Bosten Gölü

Koordinatlar: 42°00′K 87°00′D / 42°K 87°D / 42; 87

Bosten Gölü
Baƣrax Kɵli
Gölün uzaydan görünüşü, 2. Kasım 2004
Göl türü Kapalı havza,
Dağ gölü
Kaynakları Kaydu Nehri
Havza ülkeleri Çin Halk Cumhuriyeti Çin
Uzunluk 55 km
Genişlik 25 km
Yüzölçümü ~ 1,000 km²
En derin noktası 666 m
Su hacmi 7.740 km³
Yüzey rakımı 1.048 metre
Kaydu Nehri

Bosten Gölü veya Bağraş Gölü (Çince: 博斯滕湖, Pinyin: Bósīténg Hú; Uygurca: باغراش كۆلى, Baƣrax Kɵli, Bağraş köl), Çin Halk Cumhuriyeti'nin Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, Bayangolin Moğol Özerk İlinde Korla şehri'nin 57 km kuzey doğusunda, Bağraş İlçesi toprakları içinde ve Orta Asya'nın en büyük gölüdür. Deniz'den yüksekliği ortalama 1,048 metredir.

Bosten Gölü'nün en önemli yüzde 83'ü varan su kaynağı Kaydu Nehridir.[1]

Kaşgarlı Mahmud, Türk Dili'nin en eski ve değerli sözlüklerinden Divân-ı Lügati't-Türk'te;

"يلدزكول Yolduz köl" "Küçe, Kinğüt ve Uygurlar sınırında bulunan bir göl."[2] olarak tanımladığı bu göldür.

Doğal yapısı

1957 yılında Rus mühendis Jida, gölün dibine deneme burgu yapmış ve gölün 4000 yıl önce oluştuğunu tahmin etmiştir. Çinli Li Daovuan ünvanı Shui Jin Zhu ölümünden önce Milattan sonra 527 yılında şimdiki gölün yerinde sadece bataklık bir bölge olduğunu yazmıştır. Qing Hanedanı Jiaqing (Çince: 嘉慶, Mançu: Saicungga fengšen) zamanında (1798–1820) Xu Song gölün etrafını gezer ölçüm yapar. O zamanlar göl, 138 km uzunlukta, 23 km genişlikte ve 16 metre derinlikte, çevresi bataklıkla kaplıymış.

Balık türleri

Bosten Gölünde, (Abbottina rivularis)[3], (Abbottina rivularis)[3], Sazangiller Cyprininae alt-familyasından (Ctenopharyngodon idella)[4], (Cyprinus carpio haematopterus)[5], Mersin balığıgiller'den Sibirya mersin balığı (Acipenser baerii baerii)[6], (Diptychus maculatus)[7] ve Aspiorhynchus laticeps gibi tatlı su balık türleri yaşar.

Önemi

Bosten Gölü, bol balık bulunması, etrafının bataklık ve sulak oluşu nedeniyle bu bölgede önemi büyüktür. Bosten Gölü ve Kaydu Nehri ile birlikte Yenci Havzasındaki ortalama 100.000 hektar alan tarla ve bahçeler sulanır. Yıllık buharlaşma ortalama 2,902 milimetredir. Verilen demeçlere göre 1964 yılında 1. Aralık ile 28. Şubat arasında 5 milimetre ve 1. Haziran ile 31. Ağustos arasında 10 mm yağmur yağmıştır, ortalama sıcaklık Ocak ayında −10 °C ve Haziran'da + 28 °C; yıllık ortalama sıcaklık 9,5 °C'dir.

Bosten Gölü Etiyoloji (neden bilimi) söylentisi

Bosten Gölünün isim kökeni bir neden bilimi (Etiyoloji) söylentisine bağlanır ve şöyle açıklanır; önceleri Yenci Havzasında böyle bir göl yokmuş sadece büyük bir bozkır'da bir birbirlerini çok seven genç bir çift yaşarmış, oğlanın ismi Bosten kızın ismide Gaya, fakat birgün Gökteki Yağmurtanrısı kızı kaçırıp kendi karısı yapmak ister, bunu gören Bosten onunla savaşır ve yener, fakat o çok bitkinlikten ölür. Bunu gören Gaya çok üzülür ve ağlar ve hep ağlar. Gaya'nın göz yaşlarından o bozkır bir göle dönüşür. Bu çifti anmak için gölün ismine Bosten Gölü denilmiştir.

Bosten Gölü yanındaki Çin'in nükleer test alanı

Çin 1. Nisan 1960 yılında Lop Nur Nükleer test bölgesini, 100 km Bosten Gölünün güneydoğusundaki Qinggir'de Kuruk Dağlarında, dünyanın en büyük nükleer test alanını (100.000 km²) yapmıştır. Burada 1964 ve 1996 yılları arasında toplam 45 yerüstünde (en son 16. Ekim 1980) ve yeraltında atom bombasının denemesi yapılmıştır. Üs, bir Havaalanı ve yeni yerleşim birimi (马兰公安管区) denilen Uxxaktal beldesinin batısında Hoşut İlçesinde bulunur. Yerüstünde yapılan Atom bombası denemeleri sonucunda güneybatı Sincan'da yaşayan yerel halkta anlaşılmaz hastalıklar göze çarpmıştır, Çin yöneticileri verdikleri demeçlerde, o insanların atomik radyasyon sonucunda hastalanmadıklarını açıklamışlardır. Şimdi Lop Nur Nükleer test alanı, çok sıcak ve yüksek atomik radyasyonlu artıklar için geçici depo veya son depo olarak kullanılmaktadır.

Notlar

  1. ↑ Seespiegelschwankungen des Bosten-Sees (Almanca)
  2. ↑ Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt III, sayfa 136.
  3. 1 2 Abbottina rivularis in China (İngilizce)
  4. ↑ Ctenopharyngodon idella in China (İngilizce)
  5. ↑ Cyprinus carpio haematopterus in China (İngilizce)
  6. ↑ Acipenser baerii baerii in China (İngilizce)
  7. ↑ Diptychus maculatus in China (İngilizce)

Kaynakça

Dış bağlantılar

This article is issued from Vikipedi - version of the 11/23/2013. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.