Grigoriy Potyomkin
Grigoriy Aleksandroviç Potyomkin (Rusça: Григо́рий Алекса́ндрович Потёмкин) (13 Eylül 1739 –5 Ekim 1791 Rusya'nın 18. yüzyıldaki yayılmacı siyasetinin mimarlarından biri olan bir Rus generali, devlet adamı ve Çariçe II. Katerina'nın sevgilisidir. Hayatını Çariçe II. Katerina'yla birlikte Osmanlı Devleti'ni parçalayarak Rusya'nın egemenliği altında başkenti İstanbul'da bulunan yeni bir Bizans İmparatorluğu kurma hayaline adamıştır.
Grigoriy Potyomkin 13 Eylül 1739 tarihinde Rusya'nın batısındaki Smolensk kenti yakınında alt rütbeli bir subayın oğlu olarak dünyaya geldi. Moskova Üniversitesi'nde öğrenim gördü. Sarayın muhafız alayına katıldı. 1762 yılında muhafız alayından bir grubun Rus çarı III. Petro'yu tahttan indirerek yerine karısı II. Katerina'yı tahta çıkarması olayına katıldı. 1774 yılından sonra Potyomkin çariçenin sevgilisi oldu ve sınırsız miktarda para ve siyasi güce sahip oldu. Çariçe Potyomkin'i 1784 yılında Rus ordusunun komutanlığına getirdi.
II. Katerina ve Potyomkin'in hayali Rusya'yı Balkanlara ve Asya'ya hükmeden büyük bir imparatorluk haline getirmekti. Bizans İmparatorluğunu Rusya'nın egemenliği altında yeniden canlandırmak ve İstanbul'u bu imparatorluğa başkent yapmak istiyorlardı. Bu amaçla Lehistan'ı parçalayarak Prusya ve Avusturya arasında paylaştılar. Ayrıca 1774 yılındaki Küçük Kaynarca Antlaşmasıyla Osmanlı Devletinden bağımsız hale gelen Kırım'ı Rusya'nın bir parçası haline getirmeğe karar verdiler. Bu amaçla 1783 yılında Kırım'ı resmen Rus topraklarına kattılar. Potyomkin Rusya'nın Kırım Prensi oldu. Kırım'da Herson, Nikolayev, Akyar, and Yekaterinoslav gibi yeni Rus kasabaları kurdu. 1787 yılında Çariçe II. Katerina Kırım'a gösterişli bir ziyarette bulundu. Amaç Osmanlı Devleti'ni sindirmek ve Kırım'ı Rusya'nın kalıcı bir parçası haline getirmekti.
Osmanlılar bu gelişmeleri Küçük Kaynarca Antlaşmasına aykırı bularak Rusya'ya savaş açtılar. 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı 5 yıl sürdü. Potemkin 1790 yılından itibaren savaşı bugünkü Romanya'nın kuzeydoğusunda bulunan Yaş şehrinde kurduğu çok gösterişli karargahından yönetti. 1791 yılında çariçenin yeni sevgilisi Platon Zubov'u bertaraf etmek için kıskancından St. Petersburg'a geri döndü. Ancak çariçe Potyomkin'in Yaş'a geri dönerek Osmanlılarla barış müzakereleri yapmasını istiyordu. Yola çıktıktan sonra 5 Ekim 1791 tarihinde Yaş kentine 65 km uzaklıkta yüksek ateş ve hazımsızlıktan öldü. Çariçe II. Katerina Potyomkin'i kendi kurduğu Herson kentinde inşa ettirdiği Katerina katedraline gömdürdü.
Potyomkin'in ölümünden 1 yıl sonra Rusya'yla Osmanlı Devleti Potyomkin'in karargahının bulunduğu Yaş kentinde Yaş Antlaşmasını imzaladılar. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti mecburen Kırım'ı Rusya'ya bırakmaya razı oldu.
Potyomkin Zırhlısı
Potemkin'in kurduğu Nikolayev şehrindeki tersanede 1904 yılında inşa edilen bir zırhlı savaş gemisine Grigori Potyomkin'in adı verildi. 1905 yılında bu geminin tayfaları arasında çıkan ayaklanma Rusya'daki 1917 Bolşevik İhtilaline öncülük etti. 1925 yılında SSCB'de bu olayı konu olan Potemkin Zırhlısı adında sessiz bir propaganda filmi yapıldı.