Breakdance
Breakdance, "sokak dansı" olarak da bilinen break dance kültürüne ait dans türüdür. Terakkicilerin milli dansı olarak kabul görür. Bu dansı yapan erkeklere "t-boy" ya da "terakki boy", kızlara ise "t-girl" ya da "terakki girl" denmektedir. B-boylar 1980'li yıllardan itibaren sadece breakdance yapan gençlere değil DJ'lere ve rapperlara da verilen ad olmuştur. Breakdance kültürü 1980'li yılların başında büyük bir patlama göstermiştir.
Breakdans, 1970’lerin sonlarında New York’un Bronx mahallesinde Siyah ve Hispanik gençler arasında başlayan ve kısa bir süre sonra dünyanın her yerine yayılan “yarışmacı (competitive), akrobatik ve pantomomik bir sokak dansı şeklidir.” Breakdans hip hop’ın önemli unsurlarından biridir (Diğerleri MC’ing, DJ’ing ve Grafiti). Başlangıçta sadece yerde dans etme anlamına gelen breakdans, şu an electric boogie, locking, uprocking, popping ve diğer fantezi varyasyonları içeren bir kavram haline gelmiştir.
Breakdans ayrıca breaking, b-boying ve b-girling olarak da adlandırılmaktadır. Dansa ismini veren “break” kelimesinin tam olarak nereden geldiği bilinmemekle birlikte büyük olasılıkla funk müzikte kullanılan “break” teriminden geldiği düşünülmektedir. (Funk’ta “break” ritmin hızlandığı ve dansçıların maharetlerini gösterdiği bölüm olarak adlandırılır.)
Dans ilk başlarda gettolarda yaşayan grupların bölgelerini belirlemek ile ilgili sorunları çözmede kullandıkları bir araçtı. Yaratıcı ve zor derecede karışık hareketler sergileyen grup kapışmayı kazanır ve mekânın sahibi olurdu. Fakat medyanın gösterdiği ilgi ile breakdans kısa sürede popüler kültürün vazgeçilmez bir nesnesi halini aldı. Sokaklarda mekânları için dans eden gençler artık kliplerde veya filmlerde rol kapmaya çalışan insanlar olmuşlardı.
Breakdans formatı başlangıçta sadeydi: Dans edecekler bir daire oluşturur. Dans edecek kişi dairenin içine girer ve ritme ayak uydurmak için bir dizi ayak hareketi (footwork) yapar. Ardından yer hareketleri başlar: yerde sırt üstü veya kafa üstü dönmeler, ayak döndürmeler vs. Yer hareketlerinden sonra dansçı anlık bir fotoğraf (freeze) verir ve daireye katılır. Sıra bir başka dansçıdadır. Dansın bu basit formatı ilk fotoğraftan sonra ayak hareketlerinin ve yer hareketlerinin tekrar tekrar bağlanmasıyla uzatılabilir.
Fotoğraf dansın en önemli parçası kabul edilir ve dansçının bir çeşit imzasıdır. Fotoğrafın temel değeri rakipleri aşağılayıcı, rakiplerle alay edici ve yaratıcı olmasından gelir. Bunun dışında dansçıya freeze dışında ayrıcalık (özellik) kazandıran figürler de olabilir. Örneğin Crazy Legs (Çılgın Bacaklar), bacaklarını lastik gibi kullandıkları figürleri ile ünlenmişlerdir. Veyahut da, Kip Dee, elleri üzerinde yürüyüp dans etmeyi icat ettiğini iddia etmiştir. Dansın yarışmacı yönü yeni hareketlerin bulunmasına önayak olmuştur. Hatta pek çok breakdansçı buldukları hareketlerin isimleriyle anılmıştır. Yaratıcılık breakdansın ayrılmaz bir parçası iken günümüzde dansın sokaklardan alınıp dans kurslarına taşınması standartlaştırmayı beraberinde getirmiş, bu durum dansın özündeki yaratıcı itkiye büyük ket vurmuştur.
