Hausalar
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| y. 30-35 milyon [1] | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
| Diller | |
| Hausa dili | |
| Din | |
| İslam |
Hausalar, büyük bölümü Nijerya'nın kuzeybatısı ile Nijer'in güneyinde yaşayan halk.
Dil
Bu bölgedeki en büyük etnik grubu oluştururlar. Öbür büyük grup olam Fulanilerin yarıya yakın bölümü, Hausa toplumunda yönetici sınıf konumundadır ve Hausa diliyle kültürünü benimsemişlerdir. Hami-Sami dil ailesinin Çad öbeğine bağlı olan Hausa dili, 14. yüzyıl sonlarında Mali Krallığı'nın bölgede yaydığı İslam dininin etkisiyle pek çok Arapça sözcük içerir. İslam dini Hausa inançlarıyla geleneklerini de derinden etkilemiş, Maguzava (Bunjava) adlı küçük bir Hausa topluluğu ise pagan olarak kalmıştır.
Ekonomi
Hausa ekonomisi kocadarı, mısır ve kumdarının yanı sıra, dönüşümlü olarak ekilen ve Fulani sığırlarının gübresiyle yetiştirilen çeşitli ürünlere dayanır. Tarımdan, geçimlik düzeyin çok üstünde ürün elde edilmesi, hasır örme, deri işleme, dokumacılık ve gümüş işçiliği gibi el sanatlarının gelişmesine olanak vermiştir. El sanatı ürünleri çok çeşitlidir ve özellikle büyükçe kentlerde düzenli olarak kurulan pazarlarda gelişkin bir ticari etkinlik vardır.
Yerleşim
Hausaların kurduğu yerleşimler arasında Kano gibi, tarihi sömürge öncesi döneme uzanan kentler, kasabalar ve küçük köyler bulunmasına karşın, kırsal kesim nüfusun büyük bölümünü oluşturur. Tipik bir çiftlik, kerpiç ya da sazlarla çevrili bir dönüm büyüklüğünde bir arazi üzerinde kuruludur. İki ya da daha fazka erkek ile ailelerinin yaşadığı bu çiftliklerde, küçük yuvarlak ya da dikdörtgen, saz damlı kulübeler ve ortada reisin kaldığı daha büyükçe dikdörtgen bir kulübe bulunur.
Toplumsal Yapı
Hausa toplumunun siyasal örgütlenmesi, feodal niteliğini önemli ölçüde korumaktadır. Hausaların oluşturduğu devletlerin her biri bir emir tarafından yönetilir; yönetici bir sınıf oluşturan memurlar, denetimleri altındaki köylerden, görevliler aracılığıyla vergi toplarlar. Ayrıca yönetime hizmet eden geniş bir bürokrat kesimi vardır. Resmi kayıtlar Arapça tutulur.
Toplumsal yapı, kesin biçimde belirlenmiş bir hiyerarşi üzerine kuruludur. Makamlar ve sosyal sınıflar arasındaki sınırlama, ayrıntılı görgü kurallarıyla ifade bulur. Bireyler avam, yönetici ya da şef olarak sıralanabilir; saygınlıkları mesleklerine ve refah düzeylerine göre değişir. Eskiden kalabalık bir grup oluşturan köleler arasında yönetimde önemli görevlere kadar yükselenler olurdu. Önemli resmi makamlar ise soyluların denetimindeydi.
Hausalarda soy babayanlıdır; yakın akrabalar, özellikle kuzenler arasında evlilik yeğlenir. İslam hukukuna göre düzenlenen boşanma sık görülür.
Kaynakça
- ↑ Newman 2000, Schuh 2001