Judo
Judo (柔道, jūdō) (jū:kibar,nazik; dō:yol, öğreti : nezaket yolu), Japonya kaynaklı bir dövüş sanatı ve bir spor dalıdır. Judo, Jujutsu dan geliştirilmiş ve temel ilkeleri 1882'de Dr. Jigoro Kano tarafından tanımlanmıştır. Judo Japon modern dövüş sanatlarının ilk örneği olmuştur. Gendai Budo (Modern Dövüş Sanatları) geleneksel Japon dövüş sanatları okullarının (Koryu) ilkelerinden geliştirilmiştir.
Tarihçe ve felsefe
Judonun ilk dönemlerinin ve onun temellerini atmış olan matematik öğretmeni Jigoro Kano (1860-1938) (Japonca'da soyadı önce gelir) tarihçesi birbirinden ayrı düşünülemez. Kano yapılacak işi olan bir ailede doğmuştu. Dedesi Japonya merkezindeki Shinto Bölgesinde kendi geçimini sağlayan bir sake üreticisiydi. Kano'nun babası en büyük evlat olmağı için işi devralmadı ve bir Shiton Rahibi ve Devlet Memuru olup, oğlunun Japonya İmparatorluk Üniversitesindeki ikinci senesine devam etmesini sağlayacak yeterli feyzi oğluna verdi.
Kano 17 yaşında iken Jujutsu ile başladı, o zamanlarda bayındır bir sanattı, ama kendisini ciddiye alacak bir hoca bulmanın da zorluğu ile az bir ilerleme gösterdi. 18 yaşında edebiyat öğrenmek için gittiği üniversitede, dövüş sanatı çalışmalarını sürdürdü, sonunda yaşayan en yaşlı Kano öğrencisi ve sayılı bir Japon/Amerikalı Judoka olan Keiko Fukuda'nın Atası ve Tenjin Shinyo Ryu ustası Hachinosuke Fukuda'nın öğretilerini benimsedi. Fukuda Judo'da biçimsel idmanların üzerine önemli bir tekniğe sahip olmanın, Kano'nun vurguladığı randori veya serbest judo çalışmanın tohumlarını ektiğini söylemiştir.
Kano, Fukuda'nın Okuluna katıldıktan bir yılı aşkın bir süre sonra Fukuda hastalandı ve öldü. Sonrasında Kano, biçimsel katalara Fukuda'dan daha çok önem veren Masatomo Iso'nun Tenjin Shinyo okuluna katıldı. Kano kendisini adayıp kısa zamanda shihan yani usta unvanını alıp Iso'nun yardımcısı olduğunda 21 yaşında idi. Iso'nun da hastalanması üzerine daha öğrenmesi gereken çok şey olduğunu düşünen Kano, başka bir stil daha edindi, Kito Ryu hocası Tsunetoshi Iikubo'nun öğrencisi oldu. Fukuda gibi likubo da serbest çalışmadan daha önemli olduğuna inanıyordu ve diğer yandan Kito Ryu fırlatma tekniklerine Tenjin Shinyo Ryu dan çok daha üst derecede önem veriyordu.
Bu zaman içinde, Kano, kata guruma, uki goshi gibi teknikler geliştiriyordu. Fikirleri çoktan Kito ve Tenjin Shinyo Ryu' nun ilkelerini genişletmenin ötesine geçmişti, yeni gayeler ile doluydu, kısmen eğitiminin bir sonucu olarak, sağlam bilimsel ilkelere dayanan tekniklerle ve dövüş sanatlarındaki ilerlemeye ilaveten genç insanların kafa, karakter, vücut gelişimine önem vererek, kafasında jujutsuyu yeniden biçimlendirmişti. Kano 22 yaşında üniversiteyi bitirdikten hemen sonra, Eishoji Tapınağında kendi himayesinden jujutsu çalışmak için Iikubo'nun okulundan 9 öğrenciyi yanına aldı. Yerleri bu isimle anılmadan önce iki yıl geçti, Kano henüz Kito ryu da usta unvanını almamıştı, Iikubo öğretime yardım için haftada üç gün tapınağa geldi. Kodokan veya "yolu öğrenmek için mekân" böyle kuruldu.
Judo kelimesi, nazik olmak veya yol vermek anlamına gelen "ju" ve yaşamın yolu anlamına gelen "do", kanjilerinden türetilmiştir. Kelime karşılığı "nezaket yolu" veya "yol verme yolu" dur, "esneklik yolu", "uyum yolu", "bükülme yolu" şeklinde isimlendirildiği de olur.
