İsrail'de bilim ve teknoloji

Kudüs Teknoloji Parkı

Bilim ve teknoloji İsrail’in en gelişmiş sektörlerinden biridir. İsrail gayri safi milli hasılaya göre, bilim ve teknoloji üzerine araştırmaya en fazla pay ayıran ülkelerden biridir[1]. İsrail her bir milyon vatandaşa göre hesaplandığında bilimsel çalışmalarda dünyada dördüncü sıradadır. İsrail’in tüm dünyada yayınlanan bilimsel makale oranı tüm dünya nüfusunun oranından hemen hemen on kat daha fazladır[2]. İsrailli bilim insanları tarım, bilgisayar bilimleri, elektronik, genetik, tıp, optik, güneş enerjisi ve daha birçok mühendislik alanının gelişimine katkıda bulunmuştur. İsrail ileri teknoloji endüstrisinin en önemlilerinin ev sahibidir ve ayrıca teknolojiyle en fazla içli dışlı nüfusa sahiptir[3]. 1998’de, Tel Aviv Newsweek tarafından teknolojik olarak en etkileyici on şehirden biri olarak gösterilmiştir[4]. İsrail 2000’den beri Avrupa Araştırma ve Kalkınma Fonu ve Koordine Organizasyonu olan EUREKA ‘nın üyesidir ve Organizasyon’un 2010-2011 yılında başkanlığını yapmıştır.

Tarihçe

WEIZAC – İsrail ve Orta Doğu’daki ilk modern bilgisayar.

Filistin Manda’sına yahudi yerleşimi oldukça motive ediciydi. Anavatana dönüş toprağa bağlı bir dönüş olarak algılandı. Siyonist ideolojinin çekirdeğini oluşturan köyleri kurmak ve destekleyici yahudi çiftçilerin üretime geçmesi izlendi[5]. Tarımsal araştırmalar 1870’de Alliance Israelite Universelle tarafından kurulan ülkenin ilk tarım okulu olan Mikveh Yisrael School’un mezunları ve öğretmenleri tarafından yürütüldü[6]. Bilimsel tarım uzmanı Aaron Aaronsohn Hermon Dağı’na yaptığı bir gezi sırasında buğdayın anası olarak bilinen Triticum dicoccoides’i keşfetti[7]. 1909’da Atlit’de içinde kapsamlı bir kütüphanenin ve biriktirdiği jeolojik ve botanik örnekleri barındıran bir tarımsal araştırma merkezi kurdu[8].Toprak araştırması ve ülkenin zor iklim şartlarında tarım yapımını inceleyen Araştırma Merkezi 1921’de Rehovot’ta kuruldu[9]. Daha sonra Tarımsal Araştırma Kuruluşu olan bu merkez şimdi İsrail’in en büyük tarımsal araştırma ve geliştirme enstitüsüdür.

Albert Einstein Technion’da, 1925

Technion yani İsrail Teknoloji Enstitüsü’nün temeli 1912’de o zamanlar Osmanlı İmparatorluğuna ait olan Haifa ‘da şenliklerle atıldı. Technion sonraları önde gelen bir ulusu yaratan dünyaca ünlü eşsiz bir üniversite olacaktı. Yahudiler genellikle Avrupa’daki teknik eğitimden yasaklı olduğundan[10],Technion modern bir ulusu oluşturmak için gereken becerilerin ülkeye gelişini sağladı[11]. Birinci Dünya Savaşı’ndan önce kurulan Kudüs’teki Yahudi Sağlık merkezi halk temizliği, göz bozuklukları ve bakteri bilimi ile ilgi çalışmalarda bulunan ve ayrıca halk sağlığı araştırmaları ile ilgilenen Nathan Straus tarafından kuruldu[12].Merkez tifo ve koleraya karşı aşılar üretti ve tarla farelerinin sayısının kontrolü için metotlar geliştirdi. Bu merkeze bağlı olan Pasteur Enstitüsü kuduz aşısını geliştirdi[12] .Mikrobiyoloji, biyokimya, bakteri bilimi ve hijyen departmanları 1925’te Scopus Dağı üzerinde kurulan Kudüs İbrani Üniversitesi’nde kuruldu. 1936’da Ülke’nin merkezinde işçiler adı sonradan ülkenin ilk kan bankası Beilinson olarak değiştirilen Judea ve Sharon hastanesinin kurulması için 2 günlük kazançlarını bağışladılar[13]. 1939’da Scopus Dağı’nda kurulan Rothschild-Hadassah Üniversite Hastanesi ülkedeki ilk öğretim veren tıp merkezi oldu. İsmi Hadassah Tıp Merkezi olarak değiştirildiğinden beri, tıbbi araştırmalarda lider oldu[14]. 1934’de Rehovot’da Daniel Sieff Araştırma Merkezi’nde girişimlerine başlanan endüstriyel araştırmalar, Technion’da başladı. The Dead Sea laboratuvarları 1930’larda açıldı. İsrail ve Orta Doğu’daki ilk modern bilgisayar ve dünyadaki büyük çaptaki ilk depolama programlarından biri olan WEİZAC 1954-55 yıllarında İleri Çalışma Enstitüsü(IAS) temelinde Weizmann Enstitüsünde yapıldı[15].Weizac IEEE tarafından bilgisayar ve elektronik mühendisliğinde kilometre taşı olarak tanındı.

