Aleksandr Poskrebişev
| Aleksandr Nikolayeviç Poskrebişev | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Doğum |
7 Ağustos 1891 Kirov, Rusya İmparatorluğu | ||||
| Ölüm |
3 Ocak 1965 Moskova, SSCB | ||||
| Meslek |
Politikacı
| ||||
Aleksandr Nikolayeviç Poskrebişev (Rusça: Александр Николаевич Поскрёбышев) (7 Ağustos 1891 – 3 Ocak 1965) Sovyet asker, siyasetçi ve devlet adamı. 1917 yılından itibaren Sovyetler Birliği Komünist Partisi üyesi ve 1928 – 1953 yılları arasında Merkez Komitesi Sekretaryası sorumlusu.
Gençliği
7 Ağustos 1891 tarihinde o zamanki adı Vyatka olan Kirov şehrine bağlı olan Uspenskoe köyünde dünyaya geldi. Babası bir ayakkabı imalatçısıydı.[1] Tıp eğitimi alır 1918 yılında yardımcı hekim olur.
Siyasi kariyeri
Poskrebişev Ekim Devriminden önce Bolşeviklere katıldı. 1917 yılının Mart ayında üye olduğu o zamanki adıyla Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi (Bolşevik) yerel örgütünde kısa sürede sekreterlik görevi alır. Rus İç Savaşı sırasında kurulan Kızılordu bünyesinde kurulan Türkistan Ordusu kurmay heyetinde 1918 – 1919 yılları arasında görev yaptı. 1921 – 1922 yılları arasında Ufa’da kurulan Askeri Devrimci Konsey ve bölgesel İşçi ve Köylü Vekilleri Sovyetinde yöneticilik yaptı. 1922 yılında Moskova’ya gitti ve Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesine bağlı çalışmaya başladı. 1923 yılında Merkez Komite sekretaryasına geçti.[2] 1924 yılında Stalin ile çalışmaya başlar. Sonraları Stalin’in özel sekretaryası olacak olan kısımın başına getirilir. 1924 – 1929 yılları arasında Merkez Komitesi Sekreter Yardımcısı olur.[3] Bu dönemde sürdüğü üniversite eğitimi tamamlar ve 1928 yılında Moskova Üniversitesinden hem hukuk hem de ekonomi fakültelerinden mezun olur. 1934 yılında yapılan 17. Kongrede Merkez Komitesi aday üyeliğine seçilir. Bir sonraki kongrede tam üyeliğe geçecektir. Poskrebişev 1939 yılında yazılan Sovyet anayasasının başlıca yazarlarındandır. II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası orduları Moskova önlerine geldiklerinde şehirden ayrılan hükümet üyelerinin aksine Stalin ile şehirde kalır. Savaş sırasında Müttefik ülkeler ile birlikte düzenlenen Tahran, Yalta ve Potsdam konferansları için belgeler hazırlar ve son ikisine bizzat katılır.
| “ | Babam II. Dünya Savaşı sırasında neredeyse günde 24 saat çalışırdı. Eve sabaha karşı saat 5’de gelir ve saat 10’da geri giderdi. İnsanlar ona ayaklı ansiklopedi derdi. Her sorulana bir cevabı mutlaka vardı. | „ |
| — Kızı Natalya’ya göre babası Poskrebişev | ||
Savaştan sonra Yüksek Sovyet üyeliğine seçildi. Poskrebişev’in siyasi kariyerinin zirvesi ise 1952 yılında getirildiği Politbüro Sekretaryası göreviydi. Aynı yıl yapılan 19. Kongrede önemli bir konuşmacıydı. Ancak birkaç ay sonra Lavrentiy Beria tarafından önemli devlet belgelerini kaybetmekle suçlanacak ve Stalin tarafından tasfiye edilecektir. Belgelerin sonradan bulunmasına rağmen göreve iade edilmeyişi Beria tarafından gerçekleştirilen bir tasfiye olarak değerlendirilebilir. Stalin’in 1953 yılında ölümünden sonra kısa süreliğine eski görevine getirilse de siyasi hayatı sona ermiştir.
Özel görev
Poskrebişev Merkez Komitesi sekretaryasında aldığı özel görevle Stalin ile sekreterlik hizmetleri yerine getirmekteydi. Önceden İvan Pavloviç Tovstuha[4] tarafından yerine getirilen bu görev gereğince Stalin’e gelen tüm belgeler onun kontrolünden geçiyordu. Stalin’in imzasını gerektiren tüm NKVD ve parti belgelerine erişim demek olan bu görev son derece güven ve dikkat gerektiren bir işti. Özellikle gizliliğin arttığı savaş yıllarında Poskrebişev’in görevi artacak ve özellikle cephedeki komutanlarla Stalin arasında irtibatı sağlayacaktır.
