Gelişmiş ülke

Gelişmiş ülkeler mavi renk ile gösterilmektedir (IMF, 2008).

Gelişmiş ülke, bazı kriterlere göre yüksek düzeyde gelişme göstermiş ülkeler için kullanılan bir terimdir. Hangi kriterlerin kullanılacağı ve hangi ülkelerin gelişmiş olarak tanımlanması gerektiği büyük bir tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Ekonomik kriterler genel olarak değerlenirmelerde baskın olmaktadır. Bu kriterlerin en çok kullanılanlarınan biri kişi başına düşen millî gelirdir; yüksek millî gelire sahip ülkeler gelişmiş ülke olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir ekonomik kriter sanayileşme düzeyidir; sanayi sektörünün egemen olduğu ekonomiler gelişmiş sayılmaktadır. Günümüzde başka bir kriter, ekonomik ölçümü, millî geliri, eğitim ve sağlık düzeyini kombine eden İnsani Gelişme Endeksi daha egemen olmuştur. Bu kritere göre yüksek insani gelişmişlik endeksine sahip ülkeler daha gelişmiştir. Ama her kriterde olduğu gibi bu kriterde de anomaliler bulunmaktadır.

Bu kriterlere uymayan ülkeler genel olarak gelişmekte olan ülke olarak sınıflandırılmaktadır.

Benzer terimler

Gelişmiş ülkeye benzer terimler olarak ileri ülke, sanayileşmiş ülke veya birinci dünya ülkesi gibi terimlerde kullanılmaktadır. Sanayileşmiş ülke terimi biraz belirsiz olabilir çünkü sanayileşme sürekli devam eden bir süreçtir. Dünyada ilk sanayileşen ülke Britanyadır, sonrasında diğer Batı Avrupa ülkeleri ve ABD takip etmiştir. Fakat Jeffrey Sachs'a göre, şu anda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki fark 20. yüzyıl sırasında oluşmuştur.^[1]

Tanım

Birleşmiş Milletler eski genel sekreteri Kofi Annan, gelişmiş ülke terimini şu şekilde tanımlamıştır: "Gelişmiş bir ülke, bütün vatandaşlarına güvenli bir ortamda özgür ve sağlıklı bir hayat yaşamaya olanak sağlayan ülkedir".^[2] Ama Birleşmiş Milletler İstatistik Bölümü'ne göre gelişmiş ve gelişmekte olan ülke ayrımını yapmak için belirlenmiş bir kural yoktur.^[3] Ayrıca gelişmiş ve gelişmekte terimlerinin istatistiksel kolaylık için olduğunu ve bir ülkenin gelişmişlik aşaması hakkında bir yargı bulundurmadığını da eklemektedir.^[4]

İnsani Gelişme Endeksi

İnsani Gelişme Göstergesi (Human Development Index, HDI), Dünya'daki ülkeler için yaşam uzunluğu, okur yazar oranı, eğitim ve yaşam düzeyi doğrultusunda hazırlanan bir ölçüdür.

Son endeksi 2 Kasım 2011 tarihinde yayınlandı ve 2011 dönemini kapsamaktadır. Aşağıdaki listede "Çok yüksek insani gelişme endeksine" sahip 47 ülke sıralanmaktadır.^[5]

Sıra Ülke HDI 2011 tahminleri [5] 2010-2011 arası değişim[5] 2011 tahminleri [5] 2010-2011 arası değişim [5] 1 ▬ Norveç 0.943 0.002 2 ▬ Avustralya 0.929 0.002 3 ▬ Hollanda 0.910 0.001 4 ▬ ABD 0.910 0.002 5 ▬ Yeni Zelanda 0.908 ▬ 6 ▬ Kanada 0.908 0.001 7 ▬ İrlanda 0.908 0.001 8 ▬  Lihtenştayn 0.905 0.001 9 ▬ Almanya 0.905 0.002 10 ▬ İsveç 0.904 0.003 11 ▬ İsviçre 0.903 0.002 12 ▬ Japonya 0.901 0.002 13 (1) Hong Kong 0.898 0.004 14 (-1) İzlanda 0.898 0.002 15 ▬ Güney Kore 0.897 0.003 16 ▬ Danimarka 0.895 0.002 17 ▬ İsrail 0.888 0.002 18 ▬ Belçika 0.886 0.001 19 ▬ Avusturya 0.885 0.002 20 ▬ Fransa 0.884 0.001 21 ▬ Slovenya 0.884 0.002 22 ▬ Finlandiya 0.882 0.002 23 ▬ İspanya 0.878 0.002 24 ▬ İtalya 0.874 0.001

