49'lar Davası

49’lar Davası, 1961 yılında Kürtçe şiir yayımlanmasından açılan davadır.

Arka Plan

Canip Yıldırım ve Yusuf Azizoğlu ile birlikte İleri Yurt gazetesini çıkaran Musa Anter, yayımladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl" sebebiyle hakkında dava açıldı. Musa Anter'e destek veren 50 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlardan Mehmet Emin Batu mide kanamasından ölünce geriye 49 kişi kaldı ve dava bu sayıyla anılır oldu. 14 ay tutuklu kaldıktan sonra sanıklar mahkeye çıkarılmayı beklerlerken 27 Mayıs Darbesi gerçekleşti. Nihayet 3 Ocak 1961 tarihinde mahkeme başladı.

Tutuklananlar

1. Şevket Turan, (Mardin – Gülhane Tıp Akademisi Maliye Şube müdürü ve levazım binbaşısı)
2. Naci Kutlay, (Kars – Çamlıdere Devlet Hastanesi’nde uzman doktor)
3. Ali Karahan, (Siverek – Avukat)
4. Koço Elbistan, (Hassa – Kırıkhan’da ilçe doktoru)
5. Yavuz Çamlıbel, (Doğubayazıt – Yedek topçu asteğmen)
6. Mehmet Ali Dinler, (Cizre – Ankara Hukuk Fakültesi birinci sınıf öğrencisi)
7. Yusuf Kaçar, (Dersim, Nazimiye – Birinci İnşaat Tekniker Okulu öğrencisi)
8. Nurettin Yılmaz, (Cizre – Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi)
9. Ziya Nami Şerefhanoğlu, (Bitlis – Avukat)
10. Medet Serhat, (Iğdır – İstanbul Hukuk Fakültesi öğrencisi)
11. Hasan Akkuş, (Urfa – İktisat Fakültesi öğrencisi)
12. Örfi Akkoyunlu, (Pötürge – Madeni eşya fabrikatörü)
13. Selim Kılıçoğlu, (Varto – Kıdemli üsteğmen)
14. Şahabettin Septioğlu, (Palu – Yüksek Ziraat Mühendisi, Levazım Asteğmeni)
15. Said Elçi, (Bingöl – Muhasebeci)
16. Sait Kırmızıtoprak, (Dersim, Nazımiye – İstanbul Tıp Fakültesi son sınıf öğrencisi)
17. Yaşar Kaya, (Iğdır – İstanbul Hukuk Fakültesi öğrencisi)
18. Faik Savaş, (Genç – İstanbul Hukuk Fakültesi Öğrencisi)
19. Haydar Aksu, (Kiğı – Stajyer Avukat)
20. Ziya Acar, (Kulp – İstanbul Hukuk Fakültesi 2. sınıf öğrencisi
21. Fadıl Budak, (Diyarbakır – İstanbul Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi)
22. Halil Demirel, (Islahiye – Yardımcı topçu asteğmen)
23. Ferit Bilen, (Diyarbakır – Kundura mağazası sahibi)
24. Esat Cemiloğlu, (Diyarbakır – Yüksek Ziraat Mühendisi)
25. Mustafa Nuri Direkçigil, (Diyarbakır – Sağlık Müfettişi)
26. Fevzi Avşar, (Kars – İstanbul Tıp Fakültesi öğrencisi)
27. Necati Siyahkan, (Siverek – İstanbul Hukuk Fakültesi 2. sınıf öğrencisi)
28. Hasan Ulus, (Erzurum)
29. Nazmi Balkaş, (Lice – İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi öğrencisi)
30. Hüseyin Oğuz Üçok, (Diyarbakır – İstanbul Tıp Fakültesi Diş Hekimliği öğrencisi)
31. Mehmet Nazım Çiğdem, (Ankara – Boya ve inşaat işleri ustası)
32. Fevzi Kartal, (Van – Yedek asteğmen)
33. Mehmet Aydemir, (Siverek – İstanbul Tıp Fakültesi öğrencisi)
34. Abdurrahman Efem Dolak, (Diyarbakır – İleri Yurt Gazetesinin sahibi ve Güven Gazetesinin ortağı)
35. Musa Anter, (Nusaybin)
36. Canip Yıldırım, (Diyarbakır – Avukat)
37. Emin Kotan, (Muş – Elektrik Muhasibi)
38. Ökkeş Karadağ, (Maraş)
39. Muhsin Şavata, (Malatya – Hayvan Tüccarı)
40. Turgut Akın, (Ergani – Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi üçüncü sınıf örgencisi)
41. Sıtkı Elbistan, (Hassa – Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi öğrencisi)
42. Şerafettin Elçi, (Cizre – Hukuk Fakültesi 2. sınıf öğrencisi)
43. Mustafa Ramanlı, (Beşiri – Ankara Hukuk Fakültesi son sınıf öğrencisi)
44. Mehmet Özer, (Siverek – Ankara Tıp Fakültesi son sınıf öğrencisi)
45. Feyzullah Demirtaş, (Palu – Ziraat teknisyeni)
46. Cezmi Balkaş, (Lice – Orman Fakültesi öğrencisi)
47. Halis Yokuş, (Kars – İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi öğrencisi)
48. İsmet Balkaş, (Lice – Tıp Fakültesi öğrencisi)
49. Sait Bingöl, (Bingöl – İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi öğrencisi)

Dava

Savcılık 50 sanıktan 15'in kafi delil bulunmadığı için, 10 sanık hakkında mahkûmiyete yeterli delil olmadığı için beraat kararı verilmesini istemiş ama 24 sanığın TCK'nun 125. maddesine göre yargılanması istemiştir.

İdamı istenenler

• Şevket Turan,
• Naci Kutlay,
• Ali Karahan,
• Koço Elbistan,
• Yavuz Çamlıbel,
• Mehmet Ali Dinler,
• Yusuf Kaçar,
• Ziya Şerefhanoğlu,
• Medet Serhat,
• Hasan Akkuş,
• Örfi Akkoyunlu,
• Selim Kılıçoğlu,
• Şahabettin Septioğlu,
• Sait Elçi,
• Sait Kırmızıtoprak,
• Yaşar Kaya,
• Faik Savaş,
• Haydar Aksu,
• Ziya Acar,
• Fadıl Budak,
• Halil Demirel,
• Necati Siyahkan,
• A. Efem Dolak,
• Musa Anter,
• Canip Yıldırım,
• Mehmet Bilgin

Sonuç

İdamla yargılanan 25 sanığından 10 beraat etti, 15'i bir kez beraat edip bir kez suç vasfı değiştirilerek davanın yenilenmesi neticesi 1965 yılında TCK'nun 141 ve 142. maddelerinden 16 ay hapis, 5 ay 10 gün sürgün cezası aldılar.^[1]

İlgili Kitaplar

• Çamlıbel, Yavuz (2007) (Türkçe). 49'lar Davası. Ankara: Algı Yayıncılık. ISBN 9944680257. 

Kaynakça

1. Avni Özgürel (3 Ocak 2010). "Kürt Sorununda Kavşak: 49'lar davası". Radikal. http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&ArticleID=972402&CategoryID=99. Erişim tarihi: 1 Kasım 2012.