Dünya Gümrük Örgütü
| Dünya Gümrük Örgütü World Customs Organization Organisation mondiale des douanes | |
|---|---|
 | |
| Kuruluş | 26 Ocak 1952 |
| Tür | Uluslararası örgüt |
| Merkez | Brüksel, Belçika |
| Üyeler | 180 |
| Resmî diller | İngilizce, Fransızca |
| Lider | Kunio Mikuriya |
| Resmî site | www.wcoomd.org |
Dünya Gümrük Örgütü (İngilizce: World Customs Organization (WCO); Fransızca: Organisation mondiale des douanes (OMD)), ulusal gümrük idarelerinin etkili ve verimli çalışmalarını sağlamak ve geliştirmek amacıyla kurulmuş bir uluslararası örgüttür. Örgütün merkezi Brüksel'de yer almaktadır.
İlk olarak 1952 yılında Gümrük İşbirliği Konseyi adıyla kurulan örgüt ilk toplantısını üyesi olan 17 Avrupa ülkesi ile 26 Ocak 1953 yılında Brüksel'de yapmıştır. 1994 yılında Dünya Gümrük Örgütü adını almıştır. Şu anda 150 üyesi olan bu örgüt, uluslararası ticaretin %95’inden fazlasının işleyişinden sorumludur.
Türkiye ve Dünya Gümrük Örgütü
Türkiye’nin Gümrük İşbirliği Konseyine katılımına dair anlaşma 29 Ocak 1953 tarihli, 8321 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Dünya Gümrük Örgütü bünyesinde imzalanan bazı uluslararası sözleşmelere Türkiye de taraf olmuştur. Bunlardan “Gümrük Rejimlerinin Basitleştirilmesi ve Ahenkleştirilmesine İlişkin Uluslararası Sözleşme (Kyoto Sözleşmesi)” 18 Mayıs 1973 tarihinde Kyoto’da imzalanmış ve yasal prosedürünün tamamlanmasından sonra 25 Eylül 1975 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, 27 Eylül 1994 tarihli ve 4035 sayılı kanunla katılınması uygun bulunan, Kyoto Sözleşmesi ve 6 ekini bazı ihtirazi kayıtlarla 22 Nisan 1995 tarihinde kabul etmiş bulunmaktadır.
Anılan sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren taraf ülkelerin sözleşme eklerine çok sayıda rezerv koymaları nedeniyle sözleşme ve eklerinde değişiklik yapılması zorunlu hale geldiğinden Dünya Gümrük Örgütü bünyesinde “Revize Kyoto Sözleşmesi Çalışma Grubu” oluşturulmuştur. Revizyon çalışmaları 4 yıllık bir çalışma neticesinde Nisan 1999’da tamamlanmış olup; Revize Sözleşme, kabul edilmesi zorunlu olan Ana Metin ve Genel Ek ile taraf olunması ihtiyari olan 10 Özel Ek’ten oluşmaktadır. Sözleşmeyi kabul eden Akit Tarafların Genel Eki kabul zorunluluğu bulunmaktadır ve söz konusu Ek’e rezerv konulamayacağı hususu hükme bağlanmıştır. Revize Sözleşmenin nihai halinin yürürlüğe konulmasına ilişkin prosedürü belirleyen Protokol (Protocol of Amendment) 26 Haziran 1999 tarihinde Akit Tarafların imzasına sunulmuştur. Sözleşme metni ve genel eki içeren değişiklik protokolü 40 Akit Tarafın onay kaydı olmaksızın bu Protokolü imzalamasından ya da onay veya katılma belgelerini tevdi etmelerinden üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
Sözleşmeyi kabul yolunda Japonya, ABD, AB, gibi ekonomik olarak güçlü devletler ve birlikler ticaret ortaklarının izleyecekleri politikayı beklediklerinden, revize hükümlerin süratle yürürlüğe girmesi mümkün olamamıştır.
Dünya Gümrük Örgütü bünyesinde imzalanan bir diğer uluslararası anlaşma 28 Haziran 1990 tarihinde İstanbul’da imzalanıp 27 Kasım 1993 tarihinde yürürlüğe girmiş bulunan “Eşyanın Geçici Kabulüne İlişkin İstanbul Sözleşmesi”dir. Geçici kabule ilişkin tüm hükümlerin tek bir metin içerisinde yer almasını amaçlayan söz konusu sözleşme bir ana metin ve onüç ek kabul edilmesi İstanbul Sözleşmesi’ne taraf olunması için zorunludur.
İstanbul Sözleşmenin 29. Maddesi Ana Metin hariç ilgili Ek buna imkân tanıdığında ve söz konusu Ek’te yer alan hükümler ile ulusal mevzuat arasında farkın belirtilmesi halinde rezerv konulabileceği hükmünü ihtiva etmektedir. Türkiye, İstanbul Sözleşmesinin Ana Metni ile Geçici Kabul Belgelerine İlişkin Ek A (ATA Karneleri ve CPD - Carnet de passage en Douane) ve Sergi, Fuar, Toplantı ve Benzeri Etkinliklerde Teşhir Edilecek veya Kullanılacak Eşyaya İlişkin Ek B.1’i onay kaydıyla imzalamıştır. Öte yandan, Avrupa Birliği 15 Mart 1993 tarihli kararı ile onay kaydıyla imzaladığı sözleşmeyi bütün ekleri ile birlikte bazı eklere rezerv koymak suretiyle kabul etmiş ve uygulamaya başlamıştır.