Bessas

Βessas
Doğum 470'li yıllar
Ölüm 554'ten sonra
Bağlılığı Doğu Roma İmparatorluğu
Hizmet yılları 500-554
Rütbesi Magister Militum
Savaşları/Çatışmaları Lazika Savaşları, İberya Savaşları, Anastasios Savaşları, Gotlar Savaşı

Bessas, (d. 470'li yıllar - ö. 554'ten sonra) Bizanslı general. Trakyalı olup aslen Got (Cermen) kökenlidir. I. Justinianos dönemi savaşlarında oynadığı aktif rolle tanınır. Sasani Devleti ile yapılan İberya (Gürcistan) Savaşları'nda ve Belisarius'un komutası altında katıldığı Gotlar Savaşı'yla ünlenmiştir. Ancak Belisarius'un İtalya'dan çekilmesinin ardından tekrar toplanan Gotlarla giriştiği mücadeleyi kaybedince 546 yılında Roma düşmüş, Bessas da bu başarısızlığın en büyük sorumlusu olarak görülmüştür. Mahçubiyet içinde Doğu'ya dönen General, ilerleyen yaşına rağmen Lazika Savaşları'nda, Doğu Roma Ordusu'nun komutanı olarak görevlendirilmiştir. Laz şehri Petra'yı geri almasıyla itibarını kurtarsa da, devamında sergilediği başıboş tavırlar yüzünden Justinianos tarafından görevden alınmış ve Abaskya'ya sürgüne gönderilmiştir.

Kökeni

Çağdaşı olan Bizans Tarihçisi Kayseryalı Prokopius'a göre; Bessas 470'li yıllarda, uzun süre önce Trakya'ya yerleşmiş olan soylu bir Got ailesinde dünyaya gelmiştir.[1][2] Ancak Prokopius, Bessas'ın Got Dili'ni ana dili gibi konuşmasını da Got kökenli olduğuna kanıt olarak göstermesine karşın,[1][3] bir başka çağdaş tarihçi Jordanes "Getika" adlı eserinde onun Dacia Ripensis'te Hunların ve Sarmatların da yaşadığı bir yerleşim yeri olan Castra Martis kökenli olduğunu yazar.[1] Bu belge farklı şekillerde yorumlansa da çoğu tarihçi Bessas'ın Got kökenli olduğu kanısında birleşir.[4] Yine de tarihçi Patrick Amory'e göre eldeki veriler ışığında Bessas'ın etnik kökeniyle ilgili bir kanıya varmak mümkün değildir. Amory, Bessas'ın 6. yüzyılda özellikle ordu içinde görülen Balkanlar'daki "bulanık etnik kimliğin" tipik bir örneği olduğunu savunmaktadır.[5]

Doğu Kariyeri

Bessas'ın hayatının erken dönemleriyle ilgili çok az bilgi bulunmaktadır. Çok genç yaşta orduya katılan Bessas'ın, Tarihçi Prokopius'a göre; 503 yılında 20'li yaşlarındayken katıldığı Anastasios Savaşları'nda bile savaş deneyimi vardı. Subay olarak görev aldığı bu savaşlardaki faaliyetleriyle ilgili bir bilgi yoktur.[1] Öte yandan 521 tarihli Serughlu Piskopos Jacob'un bir mektubunda Bessas adı geçmektedir.[1] Bu kaynak baz alınırsa Bessas monofizit inanca sahip biridir.[6]