Kaydı 8 haziran 1950’de IBM Israel ülkenin ilk yüksek teknoloji firmasıydı. Tel Aviv’de Allenby Caddesi’nde yer alan firma delgeçli kart makineleri , sıralama makineleri ve tabulara torları tamir etti. 1956’da kurulan yerel ilk işletme delgeçli kartları üretmeye başladı ve bir yıl sonra bilgisayarlı bilgi işleme hizmeti sunan servis merkezi açıldı[16] .İsrail’deki bilimsel ve teknolojik araştırmalar daha sonradan İsrail Ülke Başkanı olan Ephraim Katzir’in Endüstri ve Ticaret Bakanlığına atanmasıyla patlama yaptı[17].İsrail hükümeti yeni girişimler için hiçbir şart olmadan ve buradaki yönetimlere müdahil olmadan harcamaların yüzde 50-80’ini karşılayan ödenekler sağladı[17].80’lerin başlarında Elron Elektronik Endüstrisinde bir partner olan Data Konrol Kurumu ülkenin ilk ülkenin ilk risk sermayesi firmasını şekillendirdi[17].

Çevre Bilim

Ben Gurion Ulusal Güneş Enerji Merkezi’nde dünyanın en büyük parabolik güneş enerji platformu[18].

Ülkenin geleneksel enerji kaynaklarının azlığı ülkeyi alternatif enerji kaynakların araştırılması ve geliştirilmesine teşvik etti ve İsrail güneş enerjisi alanında büyük gelişmeler gösterdi[19]. İsrail evde kişi başına düşen güneş enerjisiyle ısıtılan suyu kullanmada dünyanın en iyi ülkesidir.Güneş enerjisinin endüstriyel alanda da kullanılmasını sağlayacak oldukça etkili bir alıcı geliştirildi[20]. CleanTech grubunun 2009’daki bir raporunda, İsrail Danimarka,Almanya, İsveç ve İngiltere’den sonra temiz teknolojili 10 ülke arasında gösterildi[21].

Ilan Ramon İsrail’in İlk Astonotu

The Arrow Ecology şirketi ArrowBio İşleme isminde çöpü direkt olarak çöp kamyonlarından alan ve yerçekimsel kurulumla görüntüleyen, hidra mekanik olarak küçük parçalayarak organik ve organik olmayan materyal olarak ayıran patentli bir sistem geliştirdi. Sistem yüksek miktarlardaki katı atığı, geri dönüşümü yapılan materyalleri kategorize edebiliyor ve geri kalanları ise bio gaza ve tarımsal gübreye dönüştürebiliyor. Sistem Kaliforniya’da, Avustralya’da, Yunanistan’da, Meksika’da,Birleşik Krallık ‘da ve İsrail’de kullanılmaktadır. Örneğin Hiriya çöp alanında bulunan bir ArrowBio 2003’ten beri Tel Aviv bölgesine hizmet vermektedir ve günde 150 ton çöpü işlemektedir[22]. 2010 yılında Technion Büyük Technion Enerji programını kurdu. Bu çok disiplinli proje Technion’un dokuz fakülteden enerji bilimi ve teknolojisini bir araya getirdi. Bu programın 4 puan stratejisi alternatif yakıt, yenilenebilen enerji kaynakları, enerji depolaması ve dönüşümü gibi araştırmaları hedefler. Bu program şu anda enerji becerilerini bir araya getiren ve geleceğin enerji zorluklarını tayin eden tek yüksek lisans çalışmalarını yapar. Su uzmanlarına göre, borulardaki sızma bugün global su kaynaklarının karşı karlıya geldiği en büyük sorunlardan biridir. Üçte ikisi çöl olan İsrail için su tasarrufu kritik önemdedir. Uluslararası Su Birliği İsrail’i tüketiciye su götürmeden önce su kaybını en fazla düşüren lider ülkelerden biri olarak göstermiştir[23].

