Gözlem
Bilimsel gözlem, canlı veya cansız varlıkları[1] herhangi bir bilgiye ulaşmak amacıyla, belirli takip metotları ve kayıt yöntemlerini kullanarak, çeşitli araçlarla veya çıplak gözle dikkatle izleme. Bilimsel bir araştırma metodu olan gözlemin astronomiden doğa tarihine kadar çok geniş bir kullanım alanı vardır.
Birçok biçimde gözlem yapılabilir; doğrudan ya da dolaylı olarak, sistemli ya da rastlantısal, açık ya da gizli, katılarak ya da katılmayarak.
Gözlem tekniği, araştırmacının süreçte aldığı rol bakımından, yani gözlemci ile gözlenen arasındaki fiziki yakınlık ve ilişkilere göre, yapılandırılmış (araştırmacının dışarıda kaldığı-sayısal ve planlı) ve yapılandırılmamış (araştırmacının sürece katıldığı-olayı doğrudan gözlemleyip kayıt altına aldığı) gözlemler olarak iki temel gruba ayrılır. Ayrıca gözlemin doğal ortamda ya da laboratuar ortamında yapılmasına göre gruplandırılması da söz konusu olabilmektedir.[2]
Gözlem çeşitleri
- Gözlem zamanlamasına göre: Araştırma öncesi gözlem ve araştırma içi gözlem[3]
- Araç-gereç kullanımına göre: Araçlı gözlem ve araçsız gözlem[3]
- Gözlemcinin konumuna göre: Katılımcı (doğrudan) gözlem (participant observation) ve hazırlanmış (yapılandırılmış) gözlem (structured observation)[3]
- Gözlemi yapan kişiye göre: Birinci elden gözlem (primary observation), ikinci elden gözlem (secondary observation)[3]