Mezopotamya Dükalığı'nda görevlendirilen ve Martyropolis'te üslenen Bessas, 531 yılında Sasanilere karşı yapılan İberya Savaşları esnasında tekrar tarih sahnesine çıkar. Pers generaller Gadar ve Yazdgerd'in 700 kişilik süvari ve piyadeden oluşan birliklerine karşılık Bessas aynı sınır hattını komutası altındaki 500 süvariyle tutuyordu. İki kuvvetin Dicle Nehri kıyısında giriştiği çarpışmada Doğu Roma kuvvetleri üstün gelmiş, Sasani generallerinden Gadar ölü, Yazdgerd de esir olarak ele geçirilmiştir. Ani bir baskınla Arzenene'ye de saldıran Bessas kuvvetleri ardından Martyropolis'e geri dönmüşlerdir.[1][7] Bu saldırıya bir misilleme olarak Sasani Şahı I. Kavad büyük bir ordu toplayarak üst düzey generallerinden Bawi, Mihr Mihroe ve Kanarang'ın komutasında Martyropolis'e göndermiştir. Perslerin Martyropolis Kuşatması sonbaharda başlamış, ancak Bessas ve Bouzes komutasındaki garnizon şiddetli bir şekilde direnmiştir. Sonuç olarak; kışın yaklaşması, Amid'de konaklayan kalabalık bir Bizans ordusunun yaklaştığı haberi ve Sasani Şahı I. Kavad'ın ölüm haberi Persleri Kasım ya da Aralık ayında kuşatmayı kaldırmak zorunda bırakmıştır.[1][8] Geri çekilmenin hemen ardından Persler tarafından paralı asker olarak tutulan Sabarlar Doğu Roma topraklarını istilaya girişmiş hatta Antioch'a kadar ilerlemişlerdir. Bessas komutasındaki birlikler istilacı gruplardan birini sıkıştırıp yok etmiş, 500 at ve pek çok ganimet elde etmişlerdir.[1][9]

İtalya'daki Faaliyetleri

535 yılında, İtalya'daki Ostrogot Krallığı üzerine düzenlenen sefere katılan Bessas, Belisarius'un komutası altında Gürcü Prens Perani ve Konstantin ile birlikte üst rütbeli bir subay olarak görev almıştır.[10][11] Mücadelenin başlarında Sicilya'nın geri alınmasından Napoli Kuşatması'na kadar Belisarius'un yanında savaşmıştır.[12][13] Bizans Ordusu hiçbir karşı koyma ile karşılaşmadan ele geçirdiği Roma topraklarındaki yayılışına ve ilerleyişine devam etmiştir. Belisarius, Bessas ve Konstantin'i civardaki kasabaları ele geçirmeleri için göndermiş fakat yeni Got Kralı Vitiges'in büyük bir orduyla Roma'ya yaklaştığını öğrenince ikisini de geri çağırmıştır. Bir süre Got başkenti Ravenna yolu üzerinde bulunan Narni kasabasında bekleyen Bessas, yakaladığı Got öncü kuvvetlerini bozguna uğratmıştır.[13][14]

Gotlar Savaşı'nda Roma, Got ve Frank ordularının hareketleri

Gotların bir yıldan uzun süren Roma Kuşatması esnasında, komutası altındaki kuvvetlerle Porta Praenestina Kapısı'nda giriştiği çarpışmalarda iyice parlamıştır.[13] Bu tarihten 540 yılına kadar patrici oluşundan fazla bir bilgi yoktur.[13] Sadece 538 yılının başlarında, General Konstantin, aralarında geçen bir anlaşmazlık yüzünden Belisarius'u öldürmek isteyince Bessas'ın Belisarius'u kurtardığı bilinmektedir.[13][15] Yine de 540 yılına gelindiğinde, Ravenna'ya girmeyi planlayan Belisarius, güvenilir olmadığını düşündüğü için Bessas'ı da diğer baş ağrısı yapan generallerle birlikte İtalya'daki uzak yerleri fethetmesi için göndermiştir.[13][16]

540 yılının ortalarında Belisarius İtalya'dan çekilmiş, Bessas ise burada kalmaya devam etmiştir. İmparator I. Justinianos da, Belisarius'un yerine kimseyi atamamıştır. Gotlar, Kuzey İtalya'da yeni önderleri Ildibad'ın yönetimi altında tekrar toplanmaya başlamışlardır.[13][17] 541 yılının sonunda Totila'nın Got Kralı olması ve yeni bir ordu toplaması üzerine, Bessas ve diğer Bizanslı generaller koordineli bir şekilde hareket etmek için Ravenna'da toplanmışlardır. Verona'dan püskürtülen Bizans imparatorluk kuvvetleri, Faventia'da Gotlar tarafından bozguna uğratılmıştır. Ardından Toskana'yı istila eden Gotlar, General Justin'in koruduğu Floransa'ya da yönelince; Bessas, John ve Cyprian ile birlikte Justin'e destek için harekete geçmişlerdir. Gotlar, Bizans destek kuvvetleri gelmeden kuşatmayı kaldırıp kuzeye Mucellium'a doğru geri çekilmiş ve kendilerini takip eden Bizans Ordusu'nu ani bir saldırıyla bozguna uğratmışlardır. Bu son bozgunun ardından Bizanslı komutanlar farklı şehirlere geri çekilirlerken, Bessas da komutası altındaki kuvvetlerle Spoleto'ya kaçmıştır.[13][18]

