Ali Tigin
Ali Tigin, Karahanlı devletinin Maveraünnehir bölgesi hükümdarı, İlig Hanlar hanedanından (1017-1034). Türk idare teşkilâtına göre iç siyasette serbest, fakat önemli dış işlerde Büyük Hana bağlıydı. Hâkimiyeti elinden alınınca (1020), Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Arslan Handana kaçarak başkent Buhara'ya geldi, bölgeyi istila etti. Karahanlı hükümdarına karşı Selçuklu Oğuzlarının başı Arslan Yabgu ile anlaştı. Bu anlaşmayı öğrenen Arslan Han, kardeşi İlig Arslan'ı müttefiklerin üzerine gönderdiyse de İlig Arslan yenildi. Gazne hükümdarı Sultan Mahmud, Ali Tigin ve Arslan Yabgu birleşmesini tehlikeli gördüğü için, onlara karşı harekete geçti; Maveraünnehir bölgesine girdi. Karahanlı hükümdarı Yusuf Kadir Han da hücuma geçerek Semerkand'a kadar olan bölgeyi istila etti. Arslan Yabgu ile Alı Tigin bu durumda ayrı ayrı hareket etmeye karar verdiler. Ali Tigin alelacele Buhara'yı terk etti (1025). Bir süre sonra memleketine gelerek düşmanlarını temizledi.
Gazne hükümdarı Sultan Mahmud'un ölümü üzerine (1030), oğlu Muhammed tahta çıktı. Sultan Mahmud'un diğer oğlu Mesud tahtı ele geçirmek için Ali Tigin'den yardım istedi ve bu yardıma karşılık Huttelân bölgesini ona vereceğini vaat etti. Mesud, Ali Tigin'in yardımına lüzum kalmadan Gazne tahtını ele geçirince, ona verdiği sözü yerine getirmedi. Böylece Gaznelilerle arası iyice açılan Ali Tigin, onlara karşı harekete geçmek için Selçuklularla anlaştı (1031) ve askerî harekâta başladı. Harezmşah Altuntaş'ı Ali Tigin üzerine gönderen Sultan Mesud'un kuvvetleri Pebusiye'de giriştikleri çok şiddetli bir savaştan sonuç alamadılar ve durumu olduğu gibi muhafaza etmek üzere bir antlaşma yaptılar. Altuntaş, savaşta aldığı yaralar sebebiyle yolda öldü. Oğlu Harun ise Ali Tigin ile anlaştı ve Gazneliler üzerine gitti. Ali Tigin bu saldırıya katılmadı, iki yıl sonra öldü. Tarihçi Beyhakî, Selçukluların Maveraünnehir'den vazgeçmelerini Ali Tigin'in ölümüne bağlar.
Kaynakça
| Karahanlılar hükümdarları |
|---|
| | Karahanlılar | | | | Doğu Karahanlılar |
- I. Süleyman Han
- I. Muhammed Buğra Han
- I. İbrahim Han
- Tuğrul Kara Hakan Mahmud Han
- Ömer Han
- Hasan Han
- Ahmed Harun Han
- İbrahim Han
- II. Muhammed Han
- Yusuf Han
- III. Muhammed
| | | Batı Karahanlılar |
- I. Muhammed Han
- I. İbrahim Han
- I. Nasr Han
- Hıdır Han
- I. Ahmed Han
- Yakup Han
- Rükneddin Kılıç I. Mesud Han
- Tafaç Hakan Süleyman Han
- I. Mahmud Tamgaç Han
- Harun Cebrail Han
- II. Muhammed Tamgaç Han
- II. Nasır Han
- II. Ahmed Kadir Han
- Kök Sagun Kılıç Hasan Han
- II. İbrahim Tabgaç Buğra Han
- II. Mahmud Rükneddin Han
- III. İbrahim Tabgaç Buğra Han
- Kök Sagun Ali Çağrı Han
- II. Mesud Han
- IV. İbrahim Han
- Osman Han
|
|