Faik Sabri Duran
| Faik Sabri Duran | |
|---|---|
|
Coğrafyacı, yazar ve eğitimci Faik Sabri Duran 1930 yılında | |
| Doğum |
1882 Üsküdar, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 1943 |
| Meslek | Yazar, coğrafyacı öğretim üyesi, eğitmen |
| Konu | Coğrafya |
Faik Sabri Duran (d. 1882 - ö. 1943), Türk coğrafyacı, yazar ve eğitimci.
Hayatı
Faik Sabri Duran 1882 yılında olan Üsküdar'da doğdu. İlkokulu "Ravzaj Terakki" okulunda, orta öğrenimini de "Üsküdar İdadisi"nde yaptıktan sonra 1908’de Fransa’ya gönderildi. O sıralar morfolojide tanınmış Amerikalı coğrafyacı William Morris Davis’in Avrupa’da konferans şeklinde verdiği derslere de katıldı. 1912 yılında Sorbon Üniversitesi’ndeki öğrenimini tamamlayarak yurda döndü ve burada İstanbul Darülfünun’da kendi öncülüğünde açılan Edebiyat Şubesinde Coğrafya Öğretmenliğine başladı. Henüz öğrenciyken öğrenim görmek üzere gittiği Avrupa’da Güney İngiltere’ye seyahatler yapıp, orası hakkında İstanbul’da çıkan günlük gazete ve dergilerde ‘’Avrupa Mektupları’’ adı altında yazılar yayınlanmasını sağladı.[1] Başarılarından dolayı II. Abdülhamit tarafından 10 madalyayla ödüllendirildi. Üniversite şubesinin açılmasına yardımından başka Birinci Dünya Savaşı sırasında Almanya’dan davet edilen Prof. Erich Obst ile birlikte İstanbul Üniversitesi Coğrafya Enstitüsünün kurulmasına öncülük etmiştir. 1920’den sonra öğretmenlik ve idari görevlerde de bulunmuştur. Bunların arasında Mülkiyet Mektebi, Yüksek Muallim Mektebi ve Maliye Mektebide bulunmaktadır. Faik Sabri Duran, 1941 yılında toplanan "Birinci Coğrafya Kongresi"nin çalışmalarına katıldı, ayrıca "Türk Coğrafya Kurumu"nun kurucuları arasında yer aldı.[2] Faik Sabri’nin ilköğretim dönemlerinde bile coğrafyaya karşı olan ilgisi bulunmaktaydı. Japon filosunun İstanbul’u ziyareti sırasında birkaç Japon subay okulunu ziyaret etmiştir. Küçük Faik Sabri’nin tahtaya çizmiş olduğu düzgün Japonya Haritası ve Japonya hakkında verdiği bilgiler Japonların dikkatini çekmiş ve onu gemilerine davet etmişlerdir. Japonlar küçük Faik Sabri’ye ipekli kağıtlara basılmış Japonya resimleri hediye etmişlerdir.
Mesleki Hayatı
Türkiye'de adı coğrafya ile özdeşleşmiş olan Faik Sabri Duran'ın başta coğrafya atlasları ve haritaları olmak üzere çok sayıda coğrafya, doğa ve gezi kitabı vardır. Onun hazırladığı renkli coğrafya atlasları çok uzun yıllar ilk ve ortaöğretim okullarında ders kitabı olarak okutulmuş ve halâ okutulmaya devam etmektedir. Faik Sabri, Übeydullah Esat ile birlikte ‘’Musavver Muhit’’ ve ‘’Resimli Kitap’’ dergilerini çıkarmıştır. 1932 yılında da Zekeriya Sertel ile birlikte ’’Hayat Ansiklopedisi’’ni çıkarmıştır. İstanbul Darülfünunu'ndayken "müderris" ünvanını kullanan Faik Sabri Duran, Darülfünun'un 1 Ağustos 1933’de bir kanunla İstanbul Üniversitesi'ne dönüştürülmesiyle profesör ünvanını almıştır. Faik Sabri Avrupa adlı eserinin önsözünde coğrafyanın yalnızca ülke ve şehir isimlerini öğreten bir bilim olmaktan çıkıp, çağına ayak uydurabilen daha analitik bir bilim olması gerektiğini vurgulamıştır. 