545 yılında Roma garnizon komutanı olarak görünmesine kadar hakkında herhangi bir bilgiye rastlanmaz. 546 yılında Totila'nın Got Ordusu Roma'yı kuşattığında da, şehrin savunması Bessas ve Conon tarafından yapılmaktaydı.[19][20] Got kuşatması sırasında pasif bir savunma yapan Bessas, Belisarius takviye kuvvetleriyle gelip Roma Limanı'na vardığında şehirdeki kuvvetlere hücum etmeleri emrini göndermiş fakat Bessas bu emre uymamıştır. Bu yüzden Belisarius'un takviye ordusu bile Roma'nın düşüşüne mani olamamıştır.[21][22] Tarihçi Prokopius, Bessas'ın bu disiplinsiz, başına buyruk hareketlerini ağır bir şekilde eleştirir. Bessas şehirdeki tüm erzağı kendi tekelinde toplamış ve açlıktan kırılan şehir halkına fahiş fiyatlardan satarak zenginliğine zenginlik katmıştır. Bu duruma daha fazla dayanamayan insanlar yol kenarlarında ve ara sokaklarda öylece ölüme terkedilmiş, sağ kalanlar da Gotlar tarafından katledilmiştir.[22][23] Nitekim savunma konusunda gerekli tedbirleri almadaki gevşekliği hatta nöbetçilerin dahi şehir kuşatma altındayken uyuyabilmeleri onun ne kadar ihmalkar ve disiplinsiz olduğunun göstergesi olmuştur. Bu disiplinsiz ortam içerideki 4 Isaurialı hainin Totila ile temasa geçmesine zemin hazırlamış ve 17 Aralık 546'da ihanete uğramıştır. Yıllardır halktan topladığı haksız kazançlardan elde ettiği hazineyi bile yanına alamadan askerleriyle birlikte apar topar şehirden kaçmıştır.[22][24] Bu kötü performansından sonra da Konstantinopolis'e geri çağırılmıştır.[22]

Lazika Savaşları'nda Başkomutanlığı

Bessas, Lazika Savaşları'ndaki kötü performansından dolayı Konstantinopolis'e geri çağrılan Dagisthaeus'un yerine Lazika'ya gönderildiği 550 yılında tekrar tarih sahnesine çıkar. I. Justinianos'un, Bessas'ın ilerleyen yaşına ve Roma'nın kaybedilmesindeki başarısızlığına rağmen Lazika Savaşları'na gönderilmesi büyük bir sürpriz olarak görülmüş ve çok eleştirilmiştir.[22][25]

Bessas ilk olarak, Lazların kuzey komşuları olan Abaskların (Abhazların) isyanını bastırmak için bir kuvvet göndermiştir. John Guzes komutasında yürütülen sefer başarılı geçmiştir.[26][27] 551 yılının ilkbaharında Lazika şehri Petra'yı kuşatan Bessas şehri almış, bazı Sasani askerleri hisarda direnmeye devam edince hisarı ateşe verdirmiş, şehrin surlarını da yerle bir etmiştir.[22][28][29]

