Hovsep Aznavur
Hovsep Aznavur (1845, Londra-3 Mayıs 1935, Kahire), Ermeni kökenli mimar.
1867'de, uzun süre Londra'da yaşamış ve orada bir yeniçeri müzesi kurmuş olan babasıyla birlikte İstanbul'a geldi. Aynı yıl Venedik'e gönderildi, orada Murad-Rafayelyan Okulu'nda öğrenimini sürdürdü. Mimarlık eğitimine 1876'da Roma Güzel Sanatlar Akademisi'nde başladı. Henüz öğrenciyken Duperis adlı bir şirkete ait yazlık bir villa için açılan proje yarışmasında birinci geldi ve yapının gerçekleştirilmesi işini üstlendi. 1879'da, akademiden “Valore” ödülünü alarak mezun oldu. Aynı yıl İstanbul'a döndü ve I. Dünya Savaşı bitene kadar burada kaldı. Daha sonra Mısır'a yerleşti ve çalışmalarını ölümüne kadar sürdürdü.
İstanbul'da çok sayıda proje ve yapıya imzasını atmış olan Hovsep Aznavur'un bilinen yapıları ve kesin bilinmemekle birlikte ona atfedilen olan diğer yapılar saptanabildiği kadarıyla şunlardır:
Tepebaşı Tiyatrosu, Beyoğlu Ermeni Tiyatrosu, Beyoğlu Fransız Tiyatrosu (1884'te yanan Alkazar Tiyatrosu yerine yaptırıldı, 1892'de yandı), Fener Stefan (Sveti) Kilisesi, Sansaryan Hanı, Gülbenkyan Hanı, Topalyan Hanı, Katırcıoğlu Hanı, Sebuhyan Hanı, Cibali Tütün Fabrikası, Alman Pazarı, Beyoğlu İngiliz karma okulları, Nusret Bey Hanı, Kanlıca Prenses Rukiye Sultan Yalısı, Prenses Hatice Beyoğlu apartmanları, Kiriks Apartmanı, Culyani Apartmanı, Vuçino Apartmanı, devlet adamı Vahan Efendi'nin türbesi, Heybeliada'da Abbas Halim Paşa Köşkleri, Mısır Apartmanı. Ayrıca Kahire, Rado, İskenderiye, Loji'de de çeşitli yapıtları vardır.
Bu listeden de anlaşıldığı gibi Aznavur, çeşitli işlevlerde çok sayıda yapının tasarımcısı ve mimarıdır. Yapıları arasında yer alan Fener Stefan (Sveti) Kilisesi'nin uygulama projesi, neorönesans ön tasarımı temel alınarak, uluslararası bir yarışma sonucunda hazırlanmıştır. Yapı, gerek prefabrikasyona dayanan yapım tekniği, gerek malzeme olarak demir kullanılmasıyla dönemi için bir ilk olmuştur.
Hovsep Aznavur'un ticari yapıları arasında, iç avlulu plan şemalı neoklasik Sansaryan Hanı ve işlevselliği öne çıkaran, sade Tütün Rejisi binası sayılabilir. Ayrıca, döneminin varlıklı kesimi için, aralarında neoklasik tarzda Abbas Halim Paşa Köşkü ve seçmeci (eklektik) Mısır Apartmanı da bulunan çok sayıda konak ve villa tasarlamıştır.
Mesleği dışında da hareketli bir toplumsal yaşantısı olan Aznavur, İstanbul'da Sahmanatrakan Ramgavar (Meşruti Sosyalist) adlı bir partinin kurucuları arasında yer almış, daha sonra Kahire'de Ermeni cemaati yönetim kurulunun ve Güzel Sanatları Seven Ermeni Cemiyeti'nin üyesi olmuş, ayrıca Ermeni Spor Kulübü'nün başkanlığını yapmıştır.
Kaynaklar
- Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, Cilt 1, s. 511, Vartuhi S. İbişoğlu (1994)
- Hasan Kuruyazıcı, “İstanbul'da Fener'deki Sveti Stefan Bulgar Kilisesi'nin Yapım Tarihi ve Mimarı Üzerine”, TT, Aralık 1992
- Pars Tuğlacı, İstanbul Adaları, I.