Kemer renkleri ve kemer alma kuralları
Öğrencilik devresi
Judokaları teşvik etmek amacıyla her 6 ayda bir sınav yapılarak bir üst kuşağa geçmeye imkân verilir. Kyu(öğrencilik) devresi 6 kemer renginden oluşur.
| Sınıf | Ad | Kemer |
|---|---|---|
| 6.sınıf | Roku Kyu | Beyaz Kemer |
| 5.sınıf | Go Kyu | Sarı Kemer |
| 4.sınıf | Yo(Yon) Kyu | Turuncu Kemer |
| 3.sınıf | San Kyu | Yeşil Kemer |
| 2.sınıf | Ni Kyu | Mavi Kemer |
| 1.sınıf | İk Kyu | Kahverengi Kemer |
Ustalık dereceleri
Bu devreleri geçiren sporcu zor ve meşakkatli bir imtihandan geçerek Dan ustalık derecesi olan "Siyah" Kemeri almaya çalışır. Dan alacak kişinin tüm teknikleri sağlı ve sollu olarak yapması,kombine ve kontraatakları bilmesi gerekir. Ustalık dereceleri 10 adettir:
| Derece | Ad | Kemer |
|---|---|---|
| 1 | Sho Dan | Siyah Kemer |
| 2 | Ni Dan | Siyah Kemer |
| 3 | San Dan | Siyah Kemer |
| 4 | Yon Dan | Siyah Kemer |
| 5 | Go Dan | Siyah Kemer |
| 6 | Roku Dan | Kırmızı-Beyaz |
| 7 | Shichi Dan | Kırmızı-Beyaz |
| 8 | Hachi Dan | Kırmızı-Beyaz |
| 9 | Ku Dan | Kırmızı |
| 10 | Ju Dan | Kırmızı |
| Beyaz |  |
| Sarı |  |
| Turuncu |  |
| Yeşil |  |
| Mavi |  |
| Kahverengi |  |
| Siyah |  |
| Kırmızı Beyaz |  |
| Kırmızı |  |
Mücadele Teorisi
Judo sporu, mücadelenin iki safhadan oluştuğunu varsayar. Ayakta Tachi-waza ve yerde Ne-waza safhası. İlgilerine göre bazı judokalar bir safhada diğerine göre daha üstünken, birçok judoka her iki safhaya da eşit ağırlık verir.
Ayaktaki safha başlangıç safhası olarak kabul edilen safhadır, rakipler birbirlerini yere atmaya çalışırlar. Rakibi, ayaktayken sırt üstü düşürmek maçı kazanmaktır (İppon-Tam puan). Yer safhasında ise rakibini belirnenen süre içerisinde, yerden kalkamayacak şekilde sabit tutarak(Osaeokomi-Waza) puan alma safhasıdır.Yere atış sonrasında ise 25 saniye (Bu kural 2013 yılı itibari ile 20 olarak değiştirilmiştir.) tutuş yapılırsa, İppon-Tam puan ile maç kazanılır. Ayakta rakibini yere atarak puan alma şekilleri, Yuko, Waza-Ari adı altında Japonca terimlerle ifade edilir.
Teknikler
Judo teknikleri 3 kategoride toplanır. Her kategori kendi içinde bölümlere ayrılmıştır.
Nage Waza: Fırlatma teknikleri
Katame Waza: Tutma, yakalama teknikleri
Atemi Waza: Vuruş teknikleri
Nage Waza
(Fırlatma Teknikleri)
Tachi Waza
(Ayakta yapılan teknikler)
- Te Waza (El ile yapılan teknikler)
- Koshi Waza (Kalça ile yapılan teknikler)
- Ashi Waza (Ayak ile yapılan teknikler)
Sutemi Waza
(Yatarak yapılan teknikler)
- Ma sutemi Waza :sırt üstü yatarak yapılan teknikler
- Yoko Sutemi Waza :yan yatarak yapılan teknikler
Ne Waza
(Yerde yapılan Teknikler)
- Oseakomi Waza :Rakibi kontrollü tutma teknikleri
- Shime Waza :Boğma teknikleri
- Kansetsu waza :Kırma, kilitleme teknikleri
Ayrıca bakınız
*KAYNAKÇA:Judo'nun Temel Teknik ve Kuralları-Dr.Gündüz ATİK 4.DAN