Şok (mekanik)

Fiziksel ya da mekanik şok, bir cismin aniden ivmelenmesine sebep olan etkilere denir. Tekme, fırlatma, deprem ve patlamalar bunlara örnektir. Şoklar ani ve geçicidir. Şok genel anlamda aşırı büyüklükteki kuvvetler için kullanılır. Ölçümü genellikle saniyedeki ivmelenme olarak yapılır ve üç farklı şekilde ayrımları yapılabilir. Bunlar şokun süresi, en çok ivmelenme yaptığı an ve şok dalgasının şeklidir. Aynı zamanda şok bir vektördür.

Etkileri

Bir şok dalgasının cisme tamamen veya kısmen zarar verebilir.

• Kırılgan bir cisim kolaylıkla kırılabilir. Cam bardaklar buna örnek olarak gösterilebilir. Bazı makineler bu özellikten faydalanarak şok dalgalarına çok dayanıklı olmayan cisimleri kullanırlar. Makinenin içine yerleştirilen cisim kırıldığında bu bir sorun olduğunu anlatır ve gerekli önlemler alınır.
• Yumuşak bir cisim şokun etkisiyle bükülebilir.
• Bazı maddelerse tek bir şok dalgasıyla zara görmese de zamanla yorulabilir ve deforme olabilir. Uçak kanatlarında oluşan metal yorgunluğu gibi.
• Bir şok dalgası görünür bir hasar vermese de, başka zamanlarda oluşabilecek zararlara önayak olabilir.
• Cihazların, aletlerin kalibrasyonlarının bozulmasına sebebiyet verebilir.
• Bazı patlayıcılar şokun etkisiyle infilak edebilir.
• Şok etkisinde kalan cam cisimlerin içindeki sıvılar su çekici etkisi yaparak camı kırabilir.

Uyarılar

Bir laboratuvar deneyi, saha gezisi veya ölçüm sırasında cisimler ve çevre şok etkisiyle zarar görmüş olabilir. Bu durumda düşünülmesi gerekenler:

• Şok etkisine daha dayanıklı aletler kullanılmak
• Şok emici veya şok aktarıcı materyaller kullanmak
• Tamamen kullanılabilirliğini yitirebilecek materyaller için yedek getirmek
• Kontrollü denemeler yaparak oluşabilecek şokları gözlemlemek