Genç Kalemler
Genç Kalemler, 1910-1912 yıllarında Selanik'te yayınlanan milliyetçi bir fikir dergisidir.
8 sayı çıkan "Hüsün ve Şiir" dergisinin isminin 9. Sayıdan itibaren "Genç Kalemler" olarak değiştirilmesiyle yayın hayatına girdi. İmtiyaz sahibi ve sorumlu müdürü Nesimi Sarım Bey, başyazarı ise Ali Canip Bey'dir. İkinci cildinden itibaren İttihat ve Terakki desteğiyle çıkarılan dergi, Milli Edebiyat akımının öncüsü olmuş; milli bir edebiyat oluşturulması için önce dilde sadeleşme gerektiğini savunarak Yeni Lisan hareketini başlatmıştır.
Esasen bir dil ve edebiyat dergisi idi ancak tarih, siyaset, felsefe, sosyoloji, antropoloji ve tasavvuf gibi konularda yazılar da yayımlanmıştır. Derginin adı altında on beş günde bir yayınlandığı belirtilse de düzenli olarak on beş günde bir çıkarılmamıştır. Dört cilt halinde toplam 33 sayı çıkan derginin yayını, Balkan Savaşı'nın başlamasının ardından Selanik'in Kasım 1912'de Osmanlı Devleti'nin elinden çıkmasıyla son buldu.[1]
Yazar kadrosu
Yeni Lisan hareketinin ve Genç Kalemler dergisinin çekirdeğini Ali Canip Yöntem, Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp oluşturur. Bunlar dışında derginin önemli yazarları arasında Mustafa Nermi, Kâzım Nami, Enis Avni, Mehmet Ali Tevfik (Yükselen), Subhi Edhem, Âkil Koyuncu ve Rasim Haşmet Beyler vardır.
Yeni Lisan hareketi
Genç Kalemler daha çok, ikinci cildin Nisan 1911 tarihli ilk sayısında başlatılan "Yeni Lisan" adlı dil hareketiyle tanınır.[2] Yeni Lisan hareketinin manifestosu olarak kabul edilen ilk makale, Ömer Seyfettin tarafından kaleme alınmış ve büyük bir "?" imzasıyla yayımlanmıştır. Yazıda dilde sadeleşme düşüncesi savunulur. Dilde sadeleşme hareketinin özünü, Türkçeden yabancı kaidelerin çıkarılması ve yazı dili ile konuşma dili arasındaki ayrımın ortadan kaldırılması oluşturur.
Milli Edebiyat akımı
Genç Kalemler 20. yüzyıl Türk Edebiyatı'na damgasını vuracak olan "Milli Edebiyat" akımının da öncülüğünü yapmıştır. Dergide bir yandan ulusal dil ve edebiyat anlayışının kuramsal çerçevesi çizilirken, diğer yandan bu kuramsal çerçeveye uygun olarak, savunulan görüşler hayata geçirilmiştir. Özellikle Ömer Seyfettin'in hikâyeleri (Bahar ve Kelebekler, Pamuk İpliği, İrtica Haberi, Bomba gibi) bunun en nitelikli örnekleridir.
Tartışmalar
Genç Kalemler'in başlattığı dil ve edebiyat hareketi, dönemin özellikle İstanbul aydınları tarafından tepkiyle karşılanmış ve aydınlar arasında sert tartışmaların yaşanmasına neden olmuştur. Bir yıl süren tartışmaların sonunda Hamdullah Suphi, Celâl Sahir, Yakup Kadri, Köprülüzade Mehmet Fuat, Refik Halit, Yeni Lisan hareketini kabul ettiklerini bildirmişlerdir.
İttihat ve Terakki desteği
Dergi ikinci cildiyle beraber İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin maddi-manevi desteğini görmüş, II. Meşrutiyet dönemi Türkçülük (Türk Milliyetçiliği) akımının en önemli yayınlarından biri olmuştur. Aynı zamanda Türk Halkçılığı'nın ilk sözcülerindendir. Dergi ekibinin önemli bir kısmı İttihat ve Terakki Cemiyeti ile organik bir ilişki içindedir.
Genç Kalemler, o sırada İttihat ve Terakki Cemiyeti Merkez-i Umumi üyesi olan Ziya Gökalp'in çevresinde gelişen "Yeni Hayat" hareketinin de merkezinde yer almış bir dergidir. Ziya Gökalp, "Gökalp" adını Genç Kalemler döneminde aldığı gibi, bu dergide çıkan şiirleri (örneğin "Turan", "Altın Yurt" ) ve teorik makaleleri (örneğin "Yeni Hayat ve Yeni Kıymetler" vs.)ile Türk düşünce hayatında önemli bir yer edinmeye başlamıştır. Türkçülüğün ideoloğu konumuna gelişi de Genç Kalemler dönemindedir.
Selanik kaybedilip Genç Kalemler kapandıktan sonra dergi yazarlarının önemli bir kısmı İstanbul'a gelmiş ve Türk Ocağı-Türk Yurdu çevresine katılmıştır.
Kaynakça
- ↑ Arda Odabaşı, "Genç Kalemler İncelemerindeki Hatalar", Müteferrika, Sayı: 30 (Kış 2006), s.49-83.
- ↑ Atila Şimşek, Genç Kalemler (1911-1912), Turkmeclisi.org sitesi, Erişim tarihi:07.01.2014