İskoçya hükümdarları listesi
İskoçya Krallığı hükümdarları listesi İskoçya Krallığı devletinde hükümdarlık yapan kişilerin listesidir. İskoçya Krallığı 843'den 1707'ye kadar devam eden Britanya adasının kuzeyinde kurulmuş bir devlettir. Bu İskoçya Krallığı devletinin hükümdarları İskoçya Krallarıdır.
Açıklamalar
İskoçya Krallığı
Geçmişten gelen geleneklere göre birinci İskoçya Krallığı Kralı 843'de kurmuş olduğu egemen devletin kralı olan Kenneth MacAlpin (Çináed mac Aılpín) idi. "İskoçya Krallığı" ile ondan önce aynı yerde devlet olan "Piktler Krallığı" arasındaki kavram farkı olduğu kabul edilmektedir. Fakat bu kavram farkı orta çağlarda ortaya çıkmış olan bir efsaneye ve isimlendirmede yapılan bir anlam karışıklığına bağlanmaktadır. Kral III. Donald döneminde İskoçya resmi silsile listeleri 9. yüzyılın sonunda Latince'den konuşulan dile değiştirildiği zaman, Latince "Rex Pictorum (Piktler Krallığı)" teriminin çevirisi "ri Alban (Alba Krallığı)" olarak yapılmıştır. Daha eskiden İskoç Galce'de "Alba" Britanya'nın tümünü nitelendirmekte iken, çeviri zamanında İskoç Galce anlam değiştirmiş, Alba "Piktler Krallığı" anlamına gelmişti.[1] Böylece 843'den sonraki İskoçca Galce'de "Alba Krallığı" olarak ifade edilen "Piktler Krallığı" İngilizce'de "İskoçya Krallığı" oldu. Böylece "İskoçya Krallığı"'nın 843'de kurulmuş olduğu günümüzde hem İngiltere'de hem de İskoçya'da kabul edilip kullanılmaktadır.
İskoçya Krallığı 843 -1707 dönemi içinde "İskoçya Kralı" adı verilen hükümdarlar tarafından idare edildi. Fakat 1603'de İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı tek bir şahıs üzerinde toplandı; 24 Temmuz 1567'den beri İskoçya Kralı olan Vİ. James, şahsen 24 Mart 1603'dan itibaren İngiltere Kralı İ. James oldu. Şahsen krallık tek kişi üstünde olmakla beraber hukuken ve gerçek devlet idaresi bakımından bu iki krallık iki ayrı egemen devletti. Bu iki krallık devleti ve tek şahsın krallığı 1707'de İskoçya Krallığı devletinin İngiltere Krallığı devleti ile birleşip tek bir Büyük Britanya Krallığı kuruluncaya kadar hukuken devam etti.
İskoçya Krallığı'nda fetret dönemleri
İskoçya Krallığı üç ayrı devirde tek bir kral tarafından idare edilmemiştir ve bu karışıklık dönemlerine kimin hükümdar olduğu açıkça bilinmesi imkansız olmaktadır.
- 1290–1292 dönemi : Norveçli Margherita, İskoçya Kraliçesi'nin 1290'da Norveç'ten tac giymek uzere gelmekte iken bir deniz kazasında ölümü ile bir kriz başladı. I. William'ın yaşayan çocukları ve birinci oğullardan gelme varisleri bulunmamakta idi. Krallık "İskoçya Muhafızları (Guardians of Scotland)" adı verilen 6 kişiden oluşan bir naipler heyeti idaresine verildi ve bu idare yeni bir hükümdar seçme görevine koyuldu. İskoçya Krallığı için eski krallarla yakın uzak akrabalığı olan 13 namzetin bulunduğu bilinmekteydi. Bunlar arasında en önemlileri I. William'ın küçük kardeşi Huntington'lu David'in büyük torunu olan "John de Balliol" gelmekteydi. Diğer güçlü namzet ise Huntington'lu David'in torunu ve Ananadale Lordu ünvanını taşıyan "Robert de Brus" idi. İskoçya'nın önemli soyluları, İngiltere Kralı I. Edward'ı namzetler arasından seçim yapmak için hakem tayin ettiler. I. Edward seçimini yaptı; ama seçtiği kral namzetini İngiltere Kralına tabi bir kral olarak kabul ettiğine dair bir yemin vermeye zorladı. Sonunda I. Edward İskoçya Kralı olarak John de Balliol'u seçti ve ondan istediği yemini aldı. John de Baliol çok yeteneksiz ve zayıf bir İskoçya Kralı olarak hüküm sürmeye başladı. Fakat 1296'da İngiltere Kralı I. Edward onu İskoç Krallığı'ndan feragate zorladı ve İskoçya Krallığı'nı hukuken İngiltere Krallığı'nın bir parçası haline getirmeye çalıştı.
