Hazaralar
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| yaklaşık 9 - 8 milyon | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 |
8.000.000 (tahmin. toplam nüfusunun %30 )[1] |
 |
1.567.000 (savaş mültecileri hariç)[2] |
 | 956.000[3] |
 | 7.200[4] |
| Diller | |
|
Farsça (Hazaragi ve Dari lehçeleri) | |
| Din | |
| İslam (çoğunluğu Şiâ) | |
| İlgili etnik gruplar | |
| İranî halklar, Aymaklar, Halhalar | |
Hazaralar, Afganistan nüfusunun yaklaşık %30'unu oluşturan halk.
Hicri 3. ve 4. yüzyıla ait tarih ve edebiyat metinlerinde Hazaralar, Garçe Türkleri olarak zikredilmiştir. Dr. Cavit ve Ömer Salih’e göre Hazaralar, Moğollardan önce Garze (Garçe) olarak bilinmekteydiler. Hazaralar, Moğol kavimlerine mensupturlar. Gur hükümdarları da bu kavimdendirler. (Hac Kazım Yezdani, Defâi Hazaraha Az İstiklal ve Tamamiyeti Arzi-yi Afganistan)
Hazaralar, Şiî inancına sahiptirler. Yoğun olarak Bamyan'ı da içine alan Hazaracat veya Hazaristan bölgesinde yaşarlar.
Hazaralar, Afganistan’da yaşayan ve nüfusları %35’ e varan, haklarında çok fazla bilgi sahibi olunmayan, fakat Afganistan’ın en büyük Türk oymaklarından biridir. Uzun süre İran dilinin hakim olduğu bir bölgede yaşayan, okumalarına izin verilmeyen, belli bir dönem sadece köle muamelesi gören, çocuklarını köle pazarlarında satılığa çıkarmak zorunda bırakılan, asimilasyon projesi sonucunda kendi dilleri ve adetleri unutturulan, Farsça’nın bir lehçesi olan Dari dilini konuşan, bölgede yaşayan diğer topluluklara göre hamallık, lağımcılık, çobanlık gibi işlerde çalışan ve cahil diye nitelendirilen bir topluluktur Hazaralar. Geçimlerini genelde hayvancılıkla sağlayan halk, gördükleri sayısız işkence ve zulümlere karşı yılmamış, bir olmayı başarabilmişlerdir.
Hazaralar'ın Kökeni
Hazaralar’ın kökeniyle alakalı 3 çeşit varsayım ortaya atılmaktadır. Bu varsayımlar; Birincisi; Hazaralar’ın tamamen Moğol asıllı oldukları ve Cengiz Han’ın onar grupluk asker birimlerinden dokuz grubunu Kabil bölgesine gönderip, bir grubunu da Amu Irmağı’nın doğusunda bulunan Hazarlar bölgesine göndermesi şeklinde olay cereyan etmiş ve Hazaralar da Cengiz Han’ın gönderdiği askerlerden meydana gelmiştir. Oysa Cengiz Han’ın askerleri bu bölgede bırakma sebebi ve bir grup askeri burada niçin yalnız bıraktığı hala akıllarda soru işareti bıraktırsa da, Cengiz Han bu bölge halkını vahşice öldürdüğü için askerlerini de bu bölge de bırakamayacağından dolayı, bu varsayım kabul görmemektedir.
İkincisi; Hazaralar’ın Büyük İskender zamanında Hazaracat bölgesinde yaşamış olmaları yönündedir. Bu varsayımın kabulu, Hazaralar’ın Moğol asıllı olup, Cengiz Han’ın askerleri olmalarını reddetmektedir.
Üçücüsü ise; Hazaralar’ın tamamen Türk asıllı oldukları yönündedir. (Mengi Han zamanında Hazaracât’a yerleştikleri düşünülmektedir.) Cengiz Han; Belh, Kabil, Gazne, Herat ve Hazaracât’ı istila etmeden önce bu bölgelerde Halaç Türkleri ile Karluk Türkleri’nin yaşadıkları bilinmektedir. İbni Haldun’un ifade ettiği gibi Belh ve bugünkü Hazaracât Türklerin merkezi durumundaydı. Ancak Moğollar bu tarihten itibaren Hazaralar’ı kültürel yönden etkilemiş olabilirler. Tacikler de, komşu durumunda olan bu kavimleri sosyo-kültürel alanda etkilemişlerdir. Bu bölgelerde yaşayan Türkler, Cengiz Han’la savaşmışlardır. Hem Moğollar hem de Türkler sarı ırka mensup olduklarından dolayı birbirlerine kaynaşmaları çabuk olmuştur.
Hicri III. ve IV. yüzyıla ait tarih ve edebiyat metinlerinde Hazaralar, Garçe Türkleri olarak zikredilmiştir.
Kaynakça
- ↑ CIA The World Factbook "Afghanistan"
- ↑ Gordon, Raymond G., Jr. (ed.), 2005. “Ethnologue”, Fifteenth edition. Dallas, Tex.
- ↑ Census of Afghans in Pakistan, UNHCR Statistical Summary Report
- ↑ Kanada'nın eski Dışişleri Bakanı Bill Graham (2003)’a göre, Kanada'daki Afganistanlı kökenli nüfusu 80.000'dur. Hazaralar Afganistan nüfusunun % 9’unu oluşturduğu tahmin edilmektedir. Canadian FM arrives in Afghanistan to discuss security.