Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q ==

Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q

== Ç O K _ P U Ş T S U N U Z _ A-Q == DEHB ya da dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (en:ADHD) toplumun yüzde 3-5'ini etkileyen ve sıklıkla nörolojik tabanlı bir gelişim bozukluğu olarak kabul edilir. Bu bozukluk tipik olarak kendini çocukluk çağında dikkatsizlik ve/veya aşırı hareketlilik (hiperaktivite), unutkanlık, tepkilerin kontrolsüzlüğü yahut ani ve dürtüsel tepkiler ve kolayca başka şeylere sapma olarak gösterir. Çocukluk döneminde başlar, ergenlikte şekil değiştirerek devam eder. 4-5 yaşlarında farkedilir ve 7 yaşından sonra başladığı görülmez. Erkek çocuklarda kızlara oranla daha sık görülür. Erkek çocuklarda genellikte hiperaktivite ve impulsivite belirtiler ön planda iken, kız çocuklarında daha çok dikkat eksikliği belirgindir.Genellikle Dikkat eksikliği bozukluğu (DEB) olarak da anılır (en:ADD) ancak aslında bu ADHD'nin bir şeklidir.Dikkat eksiliği hiperaktıve bozukluğu (DEHB) çocukluk çağının sık karşılaşılan nörodavranışsal bozukluklardan biridir.

En son 1994'teki sınıflamada dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu terimi altında üç tip tanımlanmıştır. DEHB/birleşik tip, DEHB/dikkat bozukluğunun önde olduğu tip ve DEHB/ hiperaktivitenin önde olduğu tip. Dikkat eksikliği, hiperaktivite ve dürtüsellik temel belirtilerdir ve bu belirti kümeleri çocuğun içinde bulunduğu ortama ve yaşam çevresine göre değişiklik gösterebilmektedir.

Bazı ilgili tanımlar

Dikkat eksikliği: İşleri bitirmeden bırakma ve görevleri erken terk etme şeklinde kendini gösterir.

Hiperaktive ise sakin olmayı gerektiren durumlarda aşırı huzursuz olma şeklindedir ve duruma bağlı olarak:

Çevrede koşma, atlama,
Oturması gerektiğinde yerinden kalkma,
Aşırı konuşma, gürültücülük,
Oturduğu yerde kıpırdanıp-durma şeklinde olabilir.

Hiperaktivite sadece aşırı hareketlilik ve enerjik olma anlamına gelmemektedir. Bu terim karmaşık ve amaçsız hareketliliği tanımlamaktadır.

Dürtüsellik ise kurallara uymada güçlük, buna bağlı olarak disiplin sorunları ve sıkça kazaya uğramalarına neden olan belirti kümesidir.

Dürtüsellik belirtilerini taşıyan çocuklar erişkinlerle ilişkilerinde sosyal sınırları bilmezler,
Diğer çocuklarla ilişkilerinde de zorluklar yaşayarak çoğu zaman grup dışında kalırlar.

Dikkat eksikliği (ergenlerde)

Dikkat süresi kısa ve dikkat kalitesi yetersizdir.

Aşırı hareketlilik (ergenlerde)

Kıpırtılı olmak, yaşıtlarına göre daha hareketli olmak olarak tanımlanabilir.

Erken çocukluk döneminde, ergenlikte görülebilir.

Aşırı hareketlilik, kıpırtılık, aşırı ağır hareket etme (hipoaktivite), hareketlerde biraz kontrolsüzlük, sosyal ortamlarda sorun yaşama (ergenlerde); bilinen en bariz belirtileridir.

Dürtüsellik

Sonunu düşünmeden eyleme geçme olarak tanımlanabilir.

Sabırsızlık, sırasını beklemekte güçlük çekmek, yönergeleri dinlememek, kuralları sevmemek, kurallara ve otoriteye karşı gelmek en belirgin belirtileridir. Düşüncelerine göre hareket etmeyi sever ve yeğlerler. Ani öfkelenirler, tehlike ve macerayı severler, riskli eylem ve hareketleri severler.

Bu tür davranışlar ergenin sosyal uyumunu bozar.

Yetişkin bireyler de ise bu dürtüsellik bastırılsa bile arka planda çok büyük bir rahatsızlık verebilir, bunun sebebi ise dürtüselliğin boyutunun artması(neredeyse avcı bir hayvan içgüdüsüne yaklaşması)'dır.

