Bruno Taut

Bruno Julius Florian Taut (d. 4 Mayıs 1880, Königsberg - ö. 24 Aralık 1938, İstanbul), Yahudi asıllı Alman mimar ve şehir plancısı. Türkiye'de Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin (1937-39), Ankara Atatürk Lisesi'nin (1937-40), Atatürk'ün katafalkının (1938), Trabzon Fen Lisesi (1938) ve Cebeci Ortaokulu'nun (1938-39) planlarını çizen mimardır.^[1]

Yaşam öyküsü

Tüccar Julius Taut'un ikinci oğlu olarak Doğu Prusya'da Königsberg'de büyüyen Bruno, 1897 yılına kadar lisede ve hemen sonra üç yıl süren Königsberg İnşaat Meslek Okulunda öğremini başarıyla tamamlar. 1902 yılında Hamburg ve Wiesbaden şehirlerinde değişik mimarların yanında çalışır, ve bir yıl sonra ünlü bir Berlinli mimar Bruno Möhring'in yanında büroda genç biçem (art nouveau) olanağı elde eder ve yeni inşaat yöntemini oluşturan çelik ve taş ile temas kurar.

1921 – 1924 yılları arasında Magdeburg'da şehir yapı kurulunda, 1924 – 1932 yılları arasında Berlin GEHAG firmasında mimarlık yapar. 1930 yılında Berlin-Charlottenburg Teknik Yüksekokulu ve Meskencilik Profesörlüğüne çağrılır, böylece Sanat Akademisi üyesi olur ve Bruno Taut Japon Uluslararası Mimarlar Birliği'nin şeref üyeliğini kabul eder. 1933 yılında Japonya'ya göç eder.

Diğerleri gibi zamanın ünlü Alman firmalarının (Krups, Siemens, Märklin gibi) Almanya'nın başına getirdiği Adolf Hitler'in nasyonal sosyalist (Nazi) yönetiminden kaçıp 1936 yılında Türkiye'ye gelen Taut'a İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'nde yöneticilik ve Ankara'da Milli Eğitim Bakanlığında mimarlık bölümü başkanlığı görevi verilmiştir. Atatürkün naaş'ının konulduğu katafalkın çizimini 36 saatte bitirmiştir ve zamanında verilen 1000 lirayı Türk devletinden istememiş, karşılığında tek bir teşekkür mektubu istemiştir. Yıllardır astım hastası olan Taut, 24 Aralık 1938 tarihinde İstanbul'da vefat etmiştir. Bruno Taut, şimdiye kadar İstanbul Edirnekapı Şehitliği'ne kabul edilip gömülen tek gayrimüslimdir.^[2]

Mimari eserleri

Almanya'da

• Falkenberg Bahçeşehri, Berlin, 1913
• Senftenberg Lisesi, 1930
• Senftenberg Meslekokulu, 1931

Japonya'da

• Osaka'da Ikomaberges tasarıları, 1934
• Atami'de Hyuga Evi'nin iç mimarisi, 1935/36
• Maeoka'da bir evin tasarıları, 1935/36
• Tokyo'da Okura-Villasının cephesini ve mobilyasını, 1935/36

Türkiye'de

• Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1937^[3]
• Mekteb-i İdadi "Trabzon Lisesi(Trabzon Fen Lisesi), 1938^[4]

Tasarıları

• Ankara Teknik Yüksekokulu, 1937
• Kimya Enstitüsü, 1937
• Ankara'da Hükümet semti, 1937
• Ankara'da bir tiyatro binası, 1937
• Ankara'da bir yemekhane, 1937
• Ankara'da parlamento binası, 1937
• Trabzon'da Yüksek erkek yatılı okulu (gerçekleştiren Franz Hillinger), 1937
• Ankara'da Atatürk Lisesi (Asım Kömürcüoğlu ile beraber, gerçekleştiren Franz Hillinger), 1937
• Ankara'da Kurtuluş Ortaokulu (Asım Kömürcüoğlu ile beraber), 1938
• İstanbul/Ortaköy'de Prof. Nissen'nin oturduğu evi, 1938
• İstanbul'da 15. Cumhuriyet Bayramı kutlama süslemeleri (Schütte eşi ile birlikte), 1938
• İzmir'de Kültür Bakanlığı Sergi Salonu, 1938
• Cebeci Ortaokulu (gerçekleştiren Franz Hillinger), 1938
• İzmir'de Kız-Enstitüsü (yalnız ilk yapı bölümü gerçekleşti), 1938
• Ortaköy'de kendi evini, 1938
• Bir sinagog (havra), 1938
• Ankara'da Mustafa Kemal Atatürk için katafalk, 1938

Notlar

1. Goethe Enstitüsü
2. Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Bruno Taut Villası (Türkçe)
3. Neswpaper Hürriyet- En İyi On/Ankara Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (Türkçe)
4. (Türkçe)

Kaynakça

• Olaf Gisbertz: Bruno Taut und Johannes Göderitz in Magdeburg. Architektur und Städtebau in der Weimarer Republik. Gebr.-Mann-Verlag Berlin 2000 ISBN 3-7861-2318-7
• Astrid Holz: Die Farbigkeit in der Architektur von Bruno Taut – Konzeption oder Intuition? Kiel Univ.Diss., Alman Ulusal Nationalkütüphanesi 1996
• Leo Ikelaar: Paul Scheerbart und Bruno Taut. Zur Geschichte einer Bekanntschaft. Briefe von 1913–1914 an Gottfried Heinersdorff, B. T. und Herwarth Walden. Igel, Paderborn 1999 ISBN 3-89621-037-8
• Norbert Huse (Hg.): Vier Berliner Siedlungen der Weimarer Republik. Argon, Berlin 1987 ISBN 3-87024-109-8
• Kurt Junghanns: Bruno Taut 1880–1938. Architektur und sozialer Gedanke. DVA 2001 ISBN 3-363-00674-8
• Winfried Nerdinger, Kristiana Hartmann, Matthias Schirren und Manfred Speidel: Bruno Taut 1880–1938. Architektur zwischen Tradition und Avantgarde. DVA 2001 ISBN 3-421-03284-X
• Regine Prange: Das Kristalline als Kunstsymbol: Bruno Taut und Paul Klee. Zur Reflexion des Abstrakten in Kunst und Kunsttheorie der Moderne. Olms-Verlag Hildesheim u.a. 1991 ISBN 3-487-09487-8
• Manfred Speidel (Hg.): Bruno Taut. Natur und Phantasie 1880-1938. Katalog zur Ausstellung „Bruno Taut Retrospective, Nature and Fantasy“, die 1994 in Tokyo und Kyoto sowie 1995 im Kulturhistorischen Museum Magdeburg und im Technikmuseum Magdeburg gezeigt wurde. Ernst-Verlag Berlin 1995 ISBN 3-433-02641-6
• Beate Ziegert: Bruno Taut: Bauhaus and Mingei: Architect and Designer; East and West. Seikatu Bunka Kenkyu, Seikatsu Bunka Center, Nagoya Municipal Women's College, Nagoya (Japan) 1993
• Bettina Zöller-Stock: Bruno Taut. Die Innerraumentwürfe des Berliner Architekten. DVA 1993 ISBN 3-421-03034-0

Dış bağlantılar