Auger etkisi

Auger etkisi, (ya da Helisel etkisi / oʊʒeɪ) bir atomun, aynı atom arasında bir elektron emisyon ile atomdaki boşlukları doldurması olayı.^[1] Bir çekirdek elektron kaldırıldığında, bir boşluk bırakır ve daha yüksek enerji düzeyinden bir elektron bu boşluğu doldurur. Çoğu zaman bu enerji salınan bir foton şeklinde adlandırılmasına rağmen, kimi zaman da transferle aktarılır. Bu ikinci kopan elektrona Auger elektron denir.^[2] Keşfeden Pierre Victor Auger'dir.

Auger elektrona elektronunkinetik enerjisi ilk enerjisi ve iyonlaşma enerjisi arasındaki fark kadardır. Bu enerji seviyeleri atomun türü ve atomun bulunduğu kimyasal ortama bağlıdır. Auger elektron spektroskopisi, X-ışınları veya enerjik elektronlar ya da bombardıman ederek Auger elektron emisyonunu bulur ve Auger elektron enerjisinin bir fonksiyonu olarak Auger elektron yoğunluğunu ölçer. Sonuçta elde edilen spektrum atomun kimliğini ve çevre ile ilgili bazı bilgiler belirlemek için kullanılabilir. Auger rekombinasyon yarıiletkenlerde de benzer Auger etkisi oluşur. Bir elektron ve elektron deliği (elektron-delik çifti) enerjisini arttırarak, iletim bandında bir elektronun kendi enerjisini kaybettirerek tekrar birleşebilir. Ters etki iyonizasyon olarak bilinir.

Bulunuşu

Auger emisyon süreci 1922 yılında İngiliz fizikçi Charles Drummond Ellis ve Lise Meitner, (İsveçli fizikçi)^[3] nükleer beta elektronlar deneyi yaparken beta elektronların bir yan etkisi olarak, bulunmuştur. Fransız fizikçi Pierre Victor 1923^[4] te bir sis odası deney analizi üzerinde doktora çalışmaları sırasında keşfetti ve onun doktora çalışmalarının merkezi haline geldi.^[5] Fotoelektrik elektronlar Yüksek enerjili X-ışınları gaz parçacıklarının iyonizesini  gözlemlemek için kullanılmıştır. Olay fotonun frekansı bağımsız elektron parça gözlem radyasyonsuz geçiş enerjinin bir iç dönüşüm neden oldu elektron iyonizasyon için bir mekanizma önerdi. Daha fazla araştırma ve teorik çalışma sonucu radyasyonsuluğunun iç dönüşüm etkisinden daha fazla olduğu kuantum mekaniği ve geçiş hızı, geçiş olasılık hesaplamaları kullanılarak kanıtlanmıştır.^[6][7]

Kaynakça

1. Auger effect. http://goldbook.iupac.org/A00520.html. 
2. Auger electron. http://goldbook.iupac.org/A00521.html. 
3. L. Meitner (1922). "Über die Entstehung der β-Strahl-Spektren radioaktiver Substanzen". Z. Physik 9 (1): 131–144. Bibcode 1922ZPhy....9..131M. DOI:10.1007/BF01326962. 
4. P. Auger: Sur les rayons β secondaires produits dans un gaz par des rayons X, C.R.A.S. 177 (1923) 169-171.
5. Duparc, Olivier Hardouin (2009). "Pierre Auger – Lise Meitner: Comparative contributions to the Auger effect". International Journal of Materials Research (formerly Zeitschrift fuer Metallkunde) 100 (09): 1162. DOI:10.3139/146.110163. 
6. "The Auger Effect and Other Radiationless Transitions". Burhop, E.H.S., Cambridge Monographs on Physics, 1952
7. "The Theory of Auger Transitions". Chattarji, D., Academic Press, London, 1976