Petra Kuşatması galibiyeti Bessas'ın itibarını tekrar yükseltmiş, fakat devamında sergilediği hareketler onu tekrar gözden düşürmüştür. Lazika'yı İberya'ya (Gürcistan'a) bağlayan dağ geçitlerini ele geçirip ülkede kontrolü sağlayacağına, batıya dönüp Bizans'ın elinde bulunan Karadeniz şehirlerine çekilerek yönetimle meşgul olması yaptığı büyük hatalardandır.[30] Bu sorumsuz hareketi Lazika Krallığı'nın doğusunun, Mihr Mihroe komutasındaki Sasanilerin eline geçmesine sebep olmuştur. Lazika'daki Bizans kuvvetleri batıya Phasis Nehri ağzına çekilmiş, Laz Kralı Gubaz ve ailesinin de aralarında bulunduğu bir grup ise dağlara sığınmıştır. 551-552 arasındaki çetin kış koşullarına rağmen Gubaz, Mihr Mihroe'nin elçilerinin barış tekliflerini reddetmiştir. Bunun üzerine 552 yılında kalabalık bir destek kuvvet alan Sasaniler kalelere saldırmışlarsa da, Lazlar ve Doğu Roma askerleri bu saldırıları püskürtmüşlerdir.[31]

Bessas 554 yılında Lazika'daki bir mücadelede Martin, Bouzes ve Justin ile birlikte yürüttüğü komutanlıkta tekrar kendini gösterir. Ancak Laz Kralı II. Gubaz, Doğu Roma İmparatoru I. Justinianos'a haber göndererek bu generallerin disiplinsiz, başına buyruk olduklarını ve Lazika Krallığı'nda işlerin daha kötüye gitmesine sebep olduklarını bildirmiştir. Bunun üzerine Magister Militum (Roma Ordularının Başkomutanı) olan Bessas'ın rütbeleri sökülmüş, tüm malvarlığına el konulmuş ve Abaskya'ya sürgüne gönderilmiştir. Bu olayı kabullenemeyen General John ve General Rustikus, Kral Gubaz'a iftira atarak ona suikast düzenlemişlerdir. Bu olay üzerine Lazlar, Bizans'tan bu generallerin kendilerine teslim edilmesini istemişler ve ele geçirdikten sonra da generalleri Lazika'ya getirip idam etmişlerdir. Bu olaylardan sonra Bessas'tan da bir daha haber alınamamıştır.[32][33][34]

Kaynakça

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Martindale, Jones & Morris (1980), p. 226
  2. ↑ Amory (1997), pp. 98–99, 179
  3. ↑ Amory (1997), p. 105
  4. ↑ cf. Amory (1997), pp. 364–365
  5. ↑ Amory (1997), pp. 277ff.
  6. ↑ Amory (1997), p. 274
  7. ↑ Greatrex & Lieu (2002), p. 94
  8. ↑ Greatrex & Lieu (2002), pp. 95–96
  9. ↑ Greatrex & Lieu (2002), p. 95
  10. ↑ Martindale, Jones & Morris (1980), pp. 226–227
  11. ↑ Bury (1958), p. 170
  12. ↑ Bury (1958), pp. 171–177
  13. 1 2 3 4 5 6 7 8 Martindale, Jones & Morris (1980), p. 227
  14. ↑ Bury (1958), p. 181
  15. ↑ Bury (1958), pp. 191–192
  16. ↑ Bury (1958), pp. 212–213
  17. ↑ Bury (1958), pp. 227–228
  18. ↑ Bury (1958), pp. 230–231
  19. ↑ Bury (1958), pp. 235–236
  20. ↑ Martindale, Jones & Morris (1980), pp. 227–228
  21. ↑ Bury (1958), pp. 239–242
  22. 1 2 3 4 5 6 Martindale, Jones & Morris (1980), p. 228
  23. ↑ Bury (1958), pp. 238–239
  24. ↑ Bury (1958), p. 242
  25. ↑ Bury (1958), pp. 113–114
  26. ↑ Bury (1958), pp. 114–116
  27. ↑ Greatrex & Lieu (2002), p. 118
  28. ↑ Bury (1958), p. 116
  29. ↑ Greatrex & Lieu (2002), pp. 118–119
  30. ↑ Martindale, Jones & Morris (1980), pp. 228–229
  31. ↑ Greatrex & Lieu (2002), pp. 119–120
  32. ↑ Bury (1958), p. 118
  33. ↑ Greatrex & Lieu (2002), p. 120
  34. ↑ Martindale, Jones & Morris (1980), p. 229
This article is issued from Vikipedi - version of the 11/25/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.