Ayrık otu

Ayrık otu
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae (Bitkiler) Bölüm: Magnoliophyta (Kapalı tohumlular) Sınıf: Liliopsida (Bir çenekliler) Takım: Poales Familya: Poaceae (Buğdaygiller) Cins: Elytrigia Tür: E. repens
İkili adı
Elytrigia repens (L.) Desv. ex Nevski
Sinonimler
Agropyron repens, Elymus repens, Triticum repens
Dış bağlantılar
Wikimedia Commons'ta Ayrık otu ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur. Wikispecies'te Ayrık otu ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Ayrık otu (Elytrigia repens), buğdaygiller (Poaceae) familyasından Asya, Kuzey Afrika ve en çok Avrupa'da bulunan bir bitki türü.

Morfoloji

Çok yıllık, yayılıcı köksaplara sahip bir otsu bitkidir. 40-80 cm uzunluğa çıkabilen, 3-4 nodlu dik veya kalkık uçlu gövdesi vardır.

Yaprak kını tüylü dip kısmı haricinde tüysüzdür. Kısa dilcikler 0,5 mm uzunlukta ince ve kulakçıklar zarımsı yapıdadır. Yassı yapraklar 10-20 cm uzunluk ve 5-10 mm genişlikte olup üst yüzeyi kaba tüylü fakat alçak kısımları tüysüzdür.

Çiçek kurulu dik başak 10-18 cm uzunluk ve 8-15 mm genişliktedir. İnternodlar genellikle 10-15 mm uzunluğunda olur. Çiçekteki her bir başçık 5-6 floret (çiçekçik) barındırır. Mızrak biçimindeki dış kavuz 10-15 mm uzunlukta, 5-6 damarlı tüysüzdür. Alt iç kavuz, üst iç kavuzdan uzunca yaklaşık 5 mm uzunluğunda 2 sırtlı ve kısa sert tüylüdür. Şekli mızraksı-diktörgen 5-6 damarlı; sarı başçıklı (anter) ve kılçıklar 2 mm uzunluğundadır.

Ekonomik önemi

Yüksek protein ve nişasta içermesinden dolayı en değerli yem bitkilerinden biri olarak kabul edilir. Ayrık otu en çok at ve koyunlar tarafından sevilerek yenir. Düşük lif oranı ve tatlı tadı nedeniyle öncelikli olarak büyükbaş hayvanlarının beslenmesinde kullanılır. Ayrıca toprak ve su koruma ile bentleri kuvvetlendirmek amacıyla ekimi yapılır.

Tıbbi kullanımı

Ayrık otu, Klasik Yunan döneminden bu yana bitkisel ilaç olarak kullanılmıştır. Hasta köpeklerin toprağı kazarak kökleri yediği bilinir. Orta Çağ'da iltihaplı idrar hastalıklarının tedavisinde kullanılmıştır. Ayrıca antiseptik özellikleri vardır.

Varyete ve alt türler

Üç alt tür ve iki varyetesi bilinmektedir.

• Elytrigia repens subsp. repens. en çok yayılış yapan taksondur.
  • Elytrigia repens subsp. repens var. repens. genellikle kılçıksız veya kılçıklı, çok kısa.
  • Elytrigia repens subsp. repens var. aristata. Kılçıklı, 15 mm uzunluğunda.
• Elytrigia repens subsp. elongatiformis (Drobow) Tzvelev (syn. Elytrigia elongatiformis (Drobow) Nevski). Orta ve güneybatı Asya, güneydoğu Avrupa (Ukrayna).
• Elytrigia repens subsp. longearistata. Batı Çin

Yabancı ot olarak tarıma zararı

Yakma yöntemi de denilen alevlemeye dayanıklı yabancı ot türleri arasında yer alır^[1].

Kaynaklar

1. Y. E. Kitiş (2010), Yabancı Ot Mücadelesinde Yeni Bir Yöntem: “Alevleme”, Tarım Türk Dergisi, Sayı : 24, 52-54 s