1918-1919 öğretim yıllarında Darülfünun’da erkek öğrenciler kadar kız öğrencilerinde aynı eğitimi alması ve bu eğitimin aynı sınıflarda uygulanması ilk defa Faik Sabri’nin coğrafya dersinde olmuştur. Bu uygulama diğer şubelere örnek teşkil etmiştir. Faik Sabri Duran 1913 yılında Darülfünun Salonunda ‘’Almanya ve Almanlar’’ başlıklı bir konfreans vermiştir. Verilen konferansta Almanya’nın siyaseti, demografik yapısı, ekonomisi ve disiplini üzerinde durmuştur.[3]
1920 senesinde Darülfünun’daki mesleğinden istifa edip Londra ve Paris’te bir takım iktisadi işler yürütmüştür. Hatta o sıralar Paris’te açılan ‘’Milletlerarası Tezyini Sanayi’’ sergisinde kendi devletini fahri başkomserlik vazifesi görmüştür. Bu sırada yayıncı aşkını kaybetmeyerek Akşam Gazetesi ve Cumhuriyet Gazetesi Avrupa’dan makaleler göndermiştir.[1]
Yazar İlhami Soysal, 1978'de yayımladığı "Türkiye ve Dünyada Masonluk ve Masonlar" adlı kitabının "Cumhuriyet Sonrası Masonları" adlı bölümünde Faik Sabri Duran'ın da bir Mason olduğundan bahseder[4].
Ayrıca Bakınız
Faik Sabri Duran’ın vefatının ardından dönemin gazeteleri olan Tan, Akşam, Vakit ve Cumhuriyet, hayatı ve çalışmaları hakkında yazılara yer vermiştir.[1]
Eserleri
Kitaplar
|
Eski yazıyla basılanlar
|
Latin harfleriyle basılanlar
|
Atlaslar
- İlk Atlas, Kanaat Kütüphanesi (II. tabı 1933)
- Orta Atlas, Kanaat Kütüphanesi (II. tabı 1934)
- Büyük Atlas (1937)
- Farklı ölçeklerde sayısız harita
Ansiklopedi
- "Çocuk Ansiklopedisi" 1927-1928 yılları arasında (Sabiha Sertel ve Zekeriya Sertel'le birlikte). Eski yazı.[5]
- "Hayat Ansiklopedisi" (10 cilt), 1932-1936 yılları arasında (Zekeriya Sertel, yazar Mehmet Samih Fethi ve Salih Murat ile birlikte).
Bugünün Büyük Devletleri Kitapçıkları
Faik Sabri Duran, II. Dünya Savaşı öncesinde yaklaşan savaşa katılması muhtemel ülkelerle ilgili 32'şer sayfalık kitapçıklar yayımlamıştı. Yenigün Neşriyat tarafından 20x28 cm ebadında basılan karton kapaklı bu eğitici popüler kitapçıklar bol sayıda fotoğraf da içeriyordu.
- Bugünkü Almanya, 1937.
- Bugünkü İngiltere, 1937.
- Bugünkü İtalya, 1937.
- Bugünkü Fransa, 1937.
- Bugünkü Rusya, 1937.
- Bugünkü Japonya.
- Bugünkü Amerika, 1938.
- Bugünkü Türkiye, 1938.
Kaynaklar
- 1 2 3 AKYOL, İ. H., 1944, “Ölümlerinin Yıldönümü Münasebetiyle: Müderris Faik Sabri Duran ve Profesör Ernest Chaput”, Türk Coğrafya Dergisi, sayı:V-VI, s.143-152. Ankara.
- ↑ Ertek, T. A., ve Özbakan, F., 2012, Türk Coğrafya Kurumu Tarihçesi, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları, s.16, İstanbul.
- ↑ Ulusan, Ş., 2008, ‘’1913’te Faik Sabri Bey’in Gözünden Almanlar ve Almanya’’ Sakarya Üniv. Fen Edebiyat Dergisi, Sayı:1, Sakarya.
- ↑ Soysal, İlhami (1978). "Türkiye ve Dünyada Masonluk ve Masonlar" (2. Basım bas.). Der Yayınları. s. sayfa 385.
- ↑ Duran, Faik Sabri (1935). "Bir Türk Kızının Amerika Yolculuğu". Akşam Matbaası. s. sayfa 4. "Faik Sabri Duran'ın Çıkan Eserlerin Bazıları" adlı tanıtım sayfası