Aldosteron
Aldosteron böbreküstü bezlerinin kabuk katmanının Zona Glomerulosa bölgesinde üretilen, kanda sodyum ve potasyum dengesini düzenleyen bir steroid hormonudur. Aldosteron sentaz enzimince kolesterolden bireşimlenir. Minaralokortikoitler sınıfının tek içsel (endojen) üyesidir. Aldosteron, böbreğin toplayıcı kanallarındaki hücrelerde bulunan mineralokortikoit alıcılarına (MR) bağlanıp bu hücrelerin iç boşluk tarafındaki tepeye ait (apikal) zarlarının sodyum ve potasyum geçirgenliğini arttırır ve hücrelerin zarlarının alt-yan bölümünde (bazolateral) bulunan Na+/K+ pompaları etkinleştirir, böylece ATP üretimini tetikler, ve sonuç olarak su ve sodyumun yeniden kana geçmesini, potasyumun da idrara geçmesini sağlar. Aldosteron ayrıca toplayıcı kanallardaki α-aracık hücrelerinden H+ salgılanmasını uyararak plazma bikarbonat düzeylerini ve dolayısıyla onun pH'sini düzenler.[1]
Aldosteron, böbreğin süzdüğü sodyumun % 2'sinin yeniden kana geçmesinden sorumludur. Bu oran, normal glomerüler süzme hızında kandaki sodyumun tümüne karşılık gelmektedir.[2]
Steroid alıcıları, nöroreseptörlerin aksine, hücre içinde bulunurlar. Aldosteron/MR birleşimi hormon reseptör elemanı olarak adlandırılan bir DNA dizisine bağlanır, bunun sonucunda mRNA'nın kalıt yazım hızı artar ve genin ürünü olan protein düzeyi artar. Aldosteron tarafından etkilenen genler epitel doku üzerinden sodyum taşımasında rol oynarlar, bunların arasında glukokortikoit tetikli kinaz (glucocorticoid-induced kinase), kanal-tetikleyici etmen (channel-inducing factor), K-ras2A ve epitel sodyum kanalı'nın üç altbirimi bulunur.
Aldosteron bireşimi kansıvısındaki (plazma) anjiyotensin II ve potasyum düzeylerinin artmasıyla uyarılır; bunların derişimleri kansıvısındaki sodyum derişimiyle ters orantılıdır. Ayrıca, kansıvısının asitleşmesi (asidoz) ile de bireşimi artar. Aldosteron salgılanmasının gün boyunca değişen bir düzeni(diürnal ritmi) vardır: günlük üretimin %75'i sabah 4:00 ile 10:00 arasında olur.[3]
- Renin-anjiotensin sisteminin etkisi
- Sempatik sinir sisteminin etkisi
- Basınç algılayıcıların (Baroreseptör) etkisi
- Glomerüler-bitişiği aygıtının (Jukstaglomerüler) etkisi
- Kansıvısındaki potasyum derişimi
Kaynakça
İngilizce Wikipedia'da Aldosterone maddesinnin 6.29.2006 tarihli sürümü
- ↑ Brenner & Rector's The Kidney, 7th ed. Saunders, 2004.
- ↑ Sherwood, L. Human Physiology, from Cells to Systems, 4th Ed., Brooks/Cole, 2001
- ↑ Hurwitz S, Cohen R, & Williams GH. Diurnal variation of aldosterone and plasma renin activity: timing relation to melatonin and cortisol and consistency after prolonged bed rest. 2004 J Appl Physiol 96: 1406-1414. Full Text
- Williams JS, Williams GH. 50th anniversary of
aldosterone. J Clin Endocrinol Metab. 2003 Jun;88(6):2364-72. Full text. PMID 12788829.