Uzay Bilimi

1970 ve 1980’ler boyunca İsrail uzay keşfi ve biliminde gelişme ve araştırma için gerekli altyapı çalışmalarını yapmaya başladı. 1982’de Bilim ve Teknoloji Bakanı Prof. Yuval Ne’eman ulusal uzay programında ilerlemek ve koordine etmek amacıyla İsrail Uzay Ajans’ını (ISA) kurdu. Technion Asher Uzay Araştırma Enstitüsü gelecek nesillerin mühendislerinin eğitiminde önemli rol oynamaktadır[24]. İsrail 19 Eylül 1988’de yerel olarak Shavit’de inşa edilen araçtan ilk uydusunu gönderdi ve uzay araştırmasında birçok alanda katkılar sağladı[25]. Ilan Ramon İsrail’in ilk astronotuydu. Ramon içinde o ve 6 diğer üyenin Güney Amerika üzerinde bir kazada öldüğü Columbia Uzay Mekiği’nin yük uzmanıydı. Raman 1997’de yük uzmanı olarak seçildi ve 1998’den 2003’e kadar Houston Teksas’daki Johnson Uzay Merkezi’nde eğitildi. 2009’da İsrail Thomson Reuters Ajans’ı tarafından uzay araştırmalarında gelişmiş yirmi ülke arasında ikinci olarak gösterildi[26].

Fizik

Elli İsrailli bilim insanı İsviçre’de Geniş Hadron Parçacığı çalışmasını yapan Avrupa Nükleer Araştırma Kurumu CERN’de tam zamanlı olarak çalışmaktadır. İsrail 1991’de gözlemci olarak kabul edildi ama şimdi tam üye olma aşamasındadır. Başkan Şimon Peres’i temsil eden bir delege 2011’de partikül hızlandırıcıyı ziyaret etti[27].

Uygulamalı Bilimler

Hava Uzay Mühendisliği

Ülke’nin savunma ihtiyacıyla alakalı hava uzay mühendisliği sivil yan ürünlerin sonucuyla teknolojik gelişmeler meydana getirdi. Kısa kalkış ve iniş yapan The Arava isimli uçağı hem sivil hem askeri kullanım için 1960’ların sonunda İsrail Hava-Uzay Endüstri’si tarafından üretilen il uçaktır[28]. Bunu 1965 den 1987’ye kadar Westwind Business Jet[29] ve bunun çeşitleri olan ve hala aktif olarak kullanılan the Astra [30] ve Gulfstream G100 izledi. İsrail yörüngeye uydu ateşleyen birkaç ülkeden biridir, yerel olarak dizayn edilen uydular İsrail Uzay Ajansı’yla işbirliği içinde olan İsrail Hava-Uzay Endüstri’si tarafından üretilmiştir. İsrail’in ilk ticari iletişim uydusu The AMOS-1’in çalışmaları 1996’da başladı.İlk olarak direkt olarak eve Tv yayını ulaştırmak,Tv dağıtımı ve Vsat servisleri için yapıldı.2003 Aralığında ise AMOS-2 ateşlendi ve daha ileri teknolojiler Spacecom Uydu İletişimleri Şirketi tarafından kullanıldı. Spacecom Uydu İletişimleri Şirketi Avrupa,Afrika ve Orta Doğu ülkelerine telekomünikasyon hizmeti sunmaktadır[31]. Bir başka uydu Gurvin-2 Techsat Technion tarafından geliştirildi ve uzaktan algılama, iletişim ve araştırma hizmetleri için Temmuz 1998’de ateşlendi. 2000’de ateşlenen EROS ticari fotoğraflama ve gözetleme içindir[32]. İsrail görüntü sistemleri,hava bilgisayarları ,uçuş simulatörleri de içeren birçok hava-uzay ürününü üretir, geliştirir ve ihraç eder.İsrail’in ikinci en büyük savunma firması hava deniz ve kara için elektro optik sistemler üreten Elbit Systems’dir [33].

