Kakapo
 Korunma durumu: Kritik (CR) | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| | ||||||||||||||
| Strigops habroptilus Gray, 1845 | ||||||||||||||
Kakapo veya bilimsel adıyla Strigops habroptilus, genellikle gece papağanı olarak anılır. Uçma yeteneğini kaybetmiştir ve gececil bir papağan türüdür. Yeni Zelanda'ya özgüdür. Soyları büyük tehlike altındadır. Son araştırmalarında sadece 123 canlı kakapo kaldığı bilgisine ulaşılmıştır.[1]
Özellikleri
Vücudu yeşil ve sarı renkli tüylerle kaplıdır. Gaga çevresi bıyık benzeri sert tüylerle kaplanmıştır. Büyük, gri renkli bir gagaya sahiptir. Kısa ve geniş ayakları vardır. Kanat ve kuyruğu kısa boyludur. Bir özelliği onu diğer tüm papağanlardan ayırır, kakapo uçamayan tek papağan türüdür. Dünyanın en ağır papağanıdır. Doğal ortamında en uzun yaşayan papağanlardan biridir. Diğer Yeni Zelanda papağanları gibi Yeni Zelanda'ya gelen halk tarafından avlanmışlardır veya evcilleştirilmiştirler. Kamuflaj yeteneği gelişmiş olan bu kuş, tüylerin renkleri sayesinde ormanlık alanlarda saklanmaya adapte olmuştur.[1]
Tehlike
Mart 2014'te yapılan son taramaya göre soyları büyük tehlike altındadır. Son taramalarda bilinen sayılarının sadece 123 adet olduğu tespit edilmiştir. Bölgedeki hayvanseverler tarafından pek çoğuna isim verilmiştir.[2] Avrupalıların Avustralya'nın keşfinden sonra kıtaya getirdikleri kedi ve fare gibi hayvanlar tarafından öldürülmüş, aynı zamanda kıtaya gelen insanlar tarafından da tüyleri ve eti için avlanmışlardır.
1980'li yıllarda soylarındaki tükenme fark edilmiş ve hayvanseverler tarafıdan Kakapo Recovery Programme[3] adlı bir kuruluş kurulmuştur. 2012 yılı itibariyle canlı kakapolar yırtıcılardan uzak olan adalara taşınmış ve yakından izlenmişlerdir. Bu adalar Codfish, Anchor ve Little Barrier adalarıdır. Aynı zamanda Resolution ve Secretary adalarındaki kakapolar da Yeni Zelanda hükümeti tarafından korunma altındadır.[1]
Sınıflandırma
Kakapo ilk olarak İngiliz ornitolog George Robert Grey tarafından 1845 yılında keşfedilmiştir. Kakapo ismi Maori dilinde kākā ("papağan") + pō ("gece") kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşmuştur. Cins adı Antik Yunancada strigos "baykuş", ve ops "yüz" kelimelerinden, epiteti ise yine Antik Yunancadan habros "yumuşak", ve ptilon "tüy" kelimelerinden türetilmiştir.[1]
Strigops cinsinin bilinen tek türüdür. Yine Yeni Zelanda papağanları ailesinden olan nestor cinsiyle son derece yakın akrabadırlar. Yeni Zelanda yaklaşık 82 milyon yıl önce Gondvana'dan kopmuş ve yaklaşık 70 milyon yıl öncesinde kakapo türü nestor cinsinden uzaklaşmıştır.[1]
Görünüş
Kakapolar diğer papağanlara oranla daha geniş vücutlara sahiptirler. Yetişkin bir kakaponun vücut uzunluğu 58 ile 64 cm arasında değişmektedir. Vücut ağırlıkları ise 4 kilogramı bulabilmektedir. Erkek kakapolar dişilerden daha büyüktür. Aynı zamanda kakapolar 1.5 kga ulaşmadan çiftleşmezler. Kakapoların kanat ve kuyruk uzuvları zamanla kısaldığı için uçma yetilerini kaybetmişlerdir. Uçmak için çok kısa olan kanatlarını denge, destek ve ağaçlardan aşağı atlarken kendisini korumak için kullanır. Diğer kara kuşlarının aksine kakapolar son derece az enerji harcarlar ve bu nedenle vücutlarında fazlasıyla yağ birikir, bu da onu dünyanın en ağır papağanı yapar.
Vücudunun üst kısımlarında sarı tonları daha aktif rol alırken, vücudunun alt kısmında ise yeşil tüyler çoğunluktadır. Vücutlarının bazı bölgeleri ise kahverengi tüylerle çevrilidir. Tüyleri son derece yumuşaktır ki epitetini bu özelliğinden alır.
Dişileri, erkeklerinden kolaylıkla ayırt edilebilir. Dişilerin yüzleri daha dar ve erkeklere oranla daha az kubbelidir, gagaları daha dar ve daha uzundur. Dişilerin tüy renkleri ve erkeklerin tüy renkleri arasında belirgin farklar yoktur, ikisi de genellikle yeşil ve sarı tüylere sahiptir. Dişiler genellikle daha agresif olurlar.[1]
Ayırt edici özellikleri
Diğer pek çok papağan gibi kakapoların da çeşitli ötüşleri vardır. Genellikle diğer kuşlara yerini belli etmek veya çiftleşme çağrısında bulunmak için öterler. Kakapoların ötüşleri gibi ayırt edici bir kokuları da vardır. Bu koku yırtıcıları da kendine çekebilmektedir.[1]