Âli Kapı

Âli Kapı (Âli Kapısı), (Farsça: عالی‌قاپو, Âli Kapu), İran'ın İsfahan şehrinde Safevi dönemi sarayı. Dünyanın en büyük meydanlarından biri olan Nakş-ı Cihan Meydanı'nın batısında bulunur.

Büyük olasılıkla 1598'de, I. Abbas'ın (Büyük Abbas) Isfahan'ı merkez edinmesinden sonra yapılmıştır. Saraya kentin ortasındaki 512 m x 159 m boyutlarındaki Meydan-ı Şah'ın batı kenarındaki taçkapıdan geçilir. Meydan-ı Şah doğu kenarındaki taçkapıyla Şeyh Lütfullah Camii'ne, kuzeydekiyle Kayseriye Çarşısı'na, güneydekiyle de Mescid-i Şah'a açılır.

16. yüzyılın sonunda ya da 17. yüzyılın başlarında inşa edilen saray 6 kattan oluşur. Saray zarif kitlesi ile meydana egemen bir konumdadır. Taşkın, sivri kemerli taçkapı, kubbeli bir dehlizle bahçelere açılır. Girişin sağında ve solunda birer salon katı, bunların üstünde de yaklaşık 10 m yüksekliğinde tek bir kabul ve tören salonu vardır. Salonun meydana bakan cephesinde Tâlâr adı verilen geniş bir balkon bulunur. Tâlâr'ın düz ahşap çatısını 18 tane yüksek ve zarif ahşap sütun taşır. Sarayın iç mekan süslemelerinde özellikle tavanlarda, yer yer de duvarlarda boyalı bezemeler yaygındır. Geometrik ve bitkisel örgelerle yazıya yer verilen bu bezemeler arasında gerçekçi bir üslupla betimlenmiş geyik sürüsü, tilki, tavus, güvercin ve bülbül gibi hayvan ve kuş figürlerine de rastlanır. Şah ve maiyetindekiler meydanda yapılan bayram şenliklerini buradan izlerdi. Saray bahçesi içine serpiştirilen çeşitli köşkler içinde en ünlüsü Çihil Sütun'dur.

Nakş-ı Cihan Meydanı'nı çevreleyen ve her birinin bir anlamı olduğuna inanılan dört yapıdan Ali Kapı Sarayı siyasete karşılık gelir.

Kaynakça

• Bu maddenini yazılmasında Encyclopædia Britannica Fifteenth Edition'ndaki Ali Kapı maddelerinden yararlanılmıştır.