Tarım Mühendisliği

Oksijensiz çöp öğütücüsü

İsrail’in tarım sektörü, doğal kaynak azlığının üstesinden gelme üzerine kurulan yoğun bir sistemdir, özellikle su azlığı ve topraklarının yarısının çöl olması. Tarımsal üretimin büyümesi bilim insanları, çiftçiler ve ilgili endüstrilerin çok yakından işbirliğine dayalıdır ve greenhouse teknolojsinin, çöl tarımının, sulamadaki su tasarrufunun,tuzluluk araştırmasının ve ileri tarımsal teknolojinin gelişimiyle sonuçlanmıştır[34].Ayrıca İsrail firmaları sulamada, su tasarrufunda ve greenhouse teknolojisinde diğer ülkelerde hizmet sağlamaktadır[35][36][37].

Bilgisayar Mühendisliği

Technion-Bilgisayar Bilimleri Fakültesi binası

Bilgisayar Bilimlerinde Technion ve Weizmann Bilim Enstitüsü dünyadaki en iyi yirmi akademik enstitü arasında gösterilmektedir.İsrail firmaları bilgisayar güvenlik sistemleri, yarı iletken ve iletişim alanlarında sivrilmektedir. İsrail bilgisayar güvenlik duvarı alanındaki Check Point, iş ve operasyon destek hizmeti sunan Amdocs, sesli posta hizmeti veren Comverse, bilgisayar programları performanlarını ölçen Mercury Interactive [38] gibi birçok önde gelen şirketi bünyesinde barındırmaktadır. Intel [39] ve Microsoft[40] ilk denizaşırı araştırma ve geliştirme merkezlerini İsrail’de kurdu. Intel çift çekirdekli işletim sistemini Haifa’daki İsrail Gelişim Merkezi’nde geliştirdi[41]. Optik,elektro optik ve lazerler önemli alanlardır ve İsrail fiber optikleri, elektro optik denetleme sistemlerini, termal gece görüş sistemlerini ve elektro optiğe bağlı üretim sistemlerini üretir.(54) Robot üretim çalışmaları 70’lerde başladı ve elmas parlatma, paketleme ve inşaat gibi alarda bilgisayar destekli robotların üretilmesiyle sonuçlandı. Robotlara yapay zeka uygulanması araştırmaları da yürütülmektedir[42].

Hidrolik Mühendisliği

Ülke’ye yağmur sadece kışın ve yoğun olarak ülkenin kuzeyine düştüğü için, sulama ve su mühendisliği ülkenin ekonomik olarak hayatta kalışı ve büyümesi için hayati önem taşımaktadır. Nehirlerden ve kuzeydeki rezervlerden direkt su getirmeyi, kara suyunu çok iyi kullanmayı, su taşmaları ve kanalizasyonu düzenlemek için geniş ölçekli projeler yapılmıştır. Bunlarda en büyüğü Ulusal Taşıyıcı projesidir, proje 1964’de tamamlanmış ve ülkenin en büyük tatlı su gölü Galilee’den kanallarla, borularla ve tünellerle Ülke’nin kuzeyindeki Negev Çölü’ne su taşınmıştır.

