Aktarıcı (Transposer)

Başlığın diğer anlamları için Aktarıcı sayfasına bakınız.

Radyo ve televizyon yayıncılığında bir önceki istasyondan aldığı yayını değişik bir radyo frekansla yeniden yayınlayan yardımcı vericilere verilen ad. Aktarıcı adı TRT kurumunda 1970 li yıllarda Fransızca transposer kelimesinin karşılığı olarak kullanılmaya başlamıştır.

Yer vericileri

Günümüzde yayıncılık yer vericileri, uydu yayın sistemleri ve kablo yayın sistemleri yoluyla yapılır. Yer vericileri yoluyla yapılan yayıncılıkta çeşitli yayın frekansları (radyo frekans, RF) kullanılır. Genellikle, yayın frekansı düşük olan orta dalga veya uzun dalga radyo vericilerinde verici ile alıcının birbirlerini görmesi zorunlu değildir. Çünkü bu frekanslarda yayın sinyali engellerin arkasına geçebilir. Ancak yayın frekansı yükseldikçe, alıcı ve verici arasındaki engeller büyük bir sorun oluşturmaya başlar. Çok Çok yüksek frekanslar(UHF,SHF) kullanan vericilerde alıcı ve verici arasında doğrudan görüş olması zorunludur. Ancak doğa koşullarında bunu sağlamak çok zordur. Verici istasyon ne kadar yüksek olursa olsun, kimi alıcılar bir tepenin ardında kalabilirler. Bu sorun gerek televizyon ve gerekse FM radyo vericilerinden yararlanma konusunda büyük sıkıntılara yol açar.

Aktarıcı

Verici ve alıcı arasındaki engellerin etkisini gidermek için aktarıcı adını alan nispeten düşük güçlü ve basit yardımcı vericiler kullanılır. Aktarıcılar bir vericinin kuramsal yayın alanında, fakat bir engel yüzünden vericiyi izleyemeyen alıcılar için monte edilmiş sistemlerdir.Tipik bir aktarıcının ilke şaması şekildeki gibidir.

Bir alıcı antenden alınan yayın sinyali girişteki elektronik filtre ve yükselteçlerden (amfi) geçtikten sonra miksere girer. Bu mikserde frekans ara frekans sinyali haline gelir. Yükseltilen ara frekans sinyali daha sonra ikinci bir mikser yardımıyla yeniden yayın sinyali haline gelir. Sinyal daha sonra bir çıkış yükselteci ve filtreden geçerek yayınlanır. (İlke şamada tek kat olarak gösterilen osilatörler bir kristalli osilatör ve çeşitli çarpıcı katlarından veya faz kontrol devrelerinden oluşabilir. Çıkış yükselteci de gerçekte yüksek güç için seri bağlanmış birkaç yükselteçten oluşabilir.)

Burada dikkat edilmesi gereken şey, giriş ve çıkıştaki yayın frekanslarının farklı olmasıdır. Şayet iki yayın frekansı aynı olacak olursa, çıkıştaki sinyal giriş filtresinden geçerek, giriş yükseltecine girer.Bu bir tür pozitif geri beslemedir. Uzaktaki vericinin sinyaline göre çok daha güçlü olan bu sinyal düşük sinyal alışı için geliştirilmiş giriş yükseltecini doyuma sokarak vericiyi sonsuz döngüye sokar(çınlama olayı). Bu sebepten filtreler iyi ayarlanmalı, ayrıca giriş ve çıkış yayın frekansları bu filtrelerin izalasyon sağladığı bölge göz önüne alınarak, farklı farklı seçilmelidir.Günümüzde bu durum 0:0 röleler ve buna bağlı yönlendirilmiş güçlü alıcı antenleri ile çözülmüştür.

Verici ve aktarıcı farkı

Verici ve aktarıcı arsasında başlıca farklar şu şekilde gösterilebilir.

Vericiler ve aktarıcılar aynı sistemler olmasına rağmen Aktarıcı ile Verici arasındaki en belirgin özellik aktarıcının vericiye oranla düşük kuvvette olmasıdır(Örnek: Çamlıca TRT1 150 KW,Sarıyer Aktarıcı 100W )
Vericilerde, yayıncı Radyolinkten gelen sinyal uygun frekansa modüle edilerek(Örnek: TRT Türkü, TRT binasındaki düşük kuvvetli(70W) radyolink vericisinden 3 GHz frekansından gelip,Çamlıca Vericisinde modüle edilerek 103.4 MHz frekansından yayına verilir)çıkış a gönderilir çıkışta 1Watlık gelen sinyal güç kuvvetlendiricisinden geçirilerek 5 Watt a çıkarılır, filtre katından geçirilerek tekrar bir güç kuvvetlendiricisine sokularak 70 Watt a ordan da bir fitre kantından daha geçirilerek tekrar 3.cü bir güç kuvvetlendirisiyle yayın 150000 Watt a yükseltilerek antene verilir, Aktarıcı da ise sadece birleştirilmiş Alıcı ve Verici bulunur buradaki en önemli özellik ise alıcının normal alıcılara göre kuvvetli ve yönlendirilmiş olmasıdır, alıcı genliği zayıflamış olan sinyali alır ve çözer(Görüntü 8 MHz,Ses 5.5 MHz e çevrilir) Çözülen ses ve gürüntü sinyali Vericiye uygulanarak tekrar modüle edilir ve taşıyıcı frekansa yüklenerek antene verilir.(Örnek:TRT Çamlıca 103.4 MHz yayını 90 KM bir mesafeden sonra zayıflar ve normal bir alıcının çözemeyeceği hale gelir Çamlıca ya 110 KM uzaktaki bir belde de ise bu yayın normal şartlarda dinlenemez bunun için bu beldeye aktarıcı kurulur aktarıcı 103.4 MHz deki sinyali alıp tekrar dinlenebilir bir kuvvette 101.5 MHz den yayına verir). Aktarıcılarda güç yükselteci olmadığı için gücü de vericilere oranla zayıftır genellikle en yüksek 1 KW ile en düşük 20-30 Watt arasında bir yayın güçleri vardır, buradaki amaç bir beldeye ya da yerel bir bölgeye kadar hizmet vermektir.

Ayrıca bakınız

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/16/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.