Höyücek
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Höyücek |
| il: | Burdur |
| İlçe: | Bucak |
| Köy: | Merkez |
| Türü: | Höyük |
| Tescil durumu: | Tescilli |
| Tescil No ve derece: | A-2822 |
| Tescil tarihi: | 08.05.1981 |
| Araştırma yöntemi: | Kazı |
Höyücek, Burdur ili Bucak ilçesinin Mimar Sinan Mahallesi, Kahveler Mevkii'nde yer alan bir höyüktür. Höyük, 12 metre çapında ve 3 metre yüksekliğinde küçük bir yerleşmedir. Günümüzde tarım ve yapılaşma nedeniyle tahrip olmuş durumdadır. Tarım amacıyla bazı kesimleri düzleştirilmiş, kuzey kesiminde bir ev inşa edilmiştir.[1]
Kazılar
Yerleşme, James Mellaard tarafından saptanmıştır. Daha sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eskiçağ Tarihi Anabilim Dalı öğretim görevlilerinden Prof. Dr. Mehmet Özsait başkanlığında yüzey araştırması yapılmıştır. Kazılar, Burdur Müzesi ile birlikte Prof. Dr. Refik Duru başkanlığında İstanbul Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Protohistorya ve Önasya Arkeolojisi Anabilim Dalı'nca 1989-92 yılları arasında yapılmıştır.[2]
Tabakalanma
Höyücek'te ortaya çıkarılan yapı evreleri eskiden yeniye doğru,
- İlk Neolitik
- * Erken Yerleşimler Dönemi (üç evreli)
- * Tapınak Dönemi
- Son Neolitik (Kutsal Alanlar Dönemi)
olarak tanımlanmıştır.[2]
Tapınak Dönemi ile Kutsal Alanlar Dönemi arasında tüm kültürel unsurlarda belirgin bir farklılık görülmektedir. Bu durum, iki dönem arasına girmiş bir boşluk dönemi olduğunu düşündürmektedir. Öte yandan son yapı evresi olan Kutsal Alanlar Dönemi sonrasına ait bazı çanak çömlek kalıntıları bulunmuştur. Ancak bunlar sadece höyüğün batı yamacında görülmektedir ve daha üst bir yerleşmeyi göstermemektedir. Muhtemelen höyük yakınlarında bir başka bir höyük bulunmaktaydı ve bu parçalar oradan getirilmişti.[2]
Buluntular
Erken Yerleşme Dönemi yerleşmesi
Ana toprak üzerindeki 4 metrelik üç evreli bir birikimdir. Ahşap ya da taş kullanılmamasından yerleşimin, ahşap, çamur sıvalı kulübelerden oluştuğu düşünülmektedir.[2]
Tapınak Dönemi yerleşmesi
Dar bir alandaki bir tapınak ve ek yapılardan oluşan bir tabakadır. Yapı malzemesi olarak taş kullanılmamış olup sadece kerpiç kullanılmıştır. Çok farklı kalıplarda kerpiç tuğlaların aynı duvarların yapımında kullanıldığı görülmektedir. Bu yapı katında başkaca bir yapı bulunmamıştır. Bazı taşınır ve taşınmaz buluntular vardır ama bunların dini nitelikte olduğu görülmektedir. Tüm bunlara dayanarak bu yapı evresinin kutsal bir mekan olarak kullanılmış olduğunu söylemek olasıdır.[2]
Tapınağın girişinde geyik boynuzları, aşık ve çene kemikleri, taş ve toprak kaplar, tahıl saklamakta kullanıldığı düşünülen sandıklar ve bir çukur içinde binlerce çakmak taşı delgiler bulunmuştur. Ağırlıklı olarak kullanılan malzeme çakmak taşı olup obsidiyen kullanımı görece daha azdır. Bazı mermer çanak ve kepçeler de bulunmuştur.[2]
Kutsal Alanlar Dönemi yerleşmesi
Bu yapı evresi neolitik yerleşmenin son yapı evresi olarak tanımlanmaktadır. Yapısal bir kalıntı çok azdır. Daha çok ana tanrıça idolleri bulunmuştur. Bu katmanda bulunan çanak çömlek, Neolitik Çağ'ın en erken dönemlerine ait görünmektedir. Höyüğe özgü çizme ve böbrek biçiminde kaplar bulunmuştur. Çok sayıda topraktan yapılarak pişirilmiş insan heykelciği görülmektedir. Görece az bir kısmı gerçeğe uygun, ama diğerleri stilize edilmiş şekilde yapılmıştır. Çoğunluğu oturmuş ya da bağdaş kurmuş iri yapılı kadın temsilleridir. Ele geçen figürlerden bazılarının başları taştan, bazıları ise kemikten yapılmıştır.[2]
Kilden yapılmış dört ayaklı bir masa ilginçtir. Ayaklara kabartma olarak hayvan başları işlenmiş, kırmızıya boyanmıştır.[2]
Hayvan kalıntıları
Hem Tapınak Dönemin hem de Kutsal Alanlar Dönemi yapı katlarında bulunan hayvan kemikleri, Boz ayı (Ursus arctos), tilki (Vulpes vulpes), tavşan (Lepus capensis), karaca (Capreolus capreolus), alageyik (Dama dama) kızıl geyik (Cervus elaphus), yaban domuzu (Sus scrofa), koyun, keçi, sığır ve deniz istiridyesidir. Erken Yerleşme Dönemi hayvan kalıntıları ise tavşan, yaban domuzu, köpek, alageyik, kızıl geyik, koyun, keçi, sığır ve attır.[2]
Değerlendirme
Kazı başkanı Prof. Dr. Refik Duru, ilk yerleşme olan İlk Neolitik Çağ yerleşmesinin MÖ 7 bin başları olarak görmektedir. Tapınak Dönemi bulgularının Radyokarbon tarihleme yöntemi sonucu ise günümüzden 7.600 / 7.511- 7.387 / 7.311 tarihlerine denk gelmektedir. Bu bağlamda Kutsal Alanlar Dönemi, Son Neolitik Çağ başları olmalıdır.[2]