Adi gürgen
 | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| | ||||||||||||||
| Carpinus betulus L. | ||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||
|
Adi gürgen (Carpinus betulus), huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman agacı türü. Ilıman iklimlerde iyi büyüme yapar ve genellikle 600 m yükseltilerde görülür. Çoğunlukla meşe bazı yerlerde kayınla kurduğu meşçerelere rastlamak mümkündür. Dik kayalık yamaçlarda ormanlar oluşturur.
Morfoloji
15–20 m nadiren 30 m'ye ulaşan orta boylu bir ağaçtır. Çoğu kez oluklu ve eğri gövdesi vardır. Kabuk yeşilimsi-gri düzgün olup yaşlandığındada pürüzsüzdür. Tomurcukların uzunluğu kayının aksine 10 mm'nin altındadır ve dala yapışık vaziyettedir.
Almaşık dizilişli yaprakların uzunluğu 4–9 cm'dir. Testere dişli yaprak kenarı ve yaprak yüzeyindeki oluklu damarlar belirgin özellikleridir.
Kedicik adı verilen erkek ve dişi çiçekler aynı ağaç üzerinde fakat farklı dallarda bulunur. Sonbaharda olgunlaşan fındıksı meyve 7–8 mm uzunluğundadır. Tohumun etrafını kısmen çevreleyen 3–4 cm uzunlukta sivri uçlu 3 yapraksı brahte vardır. Ekilen tohumlar bir sonraki yılın baharına kadar çimlenmez. Tohumları verimlidir.
Genel özellikleri
Bir gölge ağacı olan adi gürgen yumuşak yapılı verimli ve nemli toprakları tercih eder. Yana doğru genişleyen sığ kök sistemine sahiptir. Kesildiğinde yeniden sürgün verme özelliği vardır. Peyzaj çalışmalarında uygun budama yapılarak uzun boylu çit olarak kullanılır.
Odunu ağır ve serttir bu yüzden alet yapımı ve bina inşaatı çalışmalarında kullanılır. Yavaş yanması ve çok ısı yayması dolayısıyla çok uygun bir yakacak odundur.
Dağılımı
Kuzey, doğu, orta ve güneybatı Avrupa'nın yanı sıra Batı Asya ve Kafkasya'da da bulunur. Türkiye'de Marmara, Karadeniz ve Trakya'da doğal yayılış yapar.