Fonem
Fonem ses birimidir. Dil biliminde birbirleri yerine anlamda değişme olmadan geçebilen bir dizi ses, ses birimi veya sesliktir. Dil olgusunun en küçük yapı taşıdır. Fonetik alfabesindeki her simge bir fonemi işaret eder.
Fonolojide en çok kullanılan kavramdır. Uluslararası Fonetik Alfabesi ile gösterilir. Ses ölçü birimleri sınırlandırılarak fonemler şu şekilde gösterilir: /a/.
Fonemler ses ölçü birimlerinden farklıdır. Bir fonem, bir dildeki anlam ayırt edici özellikte olan ses ölçü birimi kümesidir.
Fonemler, soyut ses sınıflarıdır. Fonemlerden oluşan farklı sesler allofonlardır. Yani fonoloji allofonları ve bu allofonların hangi şartlar altında oluştuğunu araştırır. Bir fonemin farklı seslilerle yakınlığına göre ayrı vurgusal yapıda olması, bunun için bir örnek olarak gösterilebilir; somut bir örnekle “ahrette”deki, “ehli”deki fonemle “allofon” ilişkisi içindedir; aynı şekilde “ah” fonemi bir allofondur. Bütün bu örneklerdeki fonemler bu nedenle bir fonemin “allofon”ları olarak görülür, zira salt bu seslerle “Minimalpaar” oluşturmak olanaklı değildir.
Minimalpaar
Almanca kökenli Minimalpaar terimi, anlam ayırt eden işlevin belirlenmesi için kullanılan metotları anlatır. "Kalıp" ve "kalın" kelimelerindeki "p" ve "n" sesleri buna örnektir.