Argali
 Korunma durumu: Yakın tehdit altında (NT) | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| | ||||||||||||||||
| Ovis ammon Linnaeus, 1758 | ||||||||||||||||
| Dış bağlantılar | ||||||||||||||||
|
Argali (Ovis ammon), boynuzlugiller (Bovidae) familyasından Asya'da Kazakistan, Tacikistan, Doğu Türkistan, Tibet, Altay Dağları'nda ve Batı Moğolistan'da yaşayan yabani bir koyun tür'üdür. Yaşayan koyunların en irisi olan argali çifttırnaklıların en büyük türlerinden bir tanesi olarak bilinir.
Erkek argalilerin yüksekliği 1.25 metre ağırlığı ise 200-230 kilogram arasındadır. Dişi argali erkeğe oranla daha küçüktür 150-190 kilogram arasındadır ve boynuz'ları daha biçimlidir daha küçüktür. Koçların büyük sarmal boynuzları özellikle 1,8 metre uzunluğundaki pamir argalisinde (ya da Marko Polo koyununda) iyice büyük ve kalındır.
Farsça büyük boynuz anlamındaki arga kökünden türetilen argali sözcüğü Türkçe konuşan uluslar arasında başka yaban koyunu türlerini adlandırmak amacıyla da kullanılır. Sürüler halinde daha çok bulunduğu yerler Kazakistan, Doğu Türkistan ve Tibet'tir. Bu yabani koyun, ot, yeşillik, meyve ve ağaç yaprak'larıyla beslenir.
Sarp dağlık yamaçlara çok rahat tırmanır, patika ve uçurum kenarında dolaşmaktan çekinmezler. Gebelik süreleri 23 hafta kadardır. Dişi, her batında bir yavru, ender olarak iki yavru doğurur. Yavruları tüylü ve gözleri açık doğarlar. Birkaç saat içinde ayağa kalkarak annelerini izlemeye başlarlar. 6 ay içinde erginleşip üreyebilirler. 12-15 yıl kadar yaşarlar. Argalinin evcil koyunun atası olduğu kabul edilmektedir.
Alt türleri
- Altay argalisi (Ovis ammon ammon)
- Marko Polo argalisi (Ovis ammon polii)
- Gobi argalisi (Ovis ammon darwini)
- Karaganda argalisi (Ovis ammon collium)
- Tibet argalisi (Ovis ammon hodgsoni)
- Tanrı Dağları argalisi (Ovis ammon karelini)
- Severtzov argalisi (Ovis ammon severtzovi)
- Kuzey Çin argalisi (Ovis ammon jubata)
- Karatau argalisi (Ovis ammon nigrimontana)
- Hangay argalisi (Ovis ammon hangaii)
- Hume argalisi (Ovis ammon humei)
- Sair argalisi (Ovis ammon sairensis)
- Littledale argalisi (Ovis ammon littledalei)
- Kansu argalisi (Ovis ammon dalailamae)
- Kuruktag argalisi (Ovis ammon adametzi)