- 1296–1306 dönemi: İskoçlar I. Edward'ın politikasını kabul etmediler ve 10 yıl İskoçya'da kral olarak hükümdar bulunmadı. İskoçlar isyan ettiler ve I. Edward'ın İngiltere Krallığı devletinin kendi devletleri olmadığını ilan ettiler. İskoçya Krallığı idaresi yeni bir 6 kişiden oluşan "İskoçya Muhafızları (Guardians of Scotland)" adı verilen bir naipler heyeti altında olduğu ilan edildi. Önce bu naipler heyeti içinde bulunan William Wallace ve sonra da onun yakalanıp idamından sonra 1290'da krallığa namzet olan "Robert de Brus"un torunu olan Robert Bruce İngilizlere isyan edip savaşa giriştiler. Robert Bruce, 1292'de de İskoç Kralığı'na namzet olan ve yeni naipler heyeti içinde bulunan, Bodenach Lordu Comyn'i 1306'da Dumfries'de öldürttü. Aynı yıl 1306'da Robert Bruce İskoçya Krallığı kralı ilan edilip Sconce'da İskoçya Kralı olarak taç giydirildi. İngilizlerle harp değişik safhalarda devam etti.
- 1651-1660 dönemi: Şahsen hem İskoçya Kralı ve hem de İngiltere Kralı olan I. Charles aleyhine İngiltere'de Parlamento isyan etti ve 8 yıl süren bir İngiliz İç Savaşı ortaya çıktı. İngiliz Parlamento güçleri Oliver Cromwell idaresinde galip geldiler ve 1649'da I. Charles'i idam ettiler. İngiltere Parlamentosu İngiltere Krallığı'nın sona erdiğini ilan ettiler. Ama İskoçya Parlamentosu bunu kabul etmedi ve idam edilmiş kralın oğlu II. Charles'i İskoçya Krallığı Kralı olarak kabul ettiler; onun geleneksel İskoçya Krallığı taç giydirme störeni 1649'da Sconce'da yapıldı. II. Charles İskoçya Kralı olarak İskoçya'da 1651'e kadar hüküm sürdü. 1651'de İngiliz güçleri Oliver Cromwell komutasında İskoçya'ya girip ülkeyi işgal edip ellerine geçirdiler ve İskoçya Kralı olan II. Charles da Fransa'ya kaçtı. İskoçya özel bir İskoçya Krallığı hükümdarı olmadan 1651-1660 arasında İngiltere işgali altında bulundu. 1660'da ise İngiltere Krallığı restore edildi ve Fransa'dan sürgünden gelen II. Charles tekrar şahsen hem İngiltere Kralı hem de tekrar İskoçya Kralı olarak hüküm sürmeye başladı.
İskoçya Krallığı'nın son dönemleri
1603'de İngiltere kraliçesi olan I. Elizabeth'in çocuksuz olarak ölmesinden sonra en yakın akrabası olması dolayısıyla İngiltere Krallığı tahtı kralı İskoçya Krallığı kralı olan İV. James'a geçmiştir. 24 Temmuz 1567'den beri İskoçya Krallığı Kralı olan Vİ. James, aynı zamanda şahsen 24 Mart 1603'dan itibaren İngiltere Krallığı Kralı oldu ve bu krallık için İ. James olarak anılmaya başlandı. Böylece İngiltere Krallığı ve İskoçya Krallığı tek bir şahıs üzerinde toplandı. Fakat şahsen krallık tek kişi üstünde olmakla beraber hukuken ve gerçek devlet idaresi bakımından bu iki krallık iki ayrı egemen devletti. Bu nedenle İskoçya Krallığı kralı olan şu hükümdarlar İngiltere Krallığı için şu değişik isimde tanınmaktadır:
| İskoçya Krallığı ismi | İngiltere Krallığı ismi | Saltanat dönemi |
|---|---|---|
| VI. James | I. James | 1567-1625: İskoçya Kralı 1603-1625: İngiltere Kralı |
| VII. James | II. James | 1685–1689 |
| II. William | III. William | 1689–1702 |
Bu iki krallık devleti ve tek şahsın krallığı 1707'de İskoçya Krallığı devletinin İngiltere Krallığı devleti ile birleşip tek bir Büyük Britanya Krallığı devleti kuruluncaya kadar hukuken devam etti. Böylece son ayrı olarak İskoçya Krallığı hükümdarı ve İngiltere Krallığı hükümdarı olan Kraliçe Anne şahsen hukuken ayrı olan iki krallık devlet başkanı olarak 1702–1707 döneminde saltanat sürdü ve 1707'den sonra ise hukuken tek devletin hükümdarı olarak Büyük Britanya Krallığı hükümdarı olarak 1707-1714 arasında tahtta bulundu.