furkan aydoğan
Kız break dansçılara b-girl, erkeklere b-boy deniyor. Hiphop'a ait bir bölüm değil. Genellikle Break dans yapıyorlar ama bunun yanında elektro boogie, power, modern, techno, lowkick yapanları da görünebilir. Tüm dansları yapmakta Esenler'den Emilyo break dansta Kocatepeden 2B ve B-Force Yedikule'den Serdar ve İzmir'den Gizmo Türkiye çapında tanınmakta ve beğenilmektedir. Break dansın tarihine baktığımızda break dans Güney Amerika daha açıkçası Brezilya'dan alınan CAPOEİRA sitilinin Amerikalı sokak çocukları tarafından değiştirilip şu anki sitiline uyarlanmış halidir. Amerikalıların bulmasına rağmen gerek hiphop gerek break dans alanında Almanya dünyanın en iyisi olduğunu gösteriyor. Daha önce de söylediğimiz gibi rock ve hard rock bu ülkede çıkmıştı Almanya için alternatif müzik ve alternatif hayatın merkezi diyebiliriz. Break dans rap müziğinden önce çıktı ilk çıktığı zaman yaptığı stil şu an ki elektro müziğin aynısıydı daha sonra break dans elektro dans ismini aldı bugünün break dansı hiphop ortamında moda olunca bu ismi aldı. Break dansta şu anda yapılması en zor ve en çok uğraşılan hareket olarak airtrack ve airtrackli kombinasyon olarak görüyorum.Çok yozlaşmış olduğunu görüyor belki bu yozlaşmanın nedeni rap'e ait bir bölüm olmamasından kaynaklanıyor olabilir çünkü rapper kişilikte olan insanlar kendi yaşadıkları yerleri ve ortamları fuhuş ortamına çevirmekten kaçınır ve nefret ederler. Eskiden para kazanmak için break dans yapılırdı şu anda ise para verilip yapılıyor çünkü danstan daha çok beceri yarışması spor için yapılıyor. Hatta bazı Hıristiyan ülkelerinde manastırda siyahların break dans yaptıkları göreceksin. Bu break dans olayı bayağı bir yaygınlaştı. Hatta break dans yüzünden hiphop ve rap moda oldu her yerde bu stile uygun elbiseler satılmaya başlandı.
Breakdance Tarihi
1980’li yılların başında Amerika’da başlayan ve bir fırtına gibi bütündünya gençliğini etkisi altına alan break dance, Türkiye’de 1983 yıllarındakendini etkin olarak göstermeye başladıktan bir süre sonra bir anda gözdenkayboldu. Bugün bildiğimiz sitiliyle break dance ise, (sosyal, kültürel veekonomik yapısı gereği, break dance’nin ortaya çıkışı için en uygunkoşulların oluştuğu) İstanbul’da, Almanya’dan gelen ‘İstanbul CityBreakers’ın tetiklemesiyle yayıldı yurdun dört bir yanına. İstanbul CityBreakers’ın efsanevi danslarıyla suladıkları topraklardan, Bakırköy’de‘Lords Of İstanbul’ ve ‘Takım 34’, Kadıköy’de ‘İstanbul Street B-Boys’yeşerdi. Hemen ardından İzmir’de Young Energy B-Boys, Ankara’da Devil Dogs,Bursa’da Bursa City B-Boys esen bu rüzgarı Anadolu’ya taşıyan öncüleroldular. İstanbul’da ise Özellikle ‘İstanbul Street B-Boys’ un Kadıköyyakasında peşi sıra düzenlediği, ve genellikle Dj Turbo, Dj Arda ve DjDouble MT’nin dj.liklerini yaptığı partilerde b-boylar biraya gelerekkendilerine yeni yaşam alanları yaratıyordu. Türkiye’ye ilk olarak,’İstanbul