Askeri Mühendislik

Uzi

Arap ülkelerinin imha silahları üretmemeyi reddetmesi, İsrail’i geniş tabanlı yerel silahların üretimine itmiştir[43]. İsrail Savunma Kuvvetleri daha çok yerel askeri teknolojiye ve İsrail’de dizayn edilen ve üretilen yüksek teknolojiye sahip silahlara güvenmektedir. İsrail üretimi askeri teçhizat küçük silahlar, tank savar roketler,füzeler, botlar, denizaltılar,tanklar, silahlı araçlar, insansız araçlar, uçaklar, insansız uçaklar,radar ve hava savunma sistemlerini içermektedir. Bu endüstrinin gelişimindeki itici güç Six Day War süresince İsrail’e silah satışında uygulanan ambargodur. Böylece İsrail 1953’de kurulan İsrail Uçak Endüstrileri’nde Kfir, Arava ve Nesher’in de olduğu kendi uçaklarını geliştirmeye başladı[44]. Önemli teknolojiler arasında 19542de tanıtılan Uzi hafif makineli tüfek, ülkenin ana savaş tankı Merkava ve İsrail ve ABD işbirliğiyle üretilen Ok Füzesi ve ileri antibalistik füze sistemleri gelmektedir[45]. Iron Dome mobil hava savunma sistemi Rafael İleri Savunma Sistemlerı tarafından geliştirldi ve kısa menzilli füzeleri ve top mermilerinin sinyallarini yakalayarak kesmesi için dizayn edildi. Sistem ilk kez 7 Nisan 2011’de tarihte ilk kez Gazze’den atılan kısa menzilli bir roketi yakalayarak denenmiş oldu[46].

Sağlık bilimleri

Endoskobik Kapsül

İsrail tıp, paramedikal ve biomühendislikle araştırmalar için ileri düzeyde altyapi kapasitesine sahiptir. Bioteknoloji, beiomedikal ve klinik araştırmalar Ülke’nin bilimsel yayımlarının yarısından fazladır, endüstri sektörü ise bu kapsamlı bilgileri eczacılık , tıbbi malzeme ve tedavi terapilerinde kulanmaktadır[47].

Tıp ve Genetik

Weismann Bilim Enstitüsü

İsrail insanın büyüme hormonunu ve interferon yani bilinen bütün virusler üzerinde etkili olan doğal bir protein üretiminde metotlar geliştirdi. Doku sertleşmesi tedavisinde etkili olan Copaxone isimli ilaç temel araştırmadan sonra endüstriyel üretimle İsrail’de geliştirildi. Genetik mühendisliği mikrobiyolojik ürünlerle monoklonal antikorlar tabanlı bir dizi teşhis aygıtıyla sonuçlandı[47]. Ayrıca çok ileri düzeyde kök hücre çalışmaları İsrail’de sürmektedir.

Nobel Ödülü Kazananlar

Kimya alanında dört İsrailli Nobel Ödülü kazanmıştır. 2004’de Technion’dan biyolog Avram Hershko ve Aaron Ciechanover ubiguitin vasıtasıyla protein ayrıştırmanın keşfiyle ödülü kazanan 3 kişiden 2’si oldular[48]. 2009’da Weizmann’dan Ada Yonath ribozomun fonksiyonu ve yapısıyla ilgili çaşışmalarıyla ödülü kazanmıştır.2011’de ise Technion’dan Daniel Shechtman quasicrystals’ın keşfiyle ödülü kazanmıştır. Bunlara ek olarak Yahudi anne babadan doğan Joshua Lederberg 1958 de Tıp alanında kazanandı, 2004’de Fizik ödülünü kazanan David Gross lisans eğitimine aldığı İsrail’de hayatının bir bölümünü geçirdi. Sosyal bilimlerde, ekonomi ödülü 2002’de Daniel Kahneman’e ve 2005 Kudüs İbrani Üniversitesi’nden Robert Aumann’a verildi.

Kaynakça

  1. ↑ Ministry of Industry, Trade & Labor - Foreign Trade Administration
  2. ↑ Israel ranks 4th for the number of scientific papers per person, Haaretz
  3. ↑ BBC country profiles
  4. ↑ Tel Aviv Hailed as One of the World's Top Hi-tech Centers. The Israeli Economy, Achievements and Potential, Ministry of Finance of Israel (MOF) November 1998
  5. ↑ The Land that Became Israel: Studies in Historical Geography, edited by Ruth Kark, Yale University Press & Magnes Press, 1989, "Traditional and modern rural settlement types in Eretz-Israel in the modern era," Yossi Ben Artzi, pp. 141-144.
  6. ↑ Rothschild and Early Jewish Colonization in Palestine, Ran Aaronsohn, Rowman & Littlefield, Magnes Press, 2000, pp.134-145.
  7. ↑ Molecular Genetic Maps in Wild Emmer Wheat
  8. ↑ Biography of Aaron Aaronsohn
  9. ↑ Soil Science, Influence of Exchangeable Cations on the Availability of Phosphate, Ravikovitch, S.
  10. ↑ http://pard.technion.ac.il/history/History.html
  11. ↑ http://www.youtube.com/watch?v=GzilbrH3CcA
  12. 1 2 Shilony, Zvi, July 2006 Volunteerism, resourcefulness and heroism: The Medical Assistance Committee for Jerusalem’s Poor at the end of World War I, Israeli Center for Third Sector Research, Ben Gurion University of the Negev, Newsletter 23, pg. 7
  13. ↑ Beilinson hospital
  14. ↑ Hadassah Hospital History Retrieved 2009-12-20
  15. ↑ The first computers Weizmann Institute of Science. Retrieved 2010-03-25
  16. ↑ When Big Blue was a start-up, Haaretz
  17. 1 2 3 Super-capitalism at work, Haaretz Books, December 2009
  18. ↑ Giant solar plants in Negev could power Israel's future, John Lettice, The Register, January 25, 2008
  19. ↑ Seven solar technologies from Israel that could change our planet in Israel 21c Innovation News Service retrieved 2009-11-27
  20. ↑ Science and Technology: Energy R&D Israel Ministry of Foreign Affairs, retrieved 2009-11-27
  21. ↑ "The top 10 cleantech countries of 2009" CleanTech Group, 9th of October 2009
  22. ↑ Sorting through garbage for gold, retrieved 2009-11-24
  23. ↑ Israeli firms aim to plug world's water leaks
  24. ↑ About ISA - Israel Space Agency Israel Space Agency, Israel Ministry of Science and Technology, Retrieved 2009-12-15
  25. ↑ ASRI, Technion website: http://asri.technion.ac.il/
  26. ↑ Israeli Space Research by Wendy Elliman, in Jewish Virtual Library, Retrieved 2009-12-05
  27. ↑
  28. ↑ Gunston, Bill (1982). An Illustrated Guide to the Israeli Air Force. New York: ARCO. s. 136.
  29. ↑ Gunston, Bill (1982). An Illustrated Guide to the Israeli Air Force. New York: ARCO. s. 144.
  30. ↑ Taylor, John W.R. (1985). Jane's All the World's Aircraft 1985–86. London: Jane's Publishing Group. s. 136–37.
  31. ↑ Spacecom Coverage maps
  32. ↑ Israeli satellites, 2007 report
  33. ↑ Wars that make and break, Haaretz
  34. ↑ Israel: Waterworks for the World?
  35. ↑ Agrotechnology Company Directory in The Israel Export and International Cooperation Institute Retrieved 2009-12-02
  36. ↑ Israeli company offers liquid know-how to India in Israel 21c Innovation News Service Retrieved 2009-12-02
  37. ↑ Out of Israel to Africa in Israel 21c Innovation News Service Retrieved 2009-12-02
  38. ↑ Venture capital investment in Israeli high tech
  39. ↑ Krawitz, Avi (2007-02-27). "Intel to expand Jerusalem R&D". The Jerusalem Post. http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1171894528658&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull. Erişim tarihi: 2007-08-04.
  40. ↑ "Israel R&D Center: Leadership Team". Microsoft. 2 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20100302141433/http://www.microsoft.com:80/Israel/RnD/about/overview.html. Erişim tarihi: 2009-12-06.
  41. ↑ Israel Saves Intel
  42. ↑ Science and Technology: Industrial R&D, Israel Ministry of Foreign Affairs, retrieved 2009-11-26]
  43. ↑ Israel's Beleaguered Defense Industry
  44. ↑ Israel's military industry
  45. ↑ Katz, Yaakov (2007-03-30). "'Arrow can fully protect against Iran'". The Jerusalem Post. http://fr.jpost.com/servlet/Satellite?cid=1173879211495&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull. Erişim tarihi: 2007-09-16.
  46. ↑ "Barak confirms: 'Iron Dome' to be deployed within days". The Jerusalem Post. 25 March 2011. http://www.jpost.com/Defense/Article.aspx?id=213848&pagename=JPost/JPArticle/ShowFull. Erişim tarihi: 25 March 2011.
  47. 1 2 Science and Technology: Medical R&D, Israel Ministry of Foreign Affairs, retrieved 2009-11-25
  48. ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 2004". Nobelprize.org. 18 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20160418141744/http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2004/index.html. Erişim tarihi: 2011-10-05.
This article is issued from Vikipedi - version of the 9/10/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.