Jale Baysal
Prof. Dr. Jale Baysal (d. 1926, Kayseri- ö.12 Ağustos 2009 İstanbul), Türk kütüphaneci, akademisyen, yazar.
Türkiye’de kütüphaneciliği yerleştirmiş ilk isimlerden birisidir. İstanbul Üniversitesi Kütüphanecilik bölümünün kuruluşunda yer almış, ilk doktora öğrencilerinden birisi ve Türkiye’de kütüphanecilik alanında ilk kadın profesör[1] olmuştur. Bilim kadını Ayşe Buğra’nın annesidir.
Yaşamı
1926’da Kayseri’de dünyaya geldi. Kayseri Lisesi’nden mezun olduktan sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünde yüksek öğrenim gördü. 1948’deki mezuniyetinden sonra Beyazıt Kütüphanesi’nde çalışmaya başladı.
23 Eylül 1950’de yazar Tarık Buğra ile evlendi. 1968 yılında sonlanan bu evlilikten Ayşe adında bir kızı oldu[2].
11 yıl boyunca İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Semineri Kütüphanesi'nde kütüphanecilik yaptı. 1951’de Edebiyat Fakültesi Genel Kütüphanesinin kuruluşundan sonra bu kurumda uzman ve müdür olarak görev yaptı. 1962’de yedi arkadaşı ile birlikte Türk Kütüphaneciler Derneği’nin İstanbul şubesini kurdu. 1965-1967 arasında şubenin başkanlığını yürüttü.
İstanbul Üniversitesi’nin Kütüphanecilik Bölümü'nün kuruluşu üzerine akademik çalışmalara yöneldi; bölümün ilk doktora öğrencilerinden birisi oldu ve “Müteferrika’dan Birinci Meşrutiyet’e Kadar Osmanlı Türklerinin Bastıkları Kitaplar” başlıklı bir tez yazarak 1968’de doktorasını tamamladı. O yıl dokümantasyon ve bilimsel enformasyon alanlarında eleman yetiştirmek üzere UNESCO tarafından verilen bir bursu kazanarak Almanya’ya gitti[3] 1969’da yurda dönerek İstanbul Üniversitesi Kütüphanecilik bölümünde "Dokümantasyon" ve "Türk Yayın Hayatı" dersleri vermeye başladı. 1972’de doçent unvanını aldı. 1974 yılında bölüm başkanlığını üstlendi ve emekli olana kadar yirmi sene bu görevi sürdürdü. 1982’de “Kütüphanecilik Alanında Yeni Kavramlar Araçlar Yöntemler” adlı çalışmasıyla profesör unvanını aldı. 1993’de emekli oldu.
1990’da İstanbul’da faaliyete geçen Kadın Eserleri Kütüphanesi’nin ve 1991’de 264 aydının girişimi ile kurulan Tarih Vakfı'nın kurucu üyelerindendi. Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği’nde aktif görev aldı. Bilimsel yayınlarının ve kütüphanecilik alanında yazıları ve kitaplarının yanı sıra öyküler, radyo skeçleri, oyunlar yayınlamıştır. “Çağdaş Toplumun Değerleri" adlı kitabı, İbrahim Müteferrika üzerine yazdığı "Cennetlik İbrahim Efendi” başlıklı bir oyunu ve "Okuldan Dönerken" adlı çocuk kitabı yayınlanan eserlerindendir. "Cennetlik İbrahim Efendi" oyunu ile 1986 yılında TOBAV birincilik ödülü kazandı.
Hasan Keseroğlu’nun yaptığı söyleşilerden oluşan “Akıl ve Yürek Bir Cumhuriyet Kadınının Tanıklığı Jale Baysal ile Söyleşi" adlı kitap 2006 yılında yayınlandı.
Alzhemier hastası olan Jale Baysal, 12 Ağustos 2009’da 84 yaşında hayatını kaybetti. Karacaahmet Mezarlığı’na defnedildi.
Kitapları
Baysal, J. (1968). Müteferrikad̓an Birinci Meşrutiyete kadar Osmanlı Türklerinin bastıkları kitaplar. İstanbul.
Baysal, J., & Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu. (1974). Resmi daire kütüphaneleri ve dokümantasyon merkezleri. Ankara: TBTAK.
Baysal, J. (1982). Kütüphanecilik alanında yeni kavramlar araçlar yöntemler. İstanbul: Edebiyat Fakültesi Matbaası.
Cook, M., & Baysal, J. (1984). Günümüzde arşiv yönetimi meslek eğitiminin temelleri: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nde verilen konferanslar (24 nisan - 6 mayis 1982). İstanbul: Türk Kütüphanceciler Derneği, İstanbul Şubesi.
Baysal, J., & Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği. (1990). Çağdaş eğitim. Istanbul.
Baysal, J. (1990). Yaratıcı toplum yolunda çağdaş eğitim. İstanbul: Cem Yayınevi.
Baysal, J. (1991). Kitap ve kütüphane tarihine giriş. İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi.
Baysal, J. (1991). Yönetim ve mevzuat. İstanbul: TKD İstanbul Şubesi.
Çağdaş kültürümüz: Olgular, sorunlar. (1991). Cağaloğlu, İstanbul: Cem Yayınevi.
Baysal, J. (1991). Kitap ve kütüphane tarihine giriş. İstanbul: TKD.
Baysal, J. (1991). Çağdaş kültürümüz: Olgular, sorunlar. Cağaloğlu, İstanbul: Cem Yayınevi.
Baysal, J. (1991). Yazma uğraşı. Cağaloğlu-İstanbul: Cem Yayınevi.
Baysal, J. (1992). Cennetlik İbrahim Efendi: İbrahim Müteferrika oyunu. Istanbul: Cem Yayınevi.
Baysal, J. (1992). Kitap ve kütüphane tarihine giriş. İstanbul: TKD.
Keseroğlu, H. S., & Baysal, J. (1993). Jale Baysal'a armağan. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü.
Baysal, J. (1996). Çağdaş toplum değerleri. Beşiktaş, İstanbul: Türkiye Çağdaş Yaşamı Destekleme Vakfı,1996.
Çınaroǧlu, A., Baysal, J., & Delioğlu, M. (2001). Okuldan dönerken. (Tembel fare Tini.) İstanbul: Uçanbalık.
Baysal, J., & Keseroğlu, H. S. (2006). Akıl ve yürek: Jale Baysal ile söyleşi. Kadıköy, İstanbul: Mep Kitap.
Baysal, J. (2010). Osmanlı Türklerinin bastıkları kitaplar 1729-1875. İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Kaynakça
- ↑ Aysel Yontar, Türkiye’de Kütüphanecilik Alanında İlk Kadın Profesör ve Cumhuriyetimizin Zarif Bir Temsilcisi: Rahmetli Hocam Prof. Dr. Jale Baysal, Türk Kütüphaneciliği Dergisi Prof. Dr. Jale Baysal Özel Sayısı, Cilt 23, Sayı 3, Eylül 2009
- ↑ Aysel Özçelik, Tarık Buğra Biyografisi
- ↑ Jale Baysal, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümünde 25 Yıl, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Araştırmaları, Cilt 1 Sayı 1, İstanbul 2008