Street B-Boys’un partisine Flying Steps’den Crok ve Vartakgeldi. Bu başarıyla geçen büyük partiden güç bulan Takım 34 ve S2K 1998yılında Türkiye’nin gelmiş geçmiş en büyük partisi olan ‘Kıyamet Günü’nüdüzenlediler. South Side Rockers grubu ve yurt dışından birçok b-boy vegraffitici’nin yanı sıra 1500 kişinin katıldığı ‘Kıyamet Günü’ ile breakdance’nin yakaladığı muhteşem rüzgar, bir anda tüm Türkiye’de break dance’ıngençliğin arasında salgın gibi yayılmasını sağladı. Bu rüzgarda, elbetteaynı yılarda, Dj Arda’nın yaptığı ve efsane b-boy Storm’un yanı sıraFlying Steps’den ayrılan Crok’unda katıldığı büyük partinin ve yılarcaBlue Jean dergisindeki köşesinde yazdığı yazılarla yurt genelinde tümbreaker’lar arasında iletişimi sağlayan Turbo’nun payı büyük oldu. Birbiriardına kurulan yüzlerce grup arasında, bugün adı en çok duyulan Takım 34,Young Energy B-Boys, Lord Of İstanbul, Devil Dogs, Style Of İzmit, Bursa Sky-B Crew, DreamNight Breakers, İnfaz Apache B-Boys, Bağcılar B-Boys, Breakkers Famılly, C4Crew, Deprem, Kayseri B-Boys, İstanbul Street B-Boys, L.O.İ., PendikB-Boys, Poison Of Spider B-Boys, Samsun Stars Breakers, Trabzon Free Youngbu gruplardan sadece bazıları.
Dünyada ‘Break Dance’ın doğuşuna dair birden fazla öykü dolaşmaktaortalıkta. Afrika Bambaata’nın Newyork’da sokak kavgalarına son vermek, gençler arasında çıkan sorunlara barışçıl bir çözüm bulmak amacıyla breakdance’ı ortaya çıkardığını söyleyenlere karşılık, Los Angeles’danSugarpop’un bu dansı ortaya ilk kez çıkardığını söyleyenlerde bulunuyor. Ortaya çıkış şekli nasıl olursa olsun, break dans’ın en büyük özelliğinin, onun fiziğe, çevikliğe ve akrobasiye dayanan bir sokak dansı olarak, rakiplerin aynı anda karşı karşıya gelerek tüm hünerlerini kapışma yoluylaortaya koyarak çıkabilecek kavgalara son vermesi olduğunu rahatlıklasöyleyebiliriz.
Bugün, birkaç yıl gibi çok kısa bir süre içinde Türkiye’nin dört biryanında çalışmalarını sürdüren pek çok grubunun ortaya çıkması, hiphopkültürünün en temel unsurlarından biri olan break dance’ının önlenemezyükselişini açıkça göstermektedir. Üstelik, özelikle Avrupa’da resmen devleteliyle desteklenmesine karşın, Türkiye'de devletin kolluk kuvvetlerinden, radikal siyasi akımların alt temsilcilerine, nihayetinde eğitimsiz halkıngenelinin tüm engellemelerine rağmen break dance, gençler arasında büyük birhızla yayılarak yurdun dört bir yanında mahallelere kadar girmiştir. Buyayılmada, elden ele dolaşan video kasetleri, hiphop partileri, breakdance’ın estetik görünümü ve en önemlisi de gençlerin pek çok temelihtiyacını karşılıyor olması çok etkili olmuştur.
Break dance aracılığıyla günümüz gençliği pek çok temel ihtiyaçlarınıkarşılamaktadır: bulunduğu baskıcı çevreden kopup yeni bir arkadaş grubunaüye olma, kendisini geliştirme, ifade etme, çevresine kabul ettirme, vebiriken enerjilerini bu güç, çeviklik gerektiren bu sportif dansaracılığıyla açığa çıkarma….
