Jonas Basanavičius

Koordinatlar: 54°40′9″K 25°18′10″D / 54.66917°K 25.30278°D

Jonas Basanavičius (Bassanowicz olarak da yazılır, d. 23 Kasım 1851, Ožkabaliai, Litvanya - ö. 16 Şubat 1927, Wilno [Vilnius], Polonya), hekim, halkbilimci ve Litvanya ulusal hareketinin önderi.

1873'te tarih ve arkeoloji öğrenimi görmek üzere Moskova'ya gitti, ama bir yıl sonra tıp öğrenimine başladı. 1879'da mezun oldu ve bundan sonraki 25 yılın çoğunu Bulgaristan'da doktorluk yaparak geçirdi. Tilsit'te, Litvanya'nın 1883-86 arasında yayımlanan önemli kültür ve siyaset dergisi Aušra'yı (Şafak) kurarak ilk sayısını yayına hazırladı. Çarlık rejiminin Litvancanın Latin alfabesiyle yazılmasını yasaklamasını nedeniyle, dergi Doğu Prusya'da basılıp gizlice Litvanya'ya sokuldu. Aušra, Litvanya ulusal hareketinin gelişmesini önemli ölçüde etkilemiştir.

1905 Rus Devrimi’nden sonra, Çarlık rejiminin Baltık ülkelerinde uyguladığı siyasi baskıların hafiflemesiyle Basanavičius, 1905'ten sonra Vilnius'a yerleşti.^[1] Ulusan manevi önderi olarak, 1905'te Litvanya için özerklik talebinde bulunan Vilnius'taki Büyük Meclis'e başkanlık etti. 1917'de kendisini Litvanya Konseyi (Lietuvos Taryba) üyeliğine seçen kongrenin de başkanıydı. Konsey 16 Şubat 1918'de Litvanya'nın bağımsızlığını ilan etti.

Basanavičius'un 1907'de Litvanya Bilim Derneği'ni kurması, Litvanya kültürüne önemli bir katkı oldu. Yirmi yıl boyunca derneğin başkanlığını, derneğin çıkardığı derginin yayın yönetmenliğini yaptı; arkeoloji ve halkbilimi alanlarında araştırmalar düzenledi. Çok sayıdaki yayınlarının büyük bir bölümünü Litvanya halkbilimi derlemeleri oluşturur. Litvanyalıların Trak-Frig halklarının soyundan olduklarını savunan bazı incelemeleri de vardır.

Kaynakça

1. Ulusal düşünce ve Ruslaştırma Litvanya...