Tasfiyeler
1936 – 1938 yılları arasındaki Büyük Temizlik adı verilen tasfiyede yeraldığı özellikle Batılı tarihçiler ve Nikita Kruşçev tarafından iddia edilse de[5] ailesi de tasfiyeden etkilendiği için bu eleştiriler gerçeği yansıtmamaktadır. O dönemde önde gelen parti yetkilileri olan Vyaçeslav Molotov ve Mihail Kalinin örneklerinde olduğu gibi onun da eşi tutuklanmıştır. Eşi Bronislava Poskrebişeva, Beria tarafından Troçki ile teması olduğu iddiasıyla tutuklanmış ve 1941 yılında idam edilmiştir. Tasfiye döneminden sonra Poskrebişev yolsuzlukla suçlanan parti üyelerinin durumunu inceleyen heyetin içinde olmuştur.
Askeri hayatı
Poskrebişev’in askeri hayatı yalnızca siyasetle ilgilidir. Rus İç Savaşı sırasındaki askeri faaliyetlerinde hep siyasi komitelerde görev almıştır. II. Dünya Savaşı sırasında Sovyet komutanlarıyla yapılan çoğu toplantıya katılmış ve Stalin ile irtibatlarını sağlamıştır. Savaşın ardından kendisine 1946 yılı Temmuz ayında sembolik olarak general rütbesi verilmiştir.
Ailesi
İlk eşi Polonyalı devrimci Jadwiga 1927 yılında veremden ölür. Sonrasında Bronislava ile evlenir ve Galya ile Nataşa adlı iki kızı olur. Eşi 1939 yılında tutuklanır ve 1941 yılında idam edilir.[6] Üçüncü eşi Ekaterina’dan ise Elena adlı bir kızı olacaktır.[7]
Stalin ile ilişkileri
Stalin ile yoğun çalışma ortamını paylaşan Poskrebişev onun iş ve özel hayatında önemli bir yer işgal etmekteydi. Ayrıca Kafkasya’da geçirdiği tatiller sırasında da yanında olur ve ziyaretçiler sadece onun ve kişisel koruma müdürü Nikolay Vlasik’in izniyle Stalin ile görüşebilirlerdi.
Ödülleri
Poskrebişev, 1939 yılında uzun yıllar boyunca üstün hizmetlerinden dolayı Lenin Nişanı ile ödüllendirilir. Savaş sırasında verdiği hizmetler için ise 1945 yılında ikinci kez aynı ödülü alır. Bu değerli ödülü toplam dört kez almıştır.
Tasfiyesi ve sonu
Stalin 1952 yılında Poskrebişev’i Beria’dan gelen baskı sonucu görevden alır. Stalin’in ölümü ve Beria’nın tasifyesinden sonra Merkez Komitedeki görevine iade edilse de bu geri dönüş uzun süreli olmaz. 1956 yılındaki 20. Kongre sırasında Kruşçev tarafından stalinizm iddiasıyla eleştirilenler arasında yer alacaktır.[8] Emekliye ayrılır, anılarını yazmaz ve 1965 yılında ölünceye kadar Moskova’da yaşar. Büyük Sovyet Ansiklopedisinin birinci ve ikinci baskılarında adına madde açılmıştır.
Kaynakça
- ↑ Hrono.ru adresindeki biyografisi (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
- ↑ Biyografisinden (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
- ↑ Birstein, Vadim (2004), The perversion of knowledge: The true story of Soviet science, Westview, s. 416 ISBN 0813342805
- ↑ Tovstuha biyografisi (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
- ↑ Khrushchev, Sergei, Memoirs of Nikita Khrushchev, Penn State Press, 2006, s.121 ISBN 0271028610
- ↑ Eşinin serbest bırakılmasına dair yoğun talepleri Stalin tarafından reddedilmiştir. Montefiore, Simon Sebag, Stalin: The Court of the Red Tsar, Vintage Books, 2005, s.318 ISBN 1400076781
- ↑ Kızı Natalya’nın ağzından Poskrebişev (Rusça), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
- ↑ marxist.org adresindeki Kruşçev’in Gizli söylevi (İngilizce), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir