Ahmet Emin Yalman
Ahmet Emin Yalman | |
---|---|
Ahmet Emin Yalman | |
Doğum |
1888 Selanik, Osmanlı İmparatorluğu |
Ölüm |
19 Aralık 1972 (84 yaşında) İstanbul, Türkiye |
Milliyet | Türkiye Cumhuriyeti |
Eğitim | Hukuk Fakültesi |
Meslek | Gazeteci, Yazar |
Ahmet Emin Yalman (d. 1888, Selanik - ö. 19 Aralık 1972, İstanbul), Türk gazeteci ve yazar.
Hayatı
Osmanlı dönemi
1888 yılında Selanik'te doğdu. Alman Lisesi'ni bitirdi. 1907 yılında İstanbul Hukuk Fakültesi'nde öğrenciyken Sabah gazetesinde çalışmaya başlayarak gazeteciliğe ilk adımını attı. 1910 yılında Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu ve ABD'ye giderek New York'ta Columbia Üniversitesi'nde gazetecilik ve felsefe dallarında doktora yaptı. 1914 yılında İstanbul'a dönerek İstanbul Üniversitesi'nde Ziya Gökalp'in yanında sosyoloji asistanlığı yaptı ve 1916-1920 yılları arasında Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde ders verdi. 1917 yılında Mehmet Asım Us'la birlikte Vakit gazetesini çıkarmaya başladı. Ancak Mart 1920 tarihinde İstanbul'u işgal eden İngilizler tarafından yazılarından dolayı Malta'ya sürüldü.
Cumhuriyet dönemi
Cumhuriyet'in ilanından sonra 1923 yılında Vatan gazetesini çıkardı. Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası yanlısı yazılarından dolayı 1925 yılında İstiklal Mahkemeleri'nde yargılandı ve Çorum'a sürgüne gönderildi. Gazetesi Vatan ise kapatıldı. 1925-1935 yılları arasında diğer Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası yanlıları gibi siyasetten uzaklaştı. 1936 yılında Zekeriya Sertel'le birlikte Tan gazetesini satın alarak bir süre çalıştırdı. Diğer Tan gazetesi sahipleriyle olan görüş ayrılığından dolayı gazeteden ayrıldı. 1940 yılında tekrar Vatan gazetesini çıkarmaya başladı. II. Dünya Savaşı sırasında müttefikleri öven ve Nazileri yeren yazılar yazdı. Vatan'ın tirajı 100.000'e kadar ulaştı.
Ahmet Emin Yalman 1952 yılında bir suikast girişimine hedef oldu. Henüz bir lise öğrencisi olan Hüseyin Üzmez Malatya'yı ziyaret etmekte olan Ahmet Emin Yalman'ı ateş ederek ağır yaraladı. Üzmez, suikast girişiminden sonra teslim oldu ve 20 yıl hapse mahkûm edildi. Ölümden dönen Yalman, Hüseyin Üzmez'i cezaevinde ziyaret etti. Ahmet Emin Yalman Demokrat Parti'nin ilk yıllarında bu parti yanlısıydı. Ancak sonraki yıllarda Demokrat Parti'yi eleştiren yazılar yazmaya başladı. Bundan dolayı 1959 yılında 15 ay hapse mahkûm oldu. 27 Mayıs Darbesi'nden sonra serbest bırakıldığında ABD'deki Kaliforniya ve Georgia Üniversitesi'nden Great Courage Award (Büyük Cesaret) ödülü aldı. Darbeden sonra Vatan'ın tirajı azaldı. 1961'de bir süre Hür Vatan gazetesini çıkarmayı denedi. Ama yeterince okuyucu bulamayınca 1 yıl sonra bu gazeteyi de kapattı. 1961'den sonra çeşitli gazetelerde köşe yazıları yazmakla yetindi. 1967 yılında devlet kültür ödülünü aldı. Yaşamının son yıllarında hatıralarını 4 ciltlik bir kitapta toplayarak Yakın Tarihimizde Gördüklerim ve Geçirdiklerim adıyla yayınladı. 19 Aralık 1972 tarihinde İstanbul'da öldü.
Kitapları
- Gerçekleşen Rüya (1938)
- Havalarda 50.000 Kilometre (1943)
- Yarının Türkiye'sine Seyahat (1944)
- Sanfransisko'da Neler Gördüm
- Naziliğin İçyüzü (1943)
- Turkey in My Time (1956)
- Yakın Tarihimizde Gördüklerim ve Geçirdiklerim (1970-1971, 4 cilt).
Dış bağlantılar
- 1948 Türkiye İktisat kongresi devlet arşivi (PDF s.30'da Ahmet Emin Yalman, Vatan Gazetesi)
- 55 yıl önce Türkiye'nin olayı...(Hasan Pulur)