Son İskoçya Krallığı taç giyme töreni 1605'de Sconce'da II. Charles için yapılmış olmakla beraber son İskoçya Krallığı hükümdarının, taç giyme töreni yapılmayan, Kraliçe Anne olduğu kabul edilmektedir.
İskoçya Kralları listesi
Alpin Hanedanı (848–1034)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
 |
I. Kenneth | Cináed mac Ailpín | 843–858 | Geleneksel 1. İskoçya Kralı |
 |
I. Donald | Domnall mac Ailpín | 858-862 | I. Kenneth'in kardeşi |
 |
I. Constantine | Causantín mac Cináeda | 862-877 | I. Kenneth'in oğlu |
|
Aedh | Áed mac Cináeda | 877-878 | I. Kenneth'in oğlu |
|
Eochaid | Eochaid mac Cináeda | 878-889 | Aedh'in yeğeni Giric ile birlikte |
|
Giric | Giric mac Dúngail | 878-889 | Aedh kuzeni Eochaid ile birlikte |
 |
II. Donald | Domnall mac Causantín | 889-900 | I. Constantine'in oğlu |
 |
II. Constantin | Causantín mac Áeda | 900-943 | Aedh'in oğlu |
 |
I. Malcolm | Máel Coluim mac Domnaill | 943-954 | II. Donald'ın oğlu |
 , |
Indulf | Ildulb mac Causantín | 954-962 | I. Constantine'in oğlu |
|
Dubh | Dub mac Maíl Choluim | 962-966 | I. Malcolm'un oğlu |
|
Cuilén | Cuilén mac Ilduilb | 966-971 | Indulf'un oğlu |
 |
II. Kenneth | Cináed mac Maíl Choluim | 971-?973 | I. Malcolm'un oğlu |
|
Amlaib | Amlaíb mac Ilduilb | ?973-977 | Indulf'un oğlu |
|
II. Kenneth | Cináed mac Maíl Choluim | 977-995 | 2. hükümdarlık |
.jpg) |
III. Constantine | Causantín mac Cuiléin | 995-997 | Culen'in oğlu |
 |
III. Kenneth | Cináed mac Duib | 997-1005 | Dubh'un oğlu |
 |
II. Malcolm | Máel Coluim mac Cináeda | 1005-1034 | II. Kenneth'in oğlu |
Dunkeld Hanedanı (1034–1286)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
 |
I. Duncan | Donnchad mac Crínáin | 1034-1040 | II. Malcolm'un yeğeni |
|
Macbeth | Mac Bethad mac Findláich | 1040-1057 | II. Malcolm'un yeğeni |
|
Lulach | Lulach mac Gille Comgaín | 1057-1058 | III. Kenneth'in yeğeni |
| III. Malcolm | Máel Coluim mac Donnchada | 1058-1093 | I. Duncan'in oğlu | |
| III. Donald | Domnall mac Donnchada | 1093-1094 | I. Duncan'in oğlu | |
 |
II. Duncan | Donnchad mac Maíl Choluim | 1094 | III. Malcolm'un oğlu |
|
III. Donald | Domnall mac Donnchada | 1094-1097 | |
 |
Edgar | Étgar mac Maíl Choluim | 1097-1107 | III. Malcolm'un oğlu |
_i.JPG) |
I. Alexander | Alaxandair mac Maíl Choluim | 1107-1124 | III. Malcolm'un oğlu |
 |
I. David | Dabíd mac Maíl Choluim | 1124-1153 | III. Malcolm'un oğlu |
 |
IV. Malcolm | Máel Coluim mac Eanric | 1153-1165 | I. David'in yeğeni |
 |
I. William | Uilliam mac Eanric | 1165-1214 | I. David'in yeğeni |
_i.JPG) |
II. Alexander | Alaxandair mac Uilliam | 1214-1249 | I. William 'in oğlu |
 |
III. Alexander | Alaxandair mac Alaxandair | 1249-1286 | III. Alexander'in oğlu |
Sverve Hanedanı (1286–1290)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
 |
Margherita | 1286 – 1290 | III. Alexander'i kizi Marguerite ile Norvec Krali II. Eric'in kizi. Tac Giydirme töreni yapılamadan Iskocya'ya deniz seyahati sirasinda öldü. | |
