Ataman

Ataman (Rusça: атаман) veya Otaman (Ukraynaca: отаман), bölgesel kullanım olarak Vataman (Rusça: ватаман), Kazak, eski Türk - Moğol, Haidamaka ve Ukrayna Halk Ordusu'nun liderlerine verilen unvan. Rusya İmparatorluğu Kazak ordularının üst askerî komutanların resmî adı olarak kullanıldı. Rusça olarak ilk kullanımı Moğol Altın Orda Devleti'ne bağlı Rus prensliklerinde görülmektedir. Daha sonra bu unvan kullanılmaya devam edilmiştir. Rusya İmparatorluğu döneminde Don Kazakları, Ataman unvanı verilecek kişiyi seçimle belirlerdi. Ama aynı zamanda savaşlarda büyük başarı gösterip şan ve şöhret kazanan Kazaklara da Ataman unvanı verilirdi.

Etimoloji

"Ataman" kelimesi Türk dillerinden türemiş olup "atlıların atası" ya da "ata ben" anlamına gelmektedir. Hetman kelimesinin Eski Yüksek Almanca'nın Hauptmann kelimesinden türediği ve bunun Lehçe aracılığıyla geçtiğine dair bir tez de vardır. Lehistan-Litvanya Birliği (ve Hadiach Antlaşmasında öngörülen Lehistan-Litvanya-Rutenya Birliği bağlamında) belirli dönemlerde, Ukrayna Kazaklarının liderlerine genelde "Hetman" olarak hitap edilirdi. Rusya İmparatorluğu dönemi ve modern Rusya, Türk ve Tatar arasında "Ataman" kullanıldı. Günümüzde isim olarak nadiren de olsa hala Türk ve Rus toplumunda kullanılmaktadır.