Borik asit

Borik asit
Kimyasal Adı	Borik asit
Kimyasal Formül	H3BO3
Molekül ağırlığı	61.832 g/mol
CAS numarası	[10043-35-3]
Yoğunluk	1.435 g/cm³
Erime noktası	xx.x °C
Kaynama noktası	169 °C
SMILES	C(C(C(=O)O)O)(C(=O)O)O
Kaynakça ve sorumluluk reddi

Borik asit, aynı zamanda borasis asit, ortoborik asit ya da acidyum boryum; genellikle antiseptik, böcek ilacı ve koku gidericilerde kullanılan beyaz kristal renkli, suda çözünen bir inorganik asit. İlk olarak Wilhelm Homberg tarafından bulunmuş olup, sülfürik asidin yan ürünü olarak ortaya çıkmıştır.

Hammaddesi olan boraks'ın en geniş kaynakları Türkiye'de bulunmaktadır.

Kolemanitten borik asit üretimi

Türkiye'de borik asit, kolemanitten üretilmektedir. Üretimi Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü yapmaktadır. Üretim prosesi temelde, kolemanitin sülfürik asit ile reaksiyonu sokulmasından ibarettir. Aşağıda gösterildiği gibi, reaksiyon sonucu jips ve borik asit oluşur. Üretim sırasında oluşan jips, çevre kirlilğine sebep olmaktadır.

Ca₂B₆O₁₁.5H₂O + 2H₂SO₄ + 6H₂O → 2CaSO₄. 2H₂O + 6H₃BO₃

Üretimde öncelikle, kolemanitin boyutu <0,2 mm olacak şekilde, değirmenlerde öğütülür. Öğütülmüş kolemanit, sülfürik asitle reaksiyona sokularak çözeltiye alınır. Bu reaksiyon 80-100 ^oC'de gerçekleşir.

Filtrasyon

Kolemanit asitle çözeltiye alındıktan sonra, kimyasal reaksiyon sebebiyle jips çamuru oluşmaktadır. Bu jipsin ortamdan uzaklaştırılması için çözeltiyi basınçlı filtrelerle süzmek gerekir. Bu amaçla, iki aşamalı süzme yapılır. İlk aşamada tüm çözelti 15-20 dk. boyunca süzülür. İlk aşamadan geçmiş olan süzüntü, ikinci aşamada ise başka bir basınçlı filterede 3 saate yakın süzülür. Bu aşamalar sonucunda elde edilen jips çamuru artık havuzuna gönderilir.

Kristalizasyon

Filtrasyon sonrası elde edilen kolemanit çözeltisi, sabit bir debi ile kristalizatöre beslenir. Kristalizatöre gelen çözelti, özel spreylerle püskürtülerek, kristalizatöre yayılır. Bu şekilde, oluşan kristallerin boyutu arttırılarak, işlemin daha verimli devam etmesi sağlanmış olur. Kristal boyutlarının etkilendiği faktörler ise:

• Beslenen çözeltinin yoğunluğu
• Çözelti içindeki katılar
• Besleme hızı

Santrifüj

Çözelti kristalizatöre 80-90 °C sıcaklıkta girdikten sonra 40-45 ^oC sıcaklıkta çıkarak santrifüje beslenir. Santrüfüjde, çözelti kristalleriden ayrılır.

Kurutma

Santrifüjden çıkan kristaller bir miktar nemlidir. Ürün bu şekilde nemliyken satışa sunulamaz. Bu amaçla, akışkan yataklı kurutucularla kurutulması gerekmektedir. Bu tür kurutucularda, dışarıdan alınan hava, belli bir sıcaklığa kadar ısıtıldıktan sonra, kurutucu içine döşenmiş olan malzemeye alttan verilir.

Kurutucudan çıkan ürün torbalanarak satılır.