Belirtiler ve semptomlar

Dikkatsizlik, hiperaktivite (yetişkinlerde içten acelecilik), altüst edici davranışlar ve fevrilik(atılganlık) genel belirtilerdir. Sosyal ilişki zorlukları, akademik zorluklar kadar sık görülmektedir.

Semptomlardaki "dikkatsizlik" "hiperaktivite" ve "fevrilik" davranışlarının normlarını belirtecek çizgileri çizmek zor olduğundan, müdahaleye başlamadan bu davranışların belirgin seviyede olmaları gerekmektedir.

Semptomlar iki farklı düzlemde en az altı ay veya daha uzun süredir devam etmek zorunda olup, kişinin yaşıtlarına oranla değerlendirilmektedir.

DEHB'in üç alt dalı vardır - dikkatsizliğin yoğun olduğu, hiperaktivitenin yoğun olduğu ya da karma olarak kriterlerin ikisinide taşıyan modeldir.

Dikkatsizliğin belirgin özellikleri (bir grup ya da tamamı)

Kolaylıkla dikkatin dağılması, detayları gözden kaçırma, unutkanlık, sık sık bir aktiviteden diğerine atlamak
Bir ana konuda odaklanmakta güçlük çekme
Zevkli bir konu ile uğraşmadıkça, kolaylıkla bir aktiviteden birkaç dakika içinde sıkılmaya başlamak
Organize etmek ve işi tamamlamak veya yeni bir şey öğrenirken konuda odaklanmakta zorlanmak
Bir aktivitede ya da bir görevi tamamlamak için gerekli olanlar nesnelerde problemlerle karşılaşmak veya ev ödevlerini tamamlayamamak, bazen gerekli eşyaları kaybetmek (ör., kalem, oyuncak veya gerekli evrak)
Direkt kendisine konuşulurken dinlemiyor gibi gözükmek
Hayallere dalmak, kolayca zihni bulanmak ve yavaş davranmak
Diğerleri kadar kolay bir şekilde bilgiyi işleyememek
Talimatları net olarak takip edememek

Hiperaktivitenin belirgin özellikleri (bir grup ya da tamamı)

Otururken yerine duramamak ve kıpırdanmak
Durmadan konuşmak
Gördüğü şeylerle oynamaya çalışmak veya dokunmak
Yemek yerken, okulda veya ev ödevi yaparken hareketsiz oturamamak
Sürekli hareket eder halde durmak
Sessiz iş ve aktiviteleri yapmakta zorluk çekmek

Not: Genç ve yetişkinlerde bu hiperaktivite semptomları yaş ilerledikçe kaybolarak yerini 'içten acelecilik'e çevirmektedir^[1]

Fevrilik (atılganlık, dürtülere bağlılık) belirgin özellikleri

Oldukça sabırsız olmak
Birden bire uygun olmayan söylemlerde bulunmak, duygu ve hislerini kısıtlama olmaksızın sergilemek, sonuçları göremeden fiili hareketlere geçmek
İstedikleri şeyi beklemekte güçlük yaşamak veya oyunlarda sıralarını bekleyememe
Sıklıkla etraflarındakilerin aktivite ya da sözlerini kesmek

Eşlik eden tanılar ve sıklıkları

• Karşıt olma karşıt gelme bozukluğu(%25-80)

• Davranış bozukluğu (%14-56)

• Majör depresif bozukluk (%0-45)

• Anksiyete bozuklukları (%10-40)

• Tik bozuklukları (%3-30)

• Öğrenme bozuklukları (%24-70)

• Bipolar afektif bozukluk (50-27)

Tedavi

Uyarıcılar yaygın öngörülen medikal tedavi yöntemidir DEHB'te. Okul öncesi çocuklarda uyarıcı ilaç tedavisi kullanılmamaktadır. En yaygın kullanılan uyarıcı Metilfenidat'tır. DEHB'nda faydası kanıtlanan diğer tedavi yöntemleri:

• Anne-baba eğitimi

• Öğretmenlerin eğitimi

• Bilişsel davranışçı terapi

• Destek gruplarıdır

Kaynaklar

Hiperaktivite için daha detaylı bilgi: http://www.cocukvegenc.com

This article is issued from Vikipedi - version of the 12/31/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.