ICD-10, F50-F59: Fizyolojik bozukluklar ve fiziksel etkenlerle ilişkili davranış sendromları

ICD-10, F50-F59: Fizyolojik bozukluklar ve fiziksel faktörlerle ilişkili davranış sendromları, ICD-10'un güncel (2007) sürümünde F50'den F59'a kadar kodlanmış ve topluca "fizyolojik bozukluklar ve fiziksel faktörlerle ilişkili davranış sendromları" olarak adlandırılmış hastalık grubudur; toplam yedi hastalık bloğu ve ilgili hastalıkları içerir.^[1]

Bu grup, ICD-10, Bölüm 5 (F00-F99): Ruh ve davranış sağlığı bozuklukları kategorisine dahildir.^[2]

F51 Organik olmayan uyku bozuklukları

	İçermez: Organik uyku bozuklukları (G47)
	Herhangi bir uyku bozukluğu, çoğu durumda, ruhsal ya da fiziksel bir başka bozukluğun belirtilerinden biridir. Bir hastadaki uyku bozukluğunun bağımsız bir durum ya da bu veya başka bir bölümün başka bir yerinde sınıflanmış ayrı bir bozukluğun özelliklerinden biri olup olmadığını, hastalığın gelişi, seyri ve konsültasyon sırasındaki tedavi seçenek ve öncelikleri belirlemelidir. Genellikle, eğer uyku bozukluğu ana şikayetlerden biriyse ve kendi başına bir durum olarak algılanıyorsa, o zaman burada sunulan kod, söz konusu vakadaki psikopatoloji ve patofizyolojiyi tanımlayan ilgili tanıların yanında kullanılmalıdır. Bu kategori yalnızca, duygusal nedenlerin birincil etken olduğunun düşünüldüğü ve başka kategorilerde sınıflanmış tanımlanabilir fiziksel bozukluklara bağlı olmayan uyku bozukluklarını içerir.
F51.0	Organik olmayan uykusuzluk
	İçermez: Organik uykusuzluk (G47.0)
	Uyku nicelik ve/veya niteliğinin yetersiz olduğu, kaydadeğer bir süredir devam eden, uykuya dalma güçlüğü, uykuda kalma güçlüğü ya da erken uyanmayı içeren bir durumdur. Uykusuzluk (insomni), çoğu ruhsal ya da fiziksel bozukluğun sık karşılaşılan bir belirtisidir ve ancak klinik görünüme hakimse, altta yatan bozukluğa ek olarak burada sınıflanmalıdır.
F51.1	Organik olmayan aşırı uyku
	İçermez: Organik aşırı uyku (G47.1), narkolepsi (G47.4)
	Aşırı uyku (hipersomni), ya bir yetersiz uyku durumu ile açıklanamayan gündüz vakti aşırı uykululuk ve uyku atakları hali ya da uyanış sonrasında tam uyanık hale geçişin uzamış olması olarak tanımlanır. Organik bir faktörün yokluğunda, aşırı uyku genellikle ruhsal bozukluklarla ilişkilendirilir.
F51.2	Uyku-uyanıklık düzeninin organik olmayan bozukluğu
	- Sirkadiyen/niktohemeral/uyku ritmin(in) psikojenik olarak tersine dönmesi İçermez: Uyku-uyanıklık düzeninin organik bozukluğu (G47.2)
	Bireyin çevresince dayatılan uyku-uyanıklık düzeni ile kendisinin uyku-uyanıklık düzeninin eş zamanlı olmaması durumudur ve uykusuzluk ya da aşırı uyku şikayetlerine yol açar.
F51.3	Uyurgezerlik (somnambulizm)
	Uyku ve uyanıklığın birleştiği, bozulmuş bir bilinç durumudur. Uyurgezerlik atağı sırasında, kişi genellikle gece uykusunun ilk 1/3'ünde yatağından kalkar, dolaşır ve düşük seviyede farkındalik, tepkisellik ve hareket becerileri gösterir. Uyanma sonrasında ise bu yaşadıklarını genellikle hatırlamaz.
F51.4	Uyku korkuları (gece korkuları)
	Gece gelişen ve yoğun seslenişler, hareketlilik ve yüksek seviyede otonom deşarjlarla giden aşırı korku ve panik ataklarıdır. Kişi, genellikle gece uykusunun ilk 1/3'ünde olmak üzere, panik içinde çığlıklarla doğrulur ya da ayağa kalkar; oldukça sık görülmek üzere, sanki kaçmaya çalışırcasına kapıya koşar ama nadiren odayı terkeder. Olay nadiren ve genellikle bir-iki görüntü kırıntısı şeklinde olmak üzere çok sınırlı olarak hatırlanır.
F51.5	Kabuslar (rüya bunaltı bozukluğu)
	Bunaltı ya da korkuyla yüklü rüyalardır. Rüya içeriği çok detaylı hatırlanır; düşsel tecrübe çok canlıdır ve genellikle sağkalım, güvenlik ya da özgüvene yönelik tehdit temaları içerir. Bu korkutucu rüya temalarının aynısı ya da benzerleri oldukça sık tekrarlar. Tipik bir atak sırasında belli ölçüde otonom deşarj olsa da anlaşılır seslenişler ya da vücutta hareketlilik olmaz. Uyanışla birlikte kişi hızla tam uyanıklık ve farkındalık haline geçer.
F51.8	Organik olmayan diğer uyku bozuklukları
F51.9	Tanımlanmamış organik olmayan uyku bozukluğu
	- BTT duygusal uyku bozukluğu
Kaynak - F51: Nonorganic sleep disorders. ICD-10, v.2007. WHO.

Kaynaklar

1. Behavioural syndromes associated with physiological disturbances and physical factors (F50-F59). ICD-10, v. 2007. WHO.
2. Mental and behavioural disorders (F00-F99). ICD-10, v. 2007. WHO.