Aung San
Aung San (Japonca adı: Monji Omoda, 面田 紋次 - Omoda Monji, 13 Şubat 1915, d. Natmauk - ö. 19 Temmuz 1947, Rangoon, Birmanya), Birmanyalı (bugün Myanmar) milliyetçi önder. Ülkesinin Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazanmasında etkili olmuş, bir suikast sonucu öldürülmüştür. II. Dünya Savaşı'ndan önce İngilizlere karşı etkin bir mücadele verdi, savaş sırasında ise Japonlarla ittifak kurduç Birmanya'nın (bugün Myanmar) özerklik mücadelesine önderlik etmeye başlamadan önce, yeniden Müttefiklerin yanına geçti.
Aung San aynı zamanda Nobel Barış Ödülü sahibi, 1990'dan beri ev hapsinde olan muhalefet lideri Aung San Suu Kyi'nin babasıdır.
İngilizlerin 1886'da Birmanya'yı ilhak etmesini izleyen direniş hareketine katılmış bir ailenin çocuğuydu. Rangoon Üniversitesi'nde öğrenciyken, üniversiteki öğrenci birliğinin sekreteri oldu. Şubat 1936'a U Nu ile birlikte üniversitedeki bir öğrenci boykotuna önderlik etti. Birmanya 1937'de Hindistan'da ayrıldı; 1938'de üniversiteyi bitiren Aung San, milliyetçi örgüt Dobama Asi-ayone (Biz Burmalılar Derneği) içinde etkinlik gösterdi. 1939'da derneğin genel sekreteri oldu.
1940'ta Birmanya'nın bağımsızlığı için yabancılardan destek sağlamaya çalıştığı sırada, Japonlar Aung San ile Çin'de ilişki kurdular. 1942'de Birmanya'yı işgal ederken kendilerine yardımcı olacak bir Birmanya askeri gücünün oluşturulması için de Aung San'a destek oldular. Birmanya Bağımsızlık Ordusu olarak bilinen bu birlikler, Japonların ilerlemesiyle birlikte güçlendi ve işgal edilen bölgelerde yerel yönetimi üstlenmeye başladı. 1943-45 arasında Ba Maw'ın kukla hükümetinde savunma bakanı olarak görev yapan Aung San, Japonların zaten elde etmeleri umulmayan bir zafer kazanmaları durumunda bile Birmanya'nın bağımsızlığı konusunda verdikleri sözü tutacaklarından kuşkulanmaya başladı. Ayrıca Japonların Birmanya askeri kuvvetlerine karşı aldığı tutumdan da hoşnut değildi. Bu sırada tümgeneralliğe yükseldi; Mart 1945'te Birmanya Ulusal Ordusu'nu Müttefiklerin safına geçirdi.
İngilizler, Ağustos 1945'te Japonların teslim olmasından sonra, Aung San'ın kuvvetlerini düzenli ordu birliklerine katmaya çalıştılar. Ama Aung San, ordunun kilit noktalarındaki kişileri yanında tutmayı başararak Halk Gönüllüleri Örgütü'nü oluşturdu. Görünüşte toplumsal hizmetlere ilgi duyan emekli askerlerin oluşturduğ bu örgüt, gerçekte Birmanya Ulusal Ordusu'nun yerini alarak bağımsızlık mücadelesini yürütmek üzere kurulmuş, siyasal amaçlı özel bir orduydu.
1944'te, milliyetçi yeraltı hareketi Antifaşist Halkın Özgürlüğü Birliği'nin (AFPFL) oluşturulmasına yardımcı olan Aung San, bu birleşik cepheye dayanarak 1946 sonlarında Birmanya Yürütme Konseyi'nin başkan yardımcısı oldu. Fiilen başbakanlık görevini yürütmesine karşın, İngiliz valinin onun aldığı kararları veto etme hakkı vardı. İngiltere başbakanı Clement Attlee ile Londra'da yaptığı görüşmeden sonra, 27 Ocak 1947'de, Birmanya'nın bir yıl içinde bağımsız olması konusunda anlaşmaya varıldığını açıkladı. Nisan 1947'de yapılan kurucu meclis seçimlerinde AFPFL 202 sandalyeden 196'sını kazandı. Aung San, komünistlerce İngiliz emperyalizminin maşası olarak suçlanmasına karşın, Birmanya'nın İngiliz Uluslar Topluluğu dışına çıkarak bağımsız olması doğrultusundaki bir karar tasarısını destekledi.
Başbakan Aung San ve aralarında kardeşinin de bulunduğu altı çalışma arkadaşı, 19 Temmuz 1947'de Rangoon'da yürütme konseyi toplantısı sırasında öldürüldüler. Savaş sırasında Uganda'da sürgünde bulunan, Aung San'ın siyasi rakibi U Saw, bu suikastte rolü olduğu gerekçesiyle daha sonra idam edildi.