Balliol Hanedanı (1292–1296)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar | |
|---|---|---|---|---|---|
 |
John de Balliol | John de Balliol | 1292 – 1296 | I. William'in kardesi Huntingdon'lu David'in torunu | - |
Bruce Hanedanı (1306–1371)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar | |
|---|---|---|---|---|---|
 |
I. Robert | Robert de Brus | 1306–1329 | I. William'in kardesi Huntingdon'lu Davidin torunu | |
 |
II. David | David de Brus | 1329–1371 | I. Robert'in oğlu | - |
Stewart/Stuart Hanedanı (1371-1707)
Stewart (1371–1651)
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
_i.JPG) |
II. Robert | Roibert II Stiùbhairt | 1371–1390 | I. Robert'in yeğeni |
 |
III. Robert | Roibert III Stiùbhairt, An Righ Bhacaigh | 1390–1406 | II. Robert'in oğlu |
 |
I. James | Seumas I Stiùbhairt | 1406–1437 | III. Robert'in oğlu |
 |
II. James | Seumas II Stiùbhairt | 1437–1460 | I. James'in oğlu |
 |
III. James | Seumas III Stiùbhairt | 1460-1488 | II. James'in oğlu |
 |
IV. James | Seumas IV Stiùbhairt | 1488-1513 | III. James'in oğlu |
 |
V. James | Seumas V Stiùbhairt | 1513-1542 | IV. James'in oğlu |
 |
I. Mary, İskoçya Kraliçesi | Mairi Stiùbhairt | 1542-1567 | V. James'in kızı |
 |
VI. James (İskoçya) I. James , İngiltere Kralı |
Seumas VI Stiùbhairt | 1567-1625: İskoçya Kralı 1603-1625: İngiltere Kralı |
I. Mary İskoçya Kraliçesi'nin oğlu VII. Henry, İngiltere Kralı'nın torunu |
 |
I. Charles (İskoçya) ve İngiltere Kralı | Teàrlach I Stiùbhairt | 1625–1649: İskoçya Kralı ve İngiltere Kralı | VI. James'in oğlu 30 Ocak 1649'da Londra'da idam edildi. |
Üçüncü Fetret Dönemi (1651–1707)
Stuart (1660–1651) Restorasyon
| Resim | İsim | İskoç Galce İsim | Hüküm Süresi | Notlar |
|---|---|---|---|---|
 |
II. Charles (İskoçya) ve İngiltere Kralı | Teàrlach II Stiùbhairt | 1649-1651 ve 1660–1685 | I. Charles'in oğlu |
 |
VII. James (İskoçya) II. James , İngiltere Kralı |
Seumas VII Stiùbhairt | 1685–1689 | I. Charles'in oğlu 1689'da "Devrim" ile hem Iskocya ve hem de Ingiltere krallik tahtindan indirildi |
 |
II. Mary, İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi | Mairi II Stiùbhairt | 1689–1694: İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi Kocası II. William ile birlikte |
VII. James'in kızı |
.jpg) |
II. William (İskoçya) ve (III. William adı ile) İngiltere Kralı | Uilleam Orains, "William of Orange" | 1689–1694: İskoçya Kralı ve İngiltere Kralı 1689-1702: Karisi II. Mary ile birlikte 1694-1702: Tek başına |
II. Mary'nin kocası Anne tarafından I. Charles'in torunu |
 |
Anne, İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi | Anna Stiùbhairt | 1702–1707: İskoçya Kraliçesi ve İngiltere Kraliçesi 1707–1714: Büyük Britanya ve İrlanda Krallığı kraliçesi |
II. Mary ile II. William'ın kızı |
İskoçya hükümdarları zaman çizgisi
Kaynakça
- ↑ Broun, Scottish Independence. pp. 71–97.