Buna karşılık, daha çok alt ve orta sınıfa mensup ailelerin çocukları olanbreaker’ları bekleyen pek çok temel sorun bulunmaktadır. Bu temelsorunlardan biri, çalışabilecekleri yeterli alanların bulunmaması.Avrupa’da ve Amerika’da toplumun sosyal ve kültürel gelişmişliği nedeniyle, gençlerin çalışabilmeleri için pek çok kurumların kurulmasına, sosyal, kültürel ve sportif alanların açılmasına karşılık, Türkiye’deçalışabilecekleri kapalı bir alanı bulunmayan ve bu nedenle dışarıda, sokakortalarında çalışmak zorunda kalan gençlerin mekân sorunu çözülmesi gerekenen temel sorunlardan biridir. Belki de en büyük temel sorunlardan biri de,Türk toplumunun kendilerine karşı gösterdikleri yoğun baskı ve dışlamışlık.Temel bir sorun olan mekân sorunu, yaz kış demeden dışarılarda bulunabilecekiyi veya kötü alanlarla kendileri için çözülebilecek bir sorun olmasınakarşın, ailelerinin ve toplumun kendilerine karşı gösterdiği baskı, şiddetve aşağılanma önlerinde bir duvar gibi duran daha büyük bir sorundur. Busorun aşıldığında ise, break dance’ın bir sel gibi akmasını durdurabilecekhiçbir güç kalmayacaktır önünde. ([Jöntürk])
Uprocking: Uprocking bir breakdans çeşidi olmakla birlikte breakdanstan daha çok pantomimik bir “kavga” dansıdır. Bu dansta dansçı rakibine gerçekte fiziksel olarak dokunmadan tekme atar, üzerine atlar ve yumruklar. Amaç rakibini aşağılamak, komik duruma düşürmek veya sindirmektir. Uprocking’i iyi icra eden dansçılar rakibiyle olabildiğince yakın temasta bulunan ama onlara hiçbir fiziksel temasta bulunmayan dansçılardır. (Uptocking‘in kimi zaman gerçek kavgayla sonuçlandığını da belirtmek gerekir.)
Locking: Locking 1970’lerde Don Campbell’ın kurduğu The Lockers adlı gruptan ismini almıştır. Locking bir çeşit gülünç (comical) sokak dansıdır. Dansçının eklemlerinin bir yerden bağlandığı (kilitlendiği), geriye kalan uzuvlarının sert biçimde salındığı dans şeklidir. Dansın gülünç tarafını vurgulamak için “locker” her zaman gülümser. Beyaz eldiven ve siyah bir şapka (veya kep) locker’ın vazgeçilmez kostümleridir. Locking dansının repertuvarı breakdansa göre dar ve sabittir. Yeni hareketlerin bulunması veya değiştirilmesi bu dansın özünde yoktur.
Popping: Dar anlamda popping dansçının kaslarını ani bir şekilde gerip gevşetmesiyle vücudunda ani sarsıntılar (pop ya da hit) yaratması tekniğine dayalı bir sokak dansı şeklidir. Popping aynı zamanda, popping tekniğinin içinde kullanıldığı bir grup illüzyonist dans şekilleri ve teknikleri için çatı terimi olarak kullanılır. Bu dansların şaşırtıcılığı dansçı vücudu ile sergilenen, doğal olmayan hareketler arasındaki sürrealist zıtlığa dayanır.
Popping’in 1970’lerde California’da locking’den esinlenilerek ortaya çıktığına inanılır. Electric Bogaloos grubu (önceki isimleri Electronic Boogaloo Lockers) bu dansı ilk icra edenler olarak bilinir.
Birer popping dansı olmakla beraber robot dansı, liquid (sıvı) dans ve Tutting/ King Tut en bilinen popping türleridir. (Bunlara kukla dansı (muppeting) da eklenebilir.) Robot dansında dansçı, bir robotu taklit eder. Hareketleri bir robot gibi sert, köşeli ve analitik düzlemler üzerinde yapar. Liquid dansta ise robot dansının tersine dansçı ellerini, parmaklarını ve kollarını akıcı ve sürekli şekilde hareket ettirir. Sert ve köşeli hareketler yoktur. Tutting/ King Tut ise Mısır resim yazılarındaki figürlerden esinlenilerek yapılan hareketlerden oluşur. Kol ve bacak hareketleri, dik açı olabildiğince korunarak yapılır. (Steve Martin’in bir gece şovunda Mısırlılarla dalga geçmek için yaptığı gülünç danstan etkilenen gençlerin bu dansı geliştirdikleri söylenir. Hip hop dans şekillerinin gelişmesinde televizyon ve popüler kültürünün etkisi ayrı bir inceleme konusudur.)