Ariadne
| Yunan mitolojisi |
|---|
|
|
Ariadne (eski Yunanca Ἀριάδνη, latince Ariana) yunan mitolojisinde, Zeus ve Europa'nın oğlu Girit Kralı Minos ve Güneş-Titan Helios'un kızı Kraliçe Pasiphae'nin kızıdır.
Theseus, Labirent ve Minotor
Efsanenin Atina versiyonuna göre, oğlu Atina'da öldürüldükten sonra Minos şehre saldırır. Atinalılar saldırının durması için anlaşma yapmak istediklerinde her dokuz yılda bir yedi genç erkek ve yedi bakire kızın Minotor'a kurban edilmesi şartı koşulur. Theseus kurban edilecek erkeklerden biri olarak seçildiği vakit, Girit'e gidip Minotor'u öldürmeye karar verir.
Ariadne Girit'de Theseus'a aşık olup, Minotor'un yaşadığı, Daidalus tarafından inşa edilmiş labirentte yolunu bulmasina yardım eder. Evlilik sözü karşısında Theseus'a Hephaistos'tan aldığı ipi verir. Theseus bu ipi labirentte ilerlerken arkasında bırakarak yolunu bulur ve (aslında Ariadne'nin yarı kardeşi olan) Minotor'u öldürür. Minotor'un ölümünün ardından, Ariadne ve Theseus Atina'ya gitmek için Girit'ten yola çıkarlar. Ama Theseus onu Nakşa adasında terk eder.
Nakşa Adası
Ariadne'nin adada terk edilişinin farklı versiyonları vardır.
- Theseus Ariadne'yi adada isteyerek bırakır. Ariadne üzüntüsünden ölür.
- Theseus Ariadne'yi adada isteyerek bırakır. Dionysos Ariadne'yi Nakşa adasından kurtarıp Limni adasına götürür ve onunla evlenir.
Theseus'un Ariadne'yi adada isteyerek terketmesinin nedeni hakkında bazı açıklamalar mevcuttur. Girit ve Atina o dönem düşman şehirlerdir. Giritli Ariadne, Atilalı Theseus'a aşık olduğu için ona yardım ederek babasına ve Girit'e ihanet etmiştir. Theseus da, sonuçta kendisine yardim etmis olmasına rağmen, bu ihaneti yüzünden Ariadne ile evlenmek istemeyip onu adada bırakmıştır.[1]
- Theseus Ariadne'yi adada kendi elinde olmayan nedenlerden ötürü bırakır. Ariadne ve Theseus adaya varırlar. Ariadne adada, Theseus ise gemideyken bir fırtına kopar. Gemiyi ve mürettebatı kaybetmemek için Theseus yelken acar ve adadan ayrılır. Bu telaş ve Ariadne'yi adada bırakmasının verdigi üzüntü yüzünden, Theseus'un Atina'daki babası Kral Egeus'a, oglunun Minotor'u yendiği haberini verecek beyaz yelkenler yerine kaybettigini haber veren siyah yelkenler açılır. Geminin siyah yelkenlerini görüp oğlunun öldüğünü düsünen Egeus kendini denize atıp intihar eder. Ege denizinin adı buradan gelir.
- Başka bir hikâyede ise Theseus ve Ariadne bir fırtına yüzünden bu adada mahsur kalırlar. Tanrıça Athena Theseus'a görünüp, Ariadne'nin Tanrı Dionisos'a verildiğini bu yüzden onu bırakması gerektiğini söyler. Bu üzüntü ile Theseus adayı terk eder ve yelkenleri değiştirmeyi unutur. Bu sırada Tanrica Afrodit Ariadne'ye görünür ve Theseus ile evlilik hediyesi bahanesi ile kendisine bir altın taç hediye eder. Dionisos'un Ariadne'ye aşık olmasi için bu altın tacı tanrılar sonradan Kuzeytacı takımyıldızı ile degiştirirler. Ozan Hesiodos'un hikâyesinde, yine Dionisos'a yaraşır bir gelin yapmak icin, bu olayların ardından Ariadne'ye Zeus tarafından ölümsüzlük verilmesi ve Ariadne'nin göğe yükseltilişi anlatılır.
- Farklı bir versiyonda ise, hayatının geri kalanında Dionisos'a sadık kalan Ariadne'yi, Perseus Argos şehrinde öldürür. Ama Dionisos Hades'e inerek Ariadne'yi ve annesi Semele'yi geri getirir. Ardından Olimpos'ta diğer tanrıların yanına çıkarlar.
Athena'nın rehberliğindeki Theseus'un uyuyan Ariadne'yi adada bırakarak gemisine gitmesini, antik Atina çömlek zanaatkarları birçok defa resmetmişlerdir. Theseus, Antik Atina kültüründe "terkeden kahraman" nosyonunu temsil eder.
Tanriça figürü olarak Ariadne
Karl Kerenyi ve Robert Graves'in teorilerine göre Ariadne Girit'in yüksek tanrıçalarından biridir. Aynı teoride Ariadne'nin "Labirent'in sahibesi" olduğu öne sürülür. Kerenyi'nin Knossos'ta bulduğu bir Lineer B yazıtında "bütün tanrılara, bal... labirentin sahibesine bal" yazar, Kerenyi'ye göre bu denklik, Labirent'in sahibesinin bir yüksek tanriça oldugunu gösterir. Prof. Barry Powell ise Ariadne'nin Minos Giriti'nin "Yılan Tanrıçası" olduğunu öne sürer.
Plutarch, "Theseus'un yaşamı" adlı eserinde, Ariadne'den tarihsel bir figür olarak bahseder. Ona göre prenses Ariadne ile tanrıça Ariadne farklı kişiliklerdir.
Ressam Aisor'un bir çalısmasında Theseus'a Minotor'u öldürmesi için yardımcı olan kişi Ariadne degil Athena'dır.
Helen tarihçisi Amathuslu Paeon'a göre, Kıbrıs'ın Amathus kentinde Afrodit-Ariadne kültü gözlemlenmiştir. Kıbrıs'ın en büyük ikinci Afrodit kültüne sahip olan bu şehirdeki anlatıya göre, Theseus'un gemisi fırtına yüzünden rotasından çıkar. Hamile ve acı içinde olan Ariadne sahile bırakılır. Gemisini kurtarmaya çalısan Theseus açık denize sürüklenir. Theseus'u beklerken doğum sırasında hayatını kaybeden Ariadne ile Kıbrıslı kadınlar ilgilenir ve adına bir adak yeri yaparlar. Döndüğü vakit üzüntülü Theseus, Ariadne'ye adaklar verilmesi için para bırakır ve biri gümüş diğeri bronz olmak üzere iki heykelcik hazırlatır.
Kaynaklar
- Richard Strauss'un Ariadne auf Naxos operasinin ozeti.
- Theoi Greek Mythology sitesindeki Ariadne maddesi
- http://homepage.mac.com/cparada/GML/Ariadne.html