Fütüvvetnâme

Fütüvvetname, bir tasavvuf kavramı olarak fütüvvet kavramını ele alan eserler ile fütüvvet ve Ahi teşkilatlarının mesleki yönetmeliği şeklinde kaleme alınmış eserlerin ortak adıdır.

Arapça, Farsça ve Türkçe pek çok fütüvvetname örneği vardır. Kimilerinin kendine has ismi vardır ama çoğu zaman bu eserlerin ismi unutulur ve fütüvvetname olarak bilinirler.[1] İlk fütüvvetnameler, tasavvuf kaynaklarında fütüvvet kavramını açıklamak üzere yazılmış bölümler veya fütüvvet kavramını ele alan bağımsız risalelerdir. Horasanlı sufi Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî’nin Kitâbü’l-Fütüvve adlı eseri bu tür fütüvvetnamelerin ilk örneğidir.

Bir yönetmelik şeklinde kaleme alınmış fütüvvetnameler 13. yüzyılda ortaya çıktı. Abbâsî Halifesi Nasır’ın fütüvvet kurumunu kontrolü altına alma girişimi sonucu Sühreverdi’ye yazdırdığı Risâletü’l-fütüvve', bu tür fütüvvetnamenin ilk örneğidir. Bu ilk örnekten sonra Ortadoğu İslâm dünyasında Arapça, Türkçe ve Farsça olarak bu nitelikte pek çok fütüvvetname yazıldı. Anadolu’da Ahilik teşkilatının gelişmesi sonucu Ahilik fütüvvetnameleri ortaya çıktı. Bu eserlerde Ahiliğin usul ve kaideleri ihtiva eden kısımlarda İslâm’dan önce Türk, Ortadoğu ve özellikle İran bölgelerinde bulunan mistik kültürlerin etkileri görülür.[1]

Başlıca Fütüvvetnameler

İsim Yazar Tarih Dil Tür
Kitâbü’l-Fütüvve Muhammed b. Hüseyin es-Sülemî 11. Yüzyıl Arapça
Fütüvvetname Hâce Abdullah-ı Ensârî 11. Yüzyıl Arapça
Kabusnâme’nin Civanmerdi
başlıklı 40. Bölümü
Keykavus bin İskender 1082 Arapça
Fütüvvetname Hâce Abdullah-ı Ensâr 1089 Arapça
Risâletü’l-fütüvve Sühreverdi 12. yüzyıl Farsça
Tuĥfetü’l-veśâyâ Harputlu Nakkaş İlyasoğlu Ahmed 13. yüzyıl Arapça
Burgazi Fütüvvetnamesi
(Çobanoğllu Fütüvvetnamesi)
Yahya bin Halil bin Çoban el- Burgazi 13. yüzyıl Türkçe
Fütühname Müellifi bilinmiyor 13. yüzyıl Türkçe Manzum
Alâ-ül-Devle-i Semnanî 13. yüzyıl Farsça
Fütüvvetname Şeyh Eşref Bin Ahmed 14. yüzyıl sonu Türkçe Manzum
Fütüvvetname Şeyh Seyyid Gaybî oğlu Şeyh Seyyid Huseyn 15. yüzyıl Türkçe
Miftâĥu’r-reķāǿiķ
(Fütüvvetnâme-i Kebîr)
Razavi 1524 Türkçe Manzum
Fütüvvetname Esrar Dede 1796 Türkçe Manzum

Kaynaklar

This article is issued from Vikipedi - version of the 1/11/2016. The text is available under the Creative Commons Attribution/Share Alike but additional terms may apply for the media files.