Sıra Ülke HDI 2011 tahminleri [5] 2010-2011 arası değişim[5] 2011 tahminleri [5] 2010-2011 arası değişim [5] 25 ▬ Lüksemburg 0.867 0.002 26 ▬ Singapur 0.866 0.002 27 ▬ Çek Cumhuriyeti 0.865 0.002 28 ▬ Birleşik Krallık 0.863 0.001 29 ▬ Yunanistan 0.861 0.001 30 ▬ Birleşik Arap Emirlikleri 0.846 0.001 31 ▬ Kıbrıs 0.840 0.001 32 ▬ Andorra 0.838 ▬ 33 ▬ Brunei Sultanlığı 0.838 0.001 34 ▬ Estonya 0.835 0.003 35 ▬ Slovakya 0.834 0.002 36 ▬ Malta 0.832 0.002 37 ▬ Katar 0.831 0.006 38 ▬ Macaristan 0.816 0.002 39 ▬ Polonya 0.813 0.002 40 (1) Litvanya 0.810 0.005 41 (-1) Portekiz 0.809 0.001 42 ▬ Bahreyn 0.806 0.001 43 ▬ Letonya 0.805 0.003 44 ▬ Şili 0.805 0.003 45 (1) Arjantin 0.797 0.003 46 (-1) Hırvatistan 0.796 0.002 47 ▬ Barbados 0.793 0.005

IMF'ye göre gelişmiş ekonomiler

  IMF, Gelişmiş ekonomiye sahip ülkeler.

IMF'ye göre aşağıdaki listede bulunan 35 ülke gelişmiş ekonomiler sınıfında yer almaktadır.^[6]

Avustralya  Avusturya  Belçika  Kanada  Kıbrıs Cumhuriyeti  Çek Cumhuriyeti  Danimarka  Estonya  Finlandiya  Fransa  Almanya  Yunanistan

Hong Kong  İzlanda  İrlanda  İsrail  İtalya  Japonya  Lüksemburg  Malta  Hollanda  Yeni Zelanda  Norveç  Portekiz

San Marino[7]  Singapur  Slovakya  Slovenya  Güney Kore  İspanya  İsveç  İsviçre  Tayvan  Birleşik Krallık  Amerika Birleşik Devletleri

Kaynakça

1. Sachs, Jeffrey (2005). The End of Poverty. The Penguin Press. ISBN 1-59420-045-9. 
2. http://www.unescap.org/unis/press/G_05_00.htm
3. "Composition of macro geographical (continental) regions, geographical sub-regions, and selected economic and other groupings (footnote C)". United Nations Statistics Division. revised 17 October 2008. 6 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. http://web.archive.org/web/20151106102450/http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49regin.htm. Erişim tarihi: 2008-12-30. 
4. http://unstats.un.org/unsd/methods/m49/m49.htm
6. IMF Advanced Economies List. World Economic Outlook, September 2011, p. 168
7. [http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2011/02/pdf/text.pdf World Economic Outlook, International Monetary Fund, September 2011, p. 165.

Dış bağlantılar

• IMF (ileri ekonomiler)
• The Economist (quality of life survey)
• The World Factbook (gelişmiş ülkeler)
• United Nations Statistics Division (definition)
• United Nations Statistics Division (developed regions)
• World Bank (high-income economies)