Kürdistan Krallığı
| Kürdistan Krallığı كوردستان کهیانیی Keyaniya Kurdistanê | ||||
| — Tanınmayan ülke — | ||||
| ||||
|
| ||||
 | ||||
| Başkent | Süleymaniye | |||
| Dil(ler) | Kürtçe | |||
| Din | İslamiyet | |||
| Yönetim | Monarşi | |||
| Malik | ||||
| Tarihi | ||||
| - Lozan Antlaşması | 24 Temmuz 1923 | |||
.svg.png){kind=small}
.svg.png)
Kürdistan Krallığı (Kürtçe: Keyaniya Kurdistanê, Arap alfabesi: كوردستان کهیانیی[1]), Süleymaniye'de kurulmuş kısa ömürlü monarşik krallık.
Tarihçe
Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılış döneminde, Iraklı Kürtler bir yarı bağımsız devlet kurmaya teşebbüs ettiler. Eylül 1922-Temmuz 1924 aylarında hüküm süren Kürdistan Krallığı'nı kurmayı başardılar.[2]
Mahmut Berzenci ilk olarak Mayıs 1919'da Süleymaniye'ye vali olarak tayin edildi.[3] 10 Ekim 1921 tarihinde Kürdistan bölgesinin büyük şehirlerinden Süleymaniye'de bir Kürt hükümeti kuruldu. Şeyh Mahmut Berzenci, kendi kendisini Kürdistan Kralı ilan etti.[3][4]
Sevr Antlaşması'ndan sonra, Süleymaniye ile bütün bölge Birleşik Krallık yüksek komiserliğinin denetimi altına girdi. Eylül 1922'de Türk ordusunun çekilmesinden sonra Birleşik Krallık, Şeyh Mahmut Berzenci'yi yeniden vali olarak tayin etti.[5] Şeyh Mahmut Berzenci Kasım'da tekrar kendisini Kürdistan Kralı ilan etti.[6] 8 kişiden oluşan[7] kabinesi şu şekildeydi;[8]
- Şeyh Kadir Hafız, (Şeyh Mahmud'un kardeşi) - Başbakan
- Abdulkerim Alaka, (bir Hıristiyan Kürt) - Maliye bakanı
- Ahmed Bagy Fatah Bag - Gümrük bakanı
- Hacı Molla Said Kerküklizade - Adalet bakanı
- Hema Abdullah Agha - Çalışma bakanı
- Zeki Sahibkıran - Kürdistan Ulusal Silahlı Kuvvetleri ve Savunma bakanı
- Mustafa Paşa Yamolki - Eğitim bakanı
- Şeyh Muhammed Garib - İçişleri bakanı
Lozan Antlaşması'ndan sonra Birleşik Krallık yüksek komiserliği, Irak'ın bütün bölgelerini birleştirmek isteyince Şeyh Mahmut Berzenci buna karşı çıktı. Mahmut Berzenci ve hükümetin teslim olmaması üzerine Birleşik Krallık Hava Kuvvetleri Süleymaniye ve çevresini bombaladı.[9] Güney Kürdistan'da çatışmalar meydana geldi.[6] 24 Temmuz 1924 yılında kesin olarak Birleşik Krallık Mezopotamya Mandası'na bağlandı.[5]
Kaynakça
- ↑ Reidar Visser, Gareth R. V. Stansfield, An Iraq of its regions: cornerstones of a federal democracy?, Columbia University Press, 2007, ISBN 9780231700054, sf. 131.
- ↑ Prince, J. (1993), "A Kurdish State in Iraq" in Current History, January.
- 1 2 Yalçın Küçük, Sırlar, İthaki Yayınları, 2005, ISBN 9789758725748, s. 165-166.
- ↑ Fatah, R. (2005) Mustafa Pasha Yamolki: his life and role in the Kurdish nationalist movement KurdishMedia.com
- 1 2 Altan Tan, Kürt Sorunu, Timaş Yayınları, Ocak 2009, ISBN 9752638848, s. 285-286.
- 1 2 Altan Tan, Kürt Sorunu, Timaş Yayınları, Ocak 2009, ISBN 9752638848, s. 173-175.
- ↑ Ekrem Sunar, Barzan'dan Bağdat'a Kürtler: Irak'ta Kürtlerin Yüzyıl Savaşları, Doz-Basım Yayın, 2007, ISBN 9756876921, s. 33.
- ↑ Fatah, R. (2006) The Kurdish resistance to Southern Kurdistan annexing with Iraq KurdishMedia.com
- ↑ Gürbüz Azak, 20'nci Yüzyıl Türkiye'sinin Hüzün ve Dehşet Tarihi, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2006, ISBN 9756186208, s. 213.