Franz Mehring
Franz Mehring (27 Şubat 1846 Schlawe, Batı Pomeranya Voyvodalığı; † 29 Ocak 1919 Berlin) Wilhelm dönemi Almanyası’nın önde gelen Marksist politikacısı, tarihçisi ve edebiyat eleştirmeniydi. Eserleriyle, tarihsel maddeciliği sosyal demokrat edebiyat ve tarih eleştirisinin yöntemi haline getirdi. Karl Liebknecht ile Rosa Luxemburg’un yakın çalışma arkadaşı olan Mehring’in siyasi çalışmalarına, neredeyse tümüyle, II. Enternasyonal’de ve Alman Sosyal Demokrat Partisi’nde ortaya çıkan oportünizme karşı mücadelede Marksizmin savunusu damgasını vurdu.
Yaşamı
Mehring, 27 Şubat 1846 tarihinde, tutucu bir hükümet memurunun oğlu olarak Pommern’in Schlawe kasabasında doğdu. Klasik felsefe ve tarih eğitimini tamamladıktan sonra gazeteciliğe merak saldı ve Alman prensliklerinin birleşmesinin hemen öncesinde, 1867’de Berlin’e yerleşerek, radikal burjuvazinin burada yayınlanan günlük gazetesi Die Zukunft’ta (Gelecek) çalışmaya başladı. 1860’lardan başlayarak işçi hareketiyle ilgilenen; 1867’de August Bebel ve Wilhelm Liebknecht’le 1869’da ise Ferdinand Lassalles’la tanışmış olan Mehring, uzunca süre, sosyalizm karşıtı radikal burjuva bir aydın olarak kalacaktı.
Alman İmparatorluğu’nun kurulmasından sonra, 1871 - 1874 yılları arasında, Alman Parlamentosu ile Prusya Meclisi’nde raportör olarak çalışan Mehring, ayrıca, yine burjuva demokratlarının yayınları olan Frankfurter Zeitung’da ve Die Waage’de yazılar yazdı. 1884 yılında liberal burjuvazinin Berlin’deki gazetesi Volks-Zeitung’un (Halk Gazetesi) yazı işleri müdürü olan Mehring, burada Bismarck’ın Sosyalizm Karşıtı Yasa’ sına karşı mücadeleye başladı. Alman burjuvazisinin Prusya militarizmi karşısındaki teslimiyetiyle birlikte siyasi pozisyonlarını gözden geçirmeye başlayan Mehring, 1880 - 1884 yılları arasında Marx’ın ve Engels’in yapıtlarını inceledi. 1886’da sosyal demokrat basınla birlikte çalışmaya başlayan Mehring’in, Alman Sosyal Demokrat Partisi’nin teorik yayını Die Neue Zeit’daki ilk yazısı 1888’deyayınlandı.
1891 Yılında Alman Sosyal Demokrat Partisi’ne (SPD) katılan Mehring, kendisiyle birlikte, Marksist harekete büyük katkı sağlayacak olan zengin bir kültürel birikim de getirmişti. Bu yıllarda işçi sınıfı içinde işçi bürokrasisi ve aristokrasisi gelişiyor, bunun siyasi yansıması olarak, İkinci Enternasyonal ve SPD içinde revizyonizm ve oportünizm giderek güçleniyordu. Mehring, Marksizmin bu akıma karşı savunusuna soyundu. 1902 - 1907 yılları arasında sosyal demokrat gazete Leipziger Volkszeitung’un (Leipzig Halk Gazetesi) yazı işleri müdürlüğünü yapan Mehring, Die Neue Zeit’ta başyazılar yazarken, aynı zamanda 1906 - 1911 yılları arasında SPD’nin parti okulunda dersler veriyordu. Mehring’in gerek yazılarında gerekse derslerinde Marksist pozisyonları savunması, SPD önderliğinin ona karşı açık tavır almasına yol açtı. Mehring’e yönelik bu saldırı, onun Die Neue Zeit’taki önder konumundan uzaklaştırılmasıyla sonuçlandı. Mehring, SPD önderliğinin I. Dünya Savaşı öncesinde sergilediği açık ihanete karşı Karl Liebknecht, Rosa Luxemburg ve Jogiches ile birlikte, Marksist enternasyonalist kanatta yer aldı. 1917 Yılındaki Prusya Meclisi seçimlerinde milletvekili seçilen Mehring, yetmişi aşan yaşına karşın, Alman işçi sınıfının Marksist devrimci önderliği olarak Spartacus Birliği’nin kuruluşunu destekledi ve 1919’da Alman Komünist Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yerini aldı. Mehring, partisi’nin kuruluş kongresinden dört, yoldaşları Karl Liebcknecht ile Rosa Luxemburg’un katledilmesinden iki hafta sonra, 29 Ocak günü, Berlin’de, akciğer iltihaplanmasından tedavi gördüğü hastanede öldü.
Lenin ve Troçki'nin de yazılarında sık sık atıfta bulundukları önde gelen Marksistlerden birisi olan Mehring'in Türkçedeki ilk kitabı Tarihsel Maddecilik Üzerine, Prinkipo Yayıncılık'tan çıktı.
Kaynaklar
- Tarihsel Maddecilik Üzerine, Franz Mehring, Prinkipo Yayıncılık, Mayıs 2008