Eduard Roschmann
Eduard Roschmann (takma adı "Frederico/Federico Wagner" veya "Frederico/Federico Wegener"; d. Graz, 25 Kasım 1908 - ö. 8 Ağustos 1977), Nazi SS örgüt üyesi [1] ve 1943 yılında Riga'daki getto komutanı idi. Çok sayıda cinayet ve diğer zulümlerden sorumluydu.
Gençliği ve kariyeri
Roschmann, Avusturya'nın Graz kentinde bir avukattı.[2] Avusturya'nın Styria bölgesinden gelmiş iyi, tanınmış bir ailenin oğluydu. 1927-1934 yıllarında Roschmann, Anavatan Cephesi üyesi idi. 1927-1934 tarihlerinde "Steyr Vatan Koruma Gücü" adı verilen bir organizasyon ile ilişkili oldu. Bir üniversitede altı dönem geçirdi. 1931 yılına, bir bira fabrikası çalışanı oldu. 1935 yılında kamu hizmetine girdi. 1938'de Nazi Partisi ve ertesi yıl SS'e katıldı. 1941 yılında Güvenlik Polis'ine atandı.
Letonya'daki savaş suçları
SS içinden Güvenlik Servisine (Sicherheitsdienst) atandı. II. Dünya Savaşı'nda Letonya'nın Alman işgalinin ardından, SD ülkedeki tüm Yahudileri öldürme amacı ile Letonya'da varlığını sürdürdü. Bu amaçla SD, Riga'da getto kurdu. 1943 Ocak ayında başlayarak, Riga getto komutanı oldu. Ondan hemen önceki komutan Kurt Krause idi. O zamanlar Roschmann nispeten düşük rütbe olan Unterscharführer rütbesindeydi. Ekim 1944'te üzerinden yaklaşan Sovyet ordularının korkusu ile Letonya'daki toplama kampı sisteminin SS personeli, Riga veya Liepāja'dan gelerek, Danzig deniz yoluyla ülkeden kaçtı.
Arjantin'e kaçış
1945 yılında, Roschmann Graz'da tutuklandı ancak daha sonra serbest bırakıldı. Roschmann, savaşta sıradan bir tutuklu olarak kendini gizledi ve bu sayede 1947 yılında gözaltına alındıktan sonra serbest bırakıldı. Eski toplama kampı mahkûmlarının yardımıyla tanındı ve İngiliz askeri polis tarafından tutuklandı. Roschmann suçlanan savaş suçluları için hapis kampına dönüştürülmüş Dachau toplama kampına gönderildi fakat gözaltından kaçmayı başardı. 1948 yılında Almanya'dan kaçmayı başardı. Uluslararası Kızıl Haç tarafından sağlanan bir seyahat belgesi sayesinde İtalya'nın Cenova kentine geldi ve oradan gemi ile Arjantin'e gitti. Roschmann kaçış için Alois Hudal'a başvurmuştur. Hudal, Katolik kilisesinin güçlü bir Nazi yanlısı Piskoposu idi. Roschmann, 2 Ekim 1948 ya da 10 Şubat 1948'de Arjantin'de geldi. Buenos Aires'teki bir ahşap ithalat-ihracat firması kurdu. ilk eşinden boşanmış olmamasına rağmen 1955 yılında Arjantin ikinci kez evlendi. İkinci eşi 1958 yılında onu terk etti ve evlilik daha sonra geçersiz ve de hükümsüz ilan edildi. 1968 yılında, "Frederico Wagner" (bazen "Federico" olarak görülür) adı altında Arjantin vatandaşı oldu.
Cezaları
1960 yılında, Graz ceza mahkemesi cinayet suçundan Roschmann ve tutuklama emri çıkardı ve 1938 ve 1945 yılları arasında en az 3000 Yahudilerin öldürülmesi ile ilgili olarak ciddi insan hakları ihlalleri, zorla Auschwitz'de işçi çalıştırma ve 10 yaşın altında en az 800 çocuk cinayeti ile suçlandı. 1963 yılında Hamburg bölge mahkemesi, Roschmann ve tutuklama emri çıkardı. Bu da Roschmann için daha ciddi bir tehdit ispat etti.
Suçluların iadesi görüşmeleri
Ekim 1976'da, Batı Almanya, Arjantin'deki elçiliği vasıtasıyla II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi cinayetleri suçundan Almanya'ya Roschmann'ın iade talebini iletti. Bu talep, Hamburg Batı Alman savcılığının talebi üzerine dayanıyordu.
Talep Mayıs 1977'de tekrarlandı. 5 Temmuz 1977 tarihinde, Arjantin Devlet Başkanının, Batı Almanya ile bir iade anlaşması var olmasına rağmen Arjantin hükümetinin talebi dikkate alacağını belirten Arjantin basınında yayımlanan bir bildirisi yayınlandı. Tebliğ, Arjantin Dışişleri Bakanlığı ve Batı Alman Büyükelçiliğinde sürpriz olarak karşılandı.
Arjantin'deli Elçilik, Roschmann'ın tutuklanma talebini haber almamıştı. Roschmann, tebliğ verildiği anda tutuklu değildi. Bunu fırsat bilerek sonradan Paraguay'a kaçtı.
Ölümü
Roschmann 8 Ağustos 1977 tarihinde, Paraguay'ın başkenti Asuncion'da öldü. Cesedi ilk başta sahipsiz olduğu için Roschmann'ın cesedi olup olmadığı konusunda ortaya bazı sorular vardı. Batı Alman Büyükelçiliği, cesedi üzerinde olumlu bir tanımlama yapmak için çalıştı. Paraguay gazetesi ABC Color'a göre, "Federico Wegener" ismi, Roschmann'ın en bilinen bir diğer adını taşıyan kağıtları taşıyordu.