Şair Evlenmesi

Şair Evlenmesi
Yazar İbrahim Şinasi
Karakterler Şair Müştak
Kumru
Ziba Dudu
Habbe
Sakine
Ebüllaklaka İmam Efendi
Batak Ese
Batak Köse
Hikmet
İlk gösterim 1908
Ülke Osmanlı Devleti
Orijinal dil Türkçe
Osmanlıca
Konu Görücü usulü evlenmenin zararları
Tür Komedi
Zaman ve mekân 19. yüzyılda İstanbul'da bir gelin odası

Şair Evlenmesi, İbrahim Şinasi'nin 1860 yılında Tercümân-ı Ahvâl'de tefrika edilen ardından kitap olarak basılan töre komedisi tarzında tek perdelik [1] piyestir.

Daha önce yazılmış bazı tiyatro eserlerinin varlığından söz edilse de Şair Evlenmesi,[2] Türk edebiyatında yayımlanan batılı tarzda ilk tiyatro eseri olarak kabul edilir. Belirli bir metne dayanmayan, oyuncuların doğaçlama yaptıkları tuluat tiyatrosundan, bir konunun metne dayalı olarak giriş, gelişme, sonuç biçiminde aktarıldığı yeni bir tiyatroya geçiş bu eserle olmuştur.

Görücü usulü evliliğinin sakıncalarını konu alan eser, geleneksel Türk tiyatrosunun izlerini taşır. Sade ve tabii bir konuşma diliyle yazılmıştır. Oyun kişileri dönemin toplumsal yapısını yansıtan gerçekçi karakterlerdir. Konuşma örgüsü kelime oyunları, söz komikleri ve konuşma yanlışları içerir. Eser, klasik Fransız tiyatrosunun ve özellikle Molière’in etki ve izlerini de taşımaktadır[3]

Yayımlanması ve sahnelenmesi

Eserin Dolmabahçe Saray Tiyatrosu’nda sahnelenmek üzere, Sultan Abdülmecid tarafından ısmarlandığı söylenir.[4] ancak oyunun sarayda oynandığına dair bir bilgi yoktur[3].

Şinasi'nin eseri, iki perdelik bir tiyatro eseri olarak kaleme almış; ne var ki kendi elleriyle ilk perdeyi ortadan kaldırmak zorunda kaldığından[4] ikinci perde, 1860’ta Tercüman’ı Ahval’in 2.-3.-4.-5. sayılarında tek perde olarak yayımlanmıştı. 1873’te şairin ölümünden sonra Mehmet Tayfur adında bir kitapçı tarafından Selanik’te kitap olarak basıldı.[5] Eser gerek gazetede tefrik edildiğinde, gerekse kitap olarak basıldığında fazla ilgi görmemiş ve alay konusu olmuştur.

Şair Evlenmesi, İkinci Meşrutiyet’in ilanından sonra, İbrahim Necmi Bey tarafından Selanik’te kurulmuş olan amatör bir tiyatro topluluğu tarafından sahnelendi.[5]

Noktalama işaretlerinin kullanımı

Şair Evlenmesi piyesi Türkçe’de noktalama işaretlerinin kullanıldığı ilk eserlerden biridir. Şinasi eserde üç noktalama işareti kullanmıştır: yay, kısa çizgi ve nokta. Bu işaretleri hangi amaçla kullandığını eserin başında açıklamıştır.[6]

Konu

Batılı tutum ve davranışı, kılık ve kıyafetiyle mahallede pek sevilmeyen, eğitimli olmasına rağmen saf bir yapıya sahip Şair Müştak Bey, sevdiği Kumru Hanım'la, kılavuz ve yenge hanımlar aracılığıyla evlenmiştir. Nikah sonrasında kendisiyle evlendirilen kişinin, Kumru Hanım'ın çirkin ve yaşlı ablası Sakine Hanım olduğunu görünce önce bayılır sonra itiraz eder. Mahallelinin de işe karışmasıyla başına gelenleri kabul etme mecburiyetinde kalan Müştak Bey'in imdadına arkadaşı Hikmet Bey yetişir. Hikmet Bey'in mahalle imamı Ebulaklaka'ya verdiği rüşvetle olay çözülür, yapılan hile sonuçsuz kalır. Sonunda muradına eren Müştak bey Kumru Hanım'a kavuşur. Ancak Hikmet Efendi birbirleriyle görüşmeden evlenmeye kalkmanın sonucunun kötü olacağını söyler. Müştak Bey'in aklı başına gelir.

Kahramanlar

Ayrıca bakınız

Kaynakça ve Dipnot

  1. ↑ İki perde olarak yazılmıştır ancak ilk perdesi hiç yayımlanmamış ve sahnelenmemiş olduğundan “tek perdelik komedi” olarak bilinir
  2. ↑ 1860’ta Şair Evlenmesi’nin tefrika edilmesinden 15 yıl kadar önce Abdülhak Hamit'in babası Hayrullah Efendi'nin "Hikaye-i İbrahim Gülşeni" adında romanla tiyatro arası bir eser meydana getirdiği ancak yayımlanmadığı iddia edilir. Ayrıca III.Selim döneminde "İskerleç" adında kimliği tam bilinmeyen birinin yazdığı, "Vakayi-i Acibe ve Havadis-i Garibe-i Kefşger Ahmed" adlı oyun kimilerince ilk Türk tiyatro eseri kabul edilir.
  3. 1 2 Abdulhalim Aydın, Şinasi’nin Şair Evlenmesinde Fransız Etkisi, Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 11, Sayı:1
  4. 1 2 Nükhet Eren, Şair Evlenmesi’nden Vilyem Şekspiyer’e tiyatro, Birgun gazetesi, 08.06.2014
  5. 1 2 Şemsettin Kutlu, Şair Evlenmesi, İstanbul, 2000]
  6. ↑ Faysal Okan Atasoy, Noktalama İşaretlerinin Tarihi', Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Cilt: 5/2 Sayı : Bahar 2010
This article is issued from Vikipedi - version of the 5/29/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.