfı başkanı Mustafa Ruhi Şirin'in girişim ve ısrarlı çabaları ile belediye tarafından Üsküdar'da doğup büyüdüğü Salacak Bostan sokağa İhsan Dizdar Sokağı adı verilmiştir.

Kaynak

1. "Karagözevi.com-İhsan DİZDAR". 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20150224133652/http://www.karagozevi.com/Ihsan_Dizdar.html. Erişim tarihi: 24 Şubat 2015.