Cimri (oyun)

Cimri L'Avare
"L'Avare" 1682 edisyonu . Gravür:J. Sauvé
Yazar	Molière
Ülke	Fransa
Orijinal dil	Fransızca
Konu	Çok cimri olan Harpagon ve ailesi etrafında 17. yüzyıldaki Parisli bir burjuva ailesinin ve döneminin ahlâk anlayışını gözler önüne serer.
Tür	Gülmece
Zaman ve mekân	17. yüzyıl, Fransa

Cimri (Özgün adı: L'Avare), Fransız komedi yazarı Molière tarafından yazılmış 5 perdelik bir oyundur. İlk kez 1668 yılında Palais Royal'da oynamıştır. Eser, Plautus'un Altın Çömlek (Yunanca: Aulularia) adlı komedyasına dayanır.^[1] Bozkurt Kuruç'a göre yazar, Ludovico Aristo'nun Isuppositi, Pierre de Larivey'in Les Esprits ve François de Boisropert'in La Belle Plaideuse adlı komedilerinden de yararlanmıştır.^[2]

Moliere, eserde o zamanın Paris burjuvasının para tutkusunu öne çıkarır. Parayı bütün insani değerlerin üstüne koyan, kendisine yabancılaşan ve para karşısında özgürlüğünü yitiren insanları ve para temelinde biçimlenen toplumsal ilişkileri hicveder.^[1]

Konusu

Paris'in zengin ve cimri burjuvalarından Harpagon, kızı Elise ve oğlu Cléante'yi varlıklı kişilere vermeye niyetlidir. Halbuki Elise, babasının yardımcısı olan Valère'yi, Cléante ise maddi sıkıntılar çekmekte olan Mariane'yı sevmektedir. Çocuklarının niyetlerini bilmeyen Harpagon, onlar hakkında kurduğu planı anlatır. Ayrıca Mariane'yi kendisine ayarlaması için çöpçatan Frosine'i devreye sokar. Cléante, babasının niyetini öğrenince acele para bulmaya çalışır ve tefeciden para bulmaya çalışır. Harpagon ise sürekli çalınır korkusu ile yaşadığı altınlarını bir sandığın içinde bahçeye gömmüştür.

Harpagon planını uygulayabilmek için Mariane'yi yemeğe davet eder. Davete çöpçatan Frosine'i ve kızı Elise'yi evlendirmeyi düşündüğü Anselme'yi de çağırır. Cléante ve Mariane ise Frosine'den yardım isterler. Frosine'e göre Harpagon'un Mariane'den vazgeçmesi için ona varlıklı ve soylu bir kadın bulmak gerekir. Ancak bu arada Harpagon, oğlunu Mariane'ye duygularını ilan ederken duyar. Evde patırtı kopduğu sırada Harpagon, sandığın yerinde olmadığını farkeder, eve polis şefini çağırır ve herkesten kuşkulandığını belirtir. Sandığı Cléante'nin uşağı La Flèche bulmuş ve efendisine vermiştir. Her şeyi kaybettiğini düşünen Valère, yaşam öyküsünü anlatır. Napolili soylu bir aileden gelmesine rağmen, bir deniz kazasında ailesini kaybetmiştir. Öykü bitince Valère'nin Anselme'nin oğlu, Mariane'nin de erkek kardeşi olduğu anlaşılır. Sonunda Harpagon, Anselme'nin düğün giderlerini karşılaması koşuluyla çocuklarının sevdikleri ile evlenmelerine karar verir.

Kişiler

Harpagon: Zorba bir aile reisi, Cléante ve Elise'in babası, Mariane'a aşık.
Cléante: Harpagon'un oğlu, Mariane'in sevgilisi.
Valère: Anselme'in oğlu, Mariane'in erkek kardeşi, Élise'e aşık.
Frosine: Çöpçatan. Entrikacı bir kadın. La Flèche'in yeğeni.
La Flèche: Cléante'in uşağı.
Jacques Usta: Harpagon'un aşçısı ve arabacısı.(Aynı role bürünerek oynar.)
Élise: Harpagon'un kızı. Valère'e aşık.
Sinyor Anselme: Valère ve Mariane'in babası.
Simon Usta, Tefeci.
Brindavoine ve La Merluche: Harpagon'un dalkavukları.
Bir subay ve yazıcısı.
Mariane: Anselme'in kizi. Valère'in kız kardeşi. Cléante'a aşık.
Mistress Claude: Harpagon'un hizmetkarı.

Sahnelenme

Eserin ilk sahnelenişi 1668 yılında Palais Royal'da gerçekleştirilmiş ve Harpagon rolünü, o sırada kronik öksürük sorunu olmasına rağmen Moliere'in kendisi oynamıştır.Oyun XIV. Louis tarafından da desteklenmişti.^[3]

Eser Louis de Funès ve Jean Girault tarafından 1980 yılında L'Avare adıyla filme çekilmiştir. Louis de Funès, başrolü de kendisi oynamıştır.^[4]

Oyun Nihat Akçan (1977/78)^[5], Bozkurt Kuruç (1987/88)^[6] ve Işıl Kasapoğlu (2003)^[7] tarafından Devlet Tiyatrolarında da sahnelenmiştir.

Kaynakça

1 2 Çalışlar, Aziz (1994). Tiyatro Oyunları Sözlüğü. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları. s. 74-75. ISBN 975-7468-93-2.
↑ Devlet Tiyatroları 1987-88 dönemindeki oyun broşüründen
↑ The Miser
↑ L’Avare (1980) / The Miser / Louis de Funès /1980 / Film Review
↑ 1977/78 dönemi DT oyun broşürü
↑ 1987/88 dönemi DT oyun broşürü
↑ 2003 DT oyun broşürü

Molière'in oyunları

Le Médecin volant (1645) • La Jalousie du barbouillé (1650) • Şaşkın yahut Beklenmedik Engeller (L'Étourdi ou contretemps) (1655) • Le Dépit amoureux (1656) • Le Docteur amoureux (1658) • Gülünç Kibarlar (Les Précieuses ridicules) (1659) • Sganarelle (1660) • Dom Garcie de Navarre (1661) • Kocalar Okulu (L'École des maris)(1661) • Les Fâcheux (1661) • Kadınlar Mektebi (L'École des femmes} (1662) • La Jalousie du Gros-René (1663) • Kadınlar Mektebinin Tenkidi (La Critique de l'École des femmes) (1663) • Versailles Tulûatı (L'Impromptu de Versailles) (1663) • Zorla Evlenme (Le Mariage forcé) (1664) • Gros-René, petit enfant (1664) • La Princesse d'Élide (1664) • Tartuffe (1664) • Don Juan (Dom Juan ou le Festin de pierre) (1665) • Aşk Doktoru (L'Amour médecin) (1665) • Adamcıl (Le Misanthrope ou l'Atrabilaire amoureux) (1666) • Zoraki tabip (Le Médecin malgré lui) (1666) • Mélicerte (1666) • Pastorale comique (1667) • Le Sicilien ou l'Amour peintre (1667) • Amphitryon (1668) • George Dandin (1668) • Cimri (L'Avare) (1668) • Monsieur de Pourceaugnac (1669) • Les Amants magnifiques (1670) • Kibarlık Budalası (Le Bourgeois gentilhomme )(1670) • Psyché (1671) • Scapin'in Dolapları (Les Fourberies de Scapin) (1671) • La Comtesse d'Escarbagnas (1671) • Bilgiç Kadınlar (Les Femmes savantes) (1672) • Hastalık Hastası (Le Malade imaginaire) (1673)

This article is issued from Vikipedi - version of the 3/21/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.