II. Stanisław August Poniatowski

II. Stanisław August
Polonya kralı Litvanya Büyük Dükü
Hüküm süresi	1764 - 7 Ocak 1795
Önce gelen	III. Augustus
Babası	Stanislaw Poniatowski
Annesi	Konstancja Czartoryska
Doğum	17 Ocak 1732 Wołczyn, Lehistan-Litvanya
Ölüm	12 Şubat 1798 (66 yaşında) Sankt Peterburg, Rusya

II. Stanisław August Poniatowski, asıl adı Stanisław Poniatowski (17 Ocak 1732 - 12 Şubat 1798), bağımsız Polonya'nın son kralı (1764-1795).Hükümdarlık yıllarında Polonya'nın Rusya, Avusturya ve Prusya arasında taksimi tamamlanmıştır.

Polonya soylularından Stanislaw Poniatowski'yle Prenses Konstancja Czartoryska'nın altıncı çocuğuydu.İyi bir eğitim gördü; Batı Avrupa'da uzun gezilere çıktı.1757'de, Kral III. August'u devirme planlarına destek sağlaması için annesinin ailesi tarafından Petersburg'a gönderildi.Rus sarayında ailesinin çıkarlarını gözetmek için fazla çaba harcamadı ve geleceğin çariçesi Yekaterina'nın (II. Yekaterina) aşığı oldu.

O dönemde Polonya sürekli geriliyordu.Yekaterina, III. August'un 1763'te ölümünden sonra, Polonya'yı daha da zayıf düşürmek için yollar aramaya başladı.Sonunda Rusya'nın askeri ve siyasal gücünü kullanarak dilediği gibi yönlendirebileceğini düşündüğü genç Poniatowski'nin II. Stanisław adıyla tahta çıkmasını (7 Eylül 1764) sağladı.Stanisław tahta çıktıktan sonra, krallığın gücünü artırmaya, yönetimde reform yapmaya ve parlamenter rejimi güçlendirmeye çalıştı.Ama soyluların ve kendisini tahttan indirmekle tehdit eden Yekaterina'nın engellemeleri karşısında sonunda reformlardan vazgeçmek zorunda kaldı.Bu tarihten sonra Polonya'nın içişlerine daha fazla müdahale etmeye başlayan Yekaterina'nın Katolik olmayanlara bütün hakların tanınması için yaptığı baskılar bir Katolik ayaklanmasının başlamasıyla (1768) sonuçlandı.Dört yıl boyunca bastırılamayan ayaklanma, Stanislaw'ın Rusya'ya olan bağımlılığını daha da artırdı.

1772'de Polonya'nın üçte biri Rusya, Prusya ve Avusturya tarafından ilhak edildi.Stanisław'ın Batı Avrupa'ya yaptığı yardım çağrıları durumunu değiştirmedi.Taksimi izleyen yıllarda işgalci devletler Stanisław'ın yetkilerini sınırlayıp onu yönlendirmeye başladılar.Buna karşı mücadeleye girişerek durumunu güçlendirmeyi başaran Stanisław, Polonya eğitim sisteminde kapsamlı bir reform yapmayı ve uzun tartışmalardan sonra Mayıs 1791'de Ulusal Meclis'te (Sejm) onaylanan yeni bir anayasayı yürürlüğe koymayı başardı.Ama anayasaya karşı çıkan bir grup soylu Rusya'nın desteğiyle Targowica Konfederasyonu'nu kurdu.Bunu Rusların ülkeyi işgal etmesi ve yani anayasanın yürürlükten kaldırılması izledi.

Stanisław 1793'te, Grodno'da Rusların denetiminde toplanan Meclis'e katılmaya zorlandı.Mecliste alınan kararla, ülke bu kez Rusya ve Prusya arasında bölüşüldü.Bunun üzerine başlayan (1794) Tadeusz Kościuszko önderliğindeki halk ayaklanması, uzun bir direnişten sonra Ruslar tarafından bastırıldı ve Polonya'nın Üçüncü Taksimi'yle ülke topraklarının tamamı Rusya, Prusya ve Avusturya arasında bölüşüldü. Kasım 1795'te tahttan çekilen Stanisław, Petersburg'da öldü.

İki ciltilik anıları 1914-1924 arasında S. M. Goryaninov tarafından yayımlandı.

• Stanislaus II August Poniatowski (polnisch)

Resmî unvanlar
Önce gelen: III. August	Litvanya Büyük Dükası 1764 - 1795	Sonra gelen: Sonra gelen yoktur.
Önce gelen: III. August	Lehistan Kralı 1764 - 7 Ocak 1795	Sonra